Конаков, Александр Фёдорович

Александр Фёдорович Конаков
Александр Фёдорович Конаков
	Александр Конаков
Шочмо кече	1887 ий 9 идым
Шочмо вер	Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Купсола (кызыт Купсола) ял
Колымо кече	1922 ий 17 пургыж (34 ий)
Колымо вер	Марий автоном область, Шернур ола сынан посёлко
Гражданлык	Россий империй; СССР
Паша сомыл	серызе, почеламутчо, драматург, прозаик, туныктышо

Александр Конаков (Александр Фёдорович Конаков) (1887 идым 9, Россий империй, Озаҥ губерний, Чарла уезд, Купсола (кызыт Купсола) ял –17 пургыж 1922, Марий автоном область, Шернур ола сынан посёлко) – марий серызе, почеламутчо, драматург, прозаик, туныктышо.

Илыш корныжо

Йоча да тунемме жап[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Александр Конаков 1887 ийын идым тылзын 9-ше кечынже Озаҥ губерний Чарла уезд Купсола (кызыт Купсола) ялыште кресаньык ешеш шочын. Ачаже – Фёдор Михайлович тыглай кресаньык лийын. Ешыштышт чылажге шым йочам ончен-куштеныт:ныл эргым- Александр, Марк, Семён, Тихон да кум ӱдырым: Анастасия, Елена, Александра. Эн кугу изаже Семён – шке кундемыштышт кумдан палыме апшат, кокымшо – Марк, пушеҥге гыч пӱчкеден, пужарен, лӱмылен кӱлеш пу ӱзгар-влакым ыштылше пашазе лийын (столяр).

А. Ф. Конаков лу ияшак Аҥанур земский школыш тунемаш пурен, варажым – Лаж двухклассный училищщышто тунемын. Тиддеч вара Кукарка (кызыт Советск ола) учительский семинарийым тунем пытарен.

Тудым пытарымеке А. Ф. Конаков Нижний Кугенер школышто туныктышылан пашам ышта, 1908 ий гыч Коҥганур двухклассный училищыште туныкта.

1914 ий гыч 1917 ий марте Илна оласе учительский институтышто тунемеш. Институтышто тунеммыж годым Конаков тÿрлö газетлашке, институтысо журналышке возгала, руш йылме гыч марлашке статья-влакым кусарен печатла.

1917 ийыште Вятский Учительский институтым тунем лекмек, Конаков салтакыш кая да армийыште талук наре лиеш. Армийыштак Октябрьский социалистический революцийым куанен вашлиеш, социалистический революцийын ӱшан салтакше лиеш.

Школ да мер илыш[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Туныктышо улмыжым шотыш налын, тудым армий гыч утарат. Граждан еҥ лиймек, ондак журналист пашаш ушна, «Ӱжара», «Йошкар салтак», «Марий илыш» газетын корреспондентше лиеш. Туге гынат школ паша тудлан утларак лишыл улмаш. 1918 ий март тылзыште армий гыч мöҥгыжö толеш, икмыняр жап Кукнурышто ила, варажым Роҥга селасе 2 ступень школыш туныктышылан пура. Ты жапыште тудо чÿчкыдынак марий яллашке лектеда, докладым, лекцийым ышта, шемер-влаклан волгыдо, совет илышыш лекме нерген умылтара. Газетлашке воза, марий яллаш тÿрлö кружокым почеда. 1918 ий май тылзыште тудын вуйлатымыж дене У Торъялеш ик тыгай кружок почылтын. Тиде кружокын программыж нерген Александр Федорович 1918 ий 7 июньышто лекше 35-ше номеран «Ӱжара» газетеш тыге возен:

«Марий коклаште шуко еҥ «кумышка» манме шакше вÿдым шолта. Тыге кочшаш киндым арам локтылыт. Йÿмö дене шуко осал лиеш: кредалыт, вурседылыт, еҥым пуштедат, сусыртат да монь. Илаш сае лийже, осал паша марий коклаште ынже лий манын , арака шолтымым чараш ыштышна. Вуйге марий калыклан каласен пуаш аракан осалжым. Ваш-ваш чараш кÿлеш.

