15 идым

15 идым (15 сентябрь) — григориан кечышот почеш идалыкын 258-ше (кужемдыме ийлаште — 259-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 107 кече кодеш.

Пайрем да шарныктарыше кече-влак

•  ООН — Демократийын тӱнямбал кечыже (руш. Международный день демократии).
•  Россий — Чодыра пашаеҥ-влакын кечышт (руш. День работников леса и лесоперерабатывающей промышленности) — идым тылзын 3-шо рушарнян палемдалтеш.
• Дагестанысе калык-влакын иктеш лийме кечышт (руш. День единства народов Дагестана).
• РФ санитар-эпидемий службым почмо кече (руш. День образования санитарно-эпидемиологической службы РФ).
• Мамонтийын кечыже (руш. День Мамонтия).
• Российысе чодыра кече (руш. Российский день леса).
• Олег князьым шарныме кече (руш. День памяти князя Олега).
• Омын илышлан келшен толмо кече (руш. День совпадений снов).
• Фетр теркупшын кечыже (руш. День фетровой шляпы).
• Чечня ӱдырамашын кечыже (руш. День чеченской женщины).
• Ӱдырамаш келшымашын кечыже (руш. День женской дружбы) — идым тылзын 3-шо рушарнян палемдалтеш.

Лӱмгече

• Антон, Иван, Федот.

Эртынчык-влак

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 15 кечысе событий-влак

• 1801 ий — Александр Первый кугыжалан икымше велосипедым ончыктеныт. Изобретательже – крепостной кресаньык Ефим Артомонов. Тудо императорын коронацийышкыже Урал гыч Петербургыш шумеш тиде велосипед дене кудал миен: кугыжа тидлан кресаньыклан эрыкым пуэн.
• 1916 ий — сар историйыште танк дене ик эн кугу кредалмаш лийын. Сомма эҥер воктене Английын да Францийын войскаже-влак немыч-влакым танк дене чактареныт.
• 1922 — Россий Федерацийысе санитар-эпидемиологий службым ыштыме.
• Сергей Чавайнын пьесыже почеш шындыме «Мӱкшотар» спектакльын премьерыже лийын.
• 1971 ий — «Гринпис» экологий ушемым почмо.

Шочыныт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 15 кечынже шочшо-влак

• 1920 — Виктор Иванович Лобанов, авиатор, Россий Федерацийын сулло транспорт пашаеҥже. Угарман кундемыште шочын. 1961-1984-ше ийлаште тудо Йошкар-Оласе авиапӧлкан вуйлатышыже лийын. Тыгак республикысе кӱшыл погынын депутатше сомылым 14 ий шуктен шоген. Суапле пашажлан «За боевые заслуги» медаль да Йошкар Знамя, «Знак Почёта», Ленин орден-влак дене палемдалтын.
• 1929 — Людмила Ивановна Мосунова, туныктыш пашаеҥ, Россий Федерацийын сулло туныктышыжо. Кужэҥер кундемыште. Марий кугыжаныш педагогик институтым тунем лекмек, Руш-Шой кыдалаш школышто тыршаш тӱҥалын, вара Конганур школыш куснен, но икмыняр ий гыч уэш Руш-Шойыш пӧртылын. 29 ий тыршымыже моткоч кӱкшын аклалтын.
• 1951 — Николай Константинович Клементьев, кугыжаныш пашаеҥ. Тудын гын паша корныжо рӱдӧ сайлымаш комиссий дене кылдалтын. Спорт аланыштат Николай Константинович кугу пагалымашым сулен: Йошкар-олан 10 эн сай тренер радамыште тудынат лӱмжќ чапланен.
• 1952 — Валентина Ивановна Щербакова, тӱвыра пашаеҥ. Сем училищым тунем лекме деч вара шочмо Шернур тӱвыра пӧртыштӧ пашам ышташ логалын. Вара паша корныжо кинотеатрыштат шуйнен. 1996-шо ий гыч тачысе кече марте Валентина Ивановна Советскийысе тӱвыра пӧлкан вуйлатышыжлан тырша. Тудын пашажым Россий Федерацийысе тӱвыра министерстват кӱкшын аклен: кугыжаныш чап танык дене палемден.

Коленыт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 15 кечынже колышо-влак

Калык пале

• Мардеждыме кечыште лупс шуко — леве да ояр шыжылан.

Мамонтийын кечыже. Тиде кечын ожно чыла вольыкым вӱташтак шогыктеныт, тӱжвак лукташ тыршен огытыл, уке гын, вольык вашке черлана — маныныт. Тиде кече деч вара армийыш кайышаш рвезе-влакын пайрем пагытышт тӱҥалын. Ноябрь марте нунылан нимогай пашам ыштыктен огытыл, рекрутлан службо деч ончыч сайын каналташ пуэныт.