9 идым

9 идым (9 сентябрь) — григориан кечышот почеш идалыкын 252-шо (кужемдыме ийлаште — 253-шо) кечыже. Идалык пытыме марте 113 кече кодеш.

Пайрем да шарныктарыше кече-влак

• — Тестым ыштыше еҥын кечыже (руш. День тестировщика).
• — Моторлыкын тӱнямбал кечыже (руш. Всемирный день красоты).
• У койышым мумо кече (руш. День изобретения новых привычек).
• Плюш мишкан кечыже (руш. День плюшевого мишки).
• Сылне масакын кечыже (руш. День прекрасного чудака).

Лӱмгече

• Пётр, Сергей, Яков.

Эртынчык-влак

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 9 кечысе событий-влак

• 1913 — лётчик Пётр Нестеров тӱнямбал историйыште самолёт дене икымше гана «мёртвая петля» фигурым ыштен.
• 1970 — Волжский автомобиль заводын икымше машинаже-влак лекташ тӱҥалыныт. ВАЗ-ын икымше серий маркыже жап эртымек калык коклаште «копейка» лӱмым налын.
• 1984 — шахмат дене тӱнямбал чемпион лӱм верч Гарри Каспаров ден Анатолий Карпов коклаште ӱчашымаш тӱҥалын. Тудо 5 тылзе шуйнен. 5 тылзе эртымек судьян темлымашыже почеш матчым чарыме, уке гын, ӱчашыше-влакын тазалыкышт начарешт кертеш – манын ойлен тудо. Матчым 1985-ше ийыште уэш эртарыме: 13 да 11 счёт дене Каспаров Карповым сеҥен.

Шочыныт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 9 кечынже шочшо-влак

• 1887 — Александр Конаков, марий серызе, почеламутчо, драматург, прозаик, туныктышо.
• 1923 — Арсий Волков, марий серызе, драматург, артист, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1951), Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1967), 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1936 — Иван Бердинский (Иван Анисимович Бердинский), марий серызе, почеламутчо.
• 1961 — Олег Арсентьевич Сергеев, филолог, Марий Элын сулло шанче пашаеҥже. Морко кундем Эҥерӱмбал Шале ялыште шочын. Кӱшыл шинчымашым Марий кугыжаныш университетыште налын да ынде ятыр ий тыштак пашам ышта. Тӱҥ шотышто Олег Арсентьевич мутын чоҥалтмыжым, стилистикым, лексикологийым шымла. Филологий наука кандидат.
• 1951 — Валерий Яковлевич Михайлов, кугыжаныш пашаеҥ. Тудо Чуваший кундемысе Козлово кундемыште шочын-кушкын. Марий педагогик институтым тунем лекмек, Волжск оласе 4-ше №-ан школышто туныктышылан тыршаш тӱҥалын да вуйлатыше мартеат шуын. 13 ий Волжскысо илышкыл аралтыш рӱдерын вуйлатышыже лийын. А 2005-ше ий гыч маломерный суд пашаште кугурак инспекторлан тырша. 2008-ше ийыште тудо «Эн сай кугыжаныш инспектор» лӱмым сулен.

Коленыт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 9 кечынже колышо-влак

• 2024 — Александр Александрович Евстифеев, российыйсе кугыжаныш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло юристше (2001), Марий Эл Республик Вуйлатыше (2017 — 2022).

Калык пале

• Турня-влак кӱшнӧ «мутланен» чоҥештат гын, сай шыже шогаш тӱҥалеш.
• Пименын кечыже. Ожно калык тиде кечын полангичкым поген. Но калык палымат эскерен: ты кече марте кайык-влак поланым тӱкен огытыл гын, шушаш теле сай лиеш.