… Шушаш шыжылан калык туныкташ курсым почаш. Туныкташ кÿлеш: кузе, могай корно дене илаш, кузе марий илышым нöлташ, кузе шурно-киндым ÿдаш, садым шындаш, мÿкшым ончаш, тÿрлö-тÿрлö нергештат тöрлаташ».

Конаков лекций ден докладлаште, шкенжын печатлыме статьялаштыже шемер-влаклан мом ышташ кÿлмö, совет властьын пуымо эрыкше дене кузе пайдаланыме нерген – чылажымат лым лийде умылтарен шога.

Александр Федорович Конаков армийыште коштын, Октябрь революций тулеш сознанийже шуаралтын. Тудо шкенжын умылымыжым шемер калыклан уло кумылжо дене почын пуаш тыршен.

Великий Октябрьский социалистический революций калыклан мом пуэн, совет власть мо дене лишыл да родной, калыклан кузе илышыш лекташ, А.Ф. Конаков шуко статьяштыже рашемден. Теве 20-шо номеран «Йошкар салтак» газетеш печатлыме «Моло калыкым поктен шуына, нунын дене тöр лийына» статьяш тудо тыгерак воза:

«Ынде Октябрь революций лийме деч вара чыла калык тöр лийын… кугу чодыра лоҥгашак, куп лопешан верышке, изи шикшан пöртышкö эрык увер марий коклашке миен шуо. Мо тугай эрык? Мо тугай революций? Мемнан марий калык пелыже, але утларакшат, кызытат огыт ыҥыле. Совет властьым вуйлатыше Ленин лÿмым огыт шинче. Мо тугай совет власть- ты марте умылен налын огыт керт. Молан тыге?»

Марий интеллигенций кокла гыч южыжо у илыш ыштыме пашам йÿштö шÿм дене ончен улыт. Санденак А.Ф.Конаков тыгай марий-влакым вурса. Молан манаш гын, нуно тиде паша деч öрдыжтö шогат, у илыш ыштымыжым уждымыла, колдымыла койыт, пуйто нуно шинчаштым «лÿмын кумен шинчат, пылышыштым регенче дене петыреныт», манеш тудо. У илыш ыштыме пашашке А.Ф.Конаков марий учитель-влакым ÿжеш.

Шкеже, естествознанийым, химийым туныктышо, Александр Федорович естественно-научный тема лекцийым, докладым ыштен, калык коклашке материалистический мировоззренийым шарен. Мутат уке, ту жапыште пÿртÿсыштö лиедыше явлений- влакым материализм негызеш умылтарымаш пеш кÿлешан лийын. Нине лекций атеизм шÿлышан лийыныт да нуным эртарыме дене марий ватын тÿрлö «манеш-манешыжын» шоякше чараш лектын.

1918 ий 15 октябрьыште А,Ф. Конаков Царевококшайскысе (Краснококшайскысе) 12-шо №-ан учительский семинарийыш естествознанийым, химийым туныктышылан пашам ышташ кусна. Тышан тудо йöршеш угыч физико-химический кабинетым почеш да пашажым шкак вуйлата. Физико-химический кабинетым сайын пойдараш манын, тудо ятыр гана Вяткыш, Озаҥыш миеда, тушеч кÿлеш препаратым, приборым, химический реактивым кондеда. Ту жапыштак Педагогический Советын секретарьжылан шога.

Краснококшайский Учительский семинарийыште Конаков тыштак ыштыше марий композитор Палантай дене вашлиеш да тудын дене пырля семинариеш самодеятельный да драмматический кружокым почеш. Драмакружоклан кÿлшö пьесым шкеак воза.

Самодеятельный ден драматический кружок оласе клублашке,ола воктенсе яллашке спектакль да концерт дене чÿчкыдын лектеден. Драмкружокын вуйлатышыже, режисёржо, а шукыж годым артисжат Конаков шкеак лийын. Тиде драмкружок южгунам спектакльым оксала ончыктен, а погымо оксажым тулыкеш кодшо йоча-влаклан полшымо фондыш пуен.

Семинарийысе драматический ден самодеятельный кружок-влакын чапле пашаштым общественность кÿкшын аклен. Тыге, красноармйский клубышто концертым да постановкым чÿчкыдын пуымыштлан нине кружоклан 1918 ий 17 декабрьыште оласе военный комиссариат таум каласен. А 1919 ий 14 мартыште Совет-влакын краснококшайский съездышт нунылан таум ыштен.

1919 ий 17 январьыште Вятка (Киров) олаш Вятский губисполком пелен губернский секций почылтеш.Тиде секций 14-ше февральыште «Марий комунист» газетым лукташ тÿҥалын. Газетын номерешыже тыге возалтын:

«Шуко ий мармй калык йöсланен илыш.Тудын вачыштыже кугыжа, поян, купеч, поп куанен модын илышт. Нуно, куанен илаш манын, марий калыкым ондален, пычкемыште ашненыт. Мемнан марий калыклан ожно нимогай школым ышташ, тунемашат эрыкым ышт пу.

Ынде маланна, тошто, шÿкшо илышым сайын уаҥден, шкенан илыш пашам ончышо Советнам чоткыдын кучаш кÿлеш.Чыла тÿня шемер калык вияҥын шога. Уло тÿнясе поян, буржуй-шамыч, пытымыштым шижын, сöйым луктын, пашазе калыкым пызырен шындынешт. Уке, родо йолташ-шамыч! Нунылакынилыш ынде эртыш…

Йорло марий илыш тöрлатыме пашат-шке кидыштет! Ит мале! Чыла тÿнясе шемер калык дене кид кучен, у илышышке пурена.Эрыкым аралыза! Советым пеҥгыден кучыза! Мемнан тыршыше марий коклаште йолко, поян, купеч, буржуй ынже лий.Тыгай тушманым пытараш кÿлеш».

«Марий комунист» газет лекташ тÿҥалмым пален налмек, А.Ф. Конаков первый номерла гычак тудын активный корреспондентше лиеш.Ты газетеш тудо ятыр заметкым, статьям, почеламутым, фельетоным печатла. Шкенжын почелмутлаштыже Александр Фёдорович революций деч ончычсо тошто илышым карга, тудын косажым пытарен, у илышыш лекташ ÿжеш; фельетонлаштыже поп, карт-влакым поньыжеш, нуным шакше пашаштым тÿжвак луктын шога, шочмо йылмыштым йöрдымыш лукшо марий еҥ-влакым шылтала.

1919 ий 10 майыште Краснококшайск оласе профсоюз-влакын чумыр погынымашышт лийын. Тудын пунчалже почеш организаций ден учрежденийласе чыла пöръеҥ-влакым армийыш мобилизоватленыт. Учительский семинарийын туныктышыжо Александр Фёдорович Конаковат Йошкар Армий радамыш кая. Тудо Озаҥыш, Приволжский окружной военно-хозяйственный курсыш, логалеш.

А.Ф. Конаковын Учительский семинарийыште (варажым тудо «Педагогические курсы» маналтын) уке лиймыже школ пашаште кугу кӱрылтыш семын шижалтын. Тидым педагогический курс советын калык образований шотышто Краснококшайский уездный отделлан колтымо письмаж гыч ужына. Конаков – химий да естествознанийым, марий историйым туныктышо спецалист, марий калык гыч школьный школьный пашаеҥ-шамычым ямдылыше курсын ик эн уста, чолга руководительже; тудо моткочак кӱлешан еҥ. Педагогический паша гыч налын, тудо вес пашаш колтымо дене Марий республикын гражданке-шамыч коклаште ыштен шогымо пӱтынь культурный пашаште тудын кӱлешлыкше шижалтеш».

1920 ийыште А.Ф. Конаковым Йошкар Армий радам гыч мӧҥгыжӧ колтат. Тудо Шернур педагогический курсышто пашам ышташ тӱҥалеш да кӱрылтдеак Вятский губисполком да Уржум уездысе исплком пелен почмо Марий секций дене пеҥгыде кылым куча. Нунын кӱштымыштым шуктен, Уржум уездыште марий яллаш культпросветкружокым, лудмо пӧртым, драмкружокым почеда.

Каласаш кӱлеш, 1920 ий 28 апрельлан Уржум марий секций 18 культпросветкружокым, 8 драмкружокым, 14 библиотека-читательный залым, 6 изи библиотекым, 80 лудмо пӧртым, 1 молодежь союзым ушен шоген. Тиде пашам ыштымаште Марий секцийлан Шернур педагогический курсышто туныктышо ден туенмше-влак кугун полшеныт. Шернур педагогический курс Вятский губисполком пеленсе Марий секцийын вуйлатымыж дене тунам демократический, революционный шӱлышан марий культурын, искусствын, литературын пеҥгыде, ӱшанле центрже лийын. Тудо калык коклаште чынак кӱлшӧ политический, советский, просветительный пашам ыштен шоген.

Ты жапыште Шернур педагогический курсын ик пагалыме еҥже Александр Федорович Конаков лийын. Тудын вуйлатымыж почеш тиде школышто кок тӱшкан драмкружокым погат, шемер-влаклан лекторий почылтеш, кум литературный журналым («Эр мут», «Марий мут», «Немда вӱд») лукташ тӱҥалыт. Конаков шке йырже поэт да журналист-влакым: Шабдар Осыпым, С. Шубиным, К. Васиным, Синцовым пога, нунылан кертмыж семын литературный полышым пуэн шога, шкежат шуко почеламутым воза.

Шернур педагогический курсышто пашам ыштыме жап А.Ф. Конаковын илышытыже путырак саскан да пайдале лийын. Тудо Вяткысе «Марий илыш» газетын активный корреспондентше, драматург, режиссер, артист лийын, драмкружокын вийже дене Шернуреш да лишыл яллаш кажне арня вуеш спектаельым ончыкта. Тиде жапыштак краеведческий пашамат уло кумылжо дене ыштен шога. Тудо шке вийже дене 1920 ий 27 майыште Шернур селаш, тӱрлӧ экспонатым поген, музей выставкым почеш да кум консультантым ямдыла. Тиде паша нерген 1920 ий 7 июльышто лекше 11-ше номеран «Марий илыш» газетеш печатлыме «Сернур курсын пашаже» статьяште тыге ойлалтеш:

«27 майыште Йошкар пеледыш пайрам кечын марийын тошто арверым ончыктымаш почылто. Окса уке гынат, чон пытен пижше преподаватель А.Ф.Конаков шуко сай арверым поген конден. Тушто тыгай арвер уло:

1.Тошто марийын тӱрлӧ кайыквусо кучымо пого: кугу атер (пире кучымо); изи атер (ур ден мераҥ кучымо); йоҥеж; лу вуян шӱшкан пикш; алдыволак (пире вондо).

2.Тошто атыла:кугу алдыр, леҥеж, шушлык,вурдан корка, пестер (лаче), пикш калта, кудышто под сакыме эҥыжа, пайганда, туйыс.

3. Тӱрлӧ шоктымо ӱзгар: кӱсле, комыж, ӱдырвуч, шӱвыр-шамыч, тӱмыр.

4. Тошто вургем:шарпан,нашмак, сорока,шымакш (ныл шӱдӧ ияш шымакш улыт), шурка (тиде шурка пеш тошто вургем, чимарий коклаш веле кодын; тыгай шурка одо калыкын эрзе, мокша калыкын уло), тувыр, шовыр, ончылшовыч, ӱштӧ, шыркама, шӱшер-шамыч.

5. Сернур кундемыште шочшо шудо-влак, тӱрлӧ- тӱрлӧ кӱ; тошто кайыквусын кӱэмге лу: мамонт оҥылаш лу,тудынак оҥгыр пӱйжӧ (лачак вич кремгам шупшеш).

6. чыла марий калыкын шке йылмыж дене печатлыме книга, газет да журнал-влак.

Марий писатель Дмитрий Федорович Орай 1929 ий 16 июньышто лекше 25-ше номеран «Марий ял» газетеш печатлыме «Йошкар пеледыш пайремым лукшо Конаковым пагалена» статьяште, Йошкар пеледыш пайремлан тӱҥалтышым пыштыше А.Ф.Конаковым шарналтен, тыге воза: «Шемер марийын тошто семыкым вашталтыше чевер Пеледыш пайрамже шуын. Семык пайрам годым марий калык шке ойгыжым арака дене мушкаш тӧчен. Семык калыклан пычкемыш гыч лекташ эрыкым огеш пу. Йомдарыме, сусыргымо деч, илыш локтылмо деч молым нимомат тудо пуэн огыл. Волгыдым гына шойыштен шоген»..

Ик жап тиде пайрем мондалтын ыле. Кызыт тудо адакат илаш правам налын, да республикысе шемер – влак ынде тудым кажне ийын пеш кумдан палемдат.

1921 ийыште Александр Федоровичым уэш армийыш налыт. Тиде ганаже тудо Шернурешак Кантонный военный комисариатеш пашам ышташ кодеш. Тудо военкомын помощникше лиеш.

1921 ий Марий кундемыш шуко орлыкым конден – тудым чодыра пожар, шужен йӧсланен илымаш тӱнчыктареныт. А.Ф.Конаков военкоматысе пашажым тиде неле пагытыште калыкын илышыж дек чакемеш, тудлан кертме семын полшаш тыршен. Облать ден кантонысо партийный да советский организацийын заданийышт дене тудо уполномоченный семын, корреспондент семын калык коклаш лектын коштын, партийын, совет властьын политикыштым умылтарен, шемер – влакын йӧсӧ илышышт нерген газет гоч каласкален шоген.

А.Ф. Конаков, логар чер дене черланымеке, 1922 ий ага тылзын 17-ше кечынже ӱмыр лугыч лийын колен.

Тӱҥ произведенийже-влак

Тулык ÿдыр: драма. Казань, 1919. 24 с.
Поран: драма. Казань, 1919. 20 с.
Пьеса-шамыч. Йошкар-Ола, 1950. 168 с.
Поран: драма // Сылнымут пого. Йошкар-Ола, 1960. С. 54–64.
Тулык ÿдыр: пьеса-влак. Йошкар-Ола, 1976. 176 с.
Тулык ÿдыр: пьеса-влак. Йошкар-Ола, 1991. 164 с.

Илышыже да творчествыже нерген литератур

Агачет И.Т. Кок йолташна уке лийыч // У илыш. 1923. № C. 49.
Анисимов Э. Чинчыла йылгыжеш // Марий коммуна. 1977. 2 июнь.
Асылбаев А. Конаков Александр Федорович // Марий коммуна. 1957. 24 май.
А. Конаков // Асылбаев А.А. и Николаев С. Литературный хрестоматий: средний школын 8–10 классше-шамычлан. Йошкар-Ола: Маргиз, 1943. С. 520–521.
А. Конаков: 1887–1922 // Александров А., Бесналова Г., Васин К. Писатели Марийской АССР. Йошкар-Ола, 1976. С. 156-–157.
А.Ф. Конаков (1887–1922) // Марийские писатели: био-библиогр. справочник. Йошкар-Ола, 1958. С. 20-21.
А. Конаков 1887-1922 (Краткая биография) // Пеледме корно: марий литература антологий. Йошкар-Ола: Маргосиздат, 1991. С. 23.
А.Ф. Конаковын илышыже нерген у документ // Марий коммуна. 1958. 17 авг.
Белкова С. «Шернур кундемын лӱмлӧ эргымлан» – тыгай чап кӱым пыштыме драматург А.Ф. Конаковлан // Марий Эл. 1992. 8 сент.
Борисов В. Мемориальная доска А.Ф. Конакову // Молодой коммунист. 1976. 12 июня.
Бояринова Г.Н. А. Конаковын драматургийже: сылнылык ойыртем // Ончыко. 2008. № 4. С. 180-190.
Бояринова Г.Н. Поэтика драматургии А. Конакова // Социально-культурное развитие народов Поволжья и Приуралья в XX – начале XXI веков: материалы межрегиональной научной конференции, посвященной Дню марийской письменности и 80-летию со дня рождения заслуженного работника культуры РСФСР М. Т. Сергеева. Йошкар-Ола, 2007. С. 79–83.
Бояринова Г.Н. Национальное своеобразие драматургии А. Конакова // Труды института финно-угроведения. Вып. 3. Йошкар-Ола, 2007. С. 5–18.
Васин К. Просветитель, драматург // Марий коммуна. 1987. 11 сент.
Васин К.К. и др. По памятным местам: историко-краеведческие очерки. Йошкар-Ола: Мар. кн. изд-во, 1965. С. 65–67.
Васин К. Сернур песенный // Васин К. След на земле. Йошкар-Ола, 1967. С. 40–41.
Васин К. Мурызо Шернур («Ший мундыра» книга гыч ужаш // Ямде лий. 1969. 12 апрель.
Зайниев Г. Волгыдо ӱмыр: А.Ф. Конаковын илышыж гыч икмыняр йыжын // Марий Эл. 1992. 8 февр.
Иванов А. У илышлан мелын // Ончыко. 1987. № 1. С. 86–88.
Илисавский А. У истоков Пеледыша // МК в Марий Эл. 2015. № 24 (10–17 июня). С. 8.
Конаков Александр Федорович (1887-1922). К 80-летию со дня рождения // Календарь знаменательных и памятных дат по Марийской АССР на 1967 год. Йошкар-Ола, 1967. С. 42–44.
Конаков Александр Федорович (1887-1922) // Иватов С.И. Лудшаш книга 6 класслан. Йошкар-Ола: Маргиз, 1991. С. 90.
Купсольцева Е.С. Творческая династия Конаковых // История, культура и культурология Марийского края: материалы 2 республиканской научной практической конференции «Йыван Кырла лудмаш» (Сернур, 28 апреля 2011года). Йошкар-Ола. 2012. С. 237–241.
Лоскутова О. Шарнымашеш кодшо вашлиймаш // Шернур вел. 2012. 14 сент. С. 2.
Луков П.П. Йӧратыме туныктышо: ойлымаш-влак. Йошкар-Ола: Кн. лукшо мар. изд-во, 1969. 44 с.
Луков П. Его уважал народ. К 100-летию со дня рождения А.Ф. Конакова // Призыв. 1987. 23 мая.
Луков П. У туныктышо // Марий коммуна. 1967. 8 сент.
Луков П. Вӧдыр Элексанын илыш корныжо: ойлымаш // Шернур вел. 1997. 24 июль, 12 авг., 19 сент., 21 окт., 31 окт.
Луков П. Александр Конаков: документальный повесть // Марий Эл. 1997. 3–6 сент.
Луков П. Калык шӱмыштӧ илат // Марий коммуна. 1980. 27 сент.
Луков П. Эре калык шӱмыштӧ ила // Марий комунна. 1987. 11 сент.
Мамаева Л. А.Ф. Конаковым шарнена // Шернур вел. 2002. 6 сент.
Орай Д.Ф. Йошкар Пеледыш пайремым лукшо А.Ф. Конаковым пагалена // Марий ял. 1929. 16 июнь.
Памяти марийских писателей. Открытие монументов О. Шабдару и А. Конакову // Марийская правда. 1960. 14 июня.
Попов Н.С., Федосеева Н.А. К вопросу об изучении творческих биографий просветителей народа мари Вятской губернии середины 19 – начала 20 века // Марийский археографический вестник. 2014. № 24. С. 4–15.
Сергеев М.Т. Кӧ тугай Конак? // Муреныт эрык мурым Йошкар-Ола, 1982. С. 73–82.
Сергеев Г. Палыме чурийым ончен [К 90-летию со дня рождения А.Ф. Конакова] // Ончыко. 1977. № 3. C. 108.
Сергеев А. Почеламутымат возен // Марий коммуна. 1977. 18 окт.
Столяров В. Первый марийский драматург А.Ф. Конаков // Марийская правда. 1952. 17 мая.
Столяров В. Писатель, драматург (А.Ф. Конаковын шочмыжлан 80 ий темын) // Марий коммуна. 1967. 15 окт.
Столяров В. Александр Фёдорович Конаковын шочмыжлан – 70 ий // Ончыко. 1957. № 6. С. 97–102.
Столяров В.А. Конаков // Литература – илышын вӱршерже. Йошкар-Ола, 1960. С. 12-63.
Столяров В.А. Творчество А.Ф. Конакова // Ученые записки МарНИИ. Вып. 4. Йошкар-Ола, 1961. С. 81-122.
Столяров В.А. Зарождение и развитие марийской литературы в период 1905-1929 годов // Очерки истории марийской литературы. Часть 1. Йошкар-Ола, 1963. С. 72–76.
Столяров В.С. А.Ф. Конаков (Илышыже да творчествыже) // Марий литература: литературно-критический статья-шамыч. Йошкар-Ола, 1950. С. 63-96.
Столяров В. Александр Федорович Конаков // Конаков А.Ф. Пьеса-шамыч. Йошкар-Ола: Маргосиздат, 1950. С. 117–165.
Тетерина Л. В Купсоле открыли мемориальную доску // Край Сернурский. 2015. 5 июня. С. 4.
Тетерина Л. Воспоминания о земляке // Край Сернурский. 2012. 7 сент. С. 8.
Тетерина Л. В память о верном сыне земли сернурского // Край Сернурский. 1997. 16 сент. С. 4.
Тетерина Л. Памяти драматурга //Край Сернурский. 2007. 21 сент.
Тойшев П. Драматургын уныкаже // Марий Эл. 1992. 23 май.
Ток А.А. Уста марий драматург // Ямде лий. 1967. 20 окт.
Ток А. Александр Федорович Конаков (Колымыжлан 30 ий темын) // Марий коммуна. 1952. 17 май.
Шабруков Н.Л. Тургыман тыныс кеҥеж (А.Ф. Конаков нерген шарнымаш) // Ямде лий. 1977. 14 май.
Шабруков Н. Шонымыжо шукталтын // Марий коммуна. 1967. 15 окт.
Шернурышто кок памятник // Ончыко. 1960. № 4. С. 106.
Юксерн В. Александр Конаков // Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. 141–166.
Юксерн В. Александр Конаков: «Шарнымаш» тетрадь гыч // Марий Эл. 1993. 9, 10, 11, 12 февр.
Яндулова Н. В честь видного сына земли сернурской // Призыв. 1992. 10 сент.
Яндулова Н. А.Ф. Конаков в настоящем: К 105-летию со дня рождения писателя и драматурга А.Ф. Конакова // Призыв. 1992. 29 авг.
Яндулова Н. Марий поэт, драматург, просветитель // Призыв. 1992. 18 авг.

Палемдымаш

Литератур

Писатели Марий Эл: биобиблиографический справочник / сост.: А. Васинкин, В. Абукаев и др. – Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 2008. – 752 с. С. 334–335.
Бояринова Г.Н. А. Конаковын драматургийже: сылнылык ойыртем // Ончыко. 2008. № 4. С. 180–190.
Иванов А. У илышлан мелын // Ончыко. 1987. № 1. С. 86–88.
Луков П. У туныктышо // Марий коммуна. 1967. 8 сент.
Орай Д.Ф. Йошкар Пеледыш пайремым лукшо А.Ф. Конаковым пагалена // Марий ял. 1929. 16 июнь.
Сергеев М.Т. Кӧ тугай Конак? // Муреныт эрык мурым Йошкар-Ола, 1982. С. 73–82.
Сергеев А. Почеламутымат возен // Марий коммуна. 1977. 18 окт.
Юксерн В. Александр Конаков // Нигӧ ок мондалт, нимо ок мондалт. Йошкар-Ола, 1994. С. 141–166.

Кылвер-влак