1 идым

1 идым (1 сентябрь) — григориан кечышот почеш идалыкын 244-ше (кужемдыме ийлаште — 245-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 121 кече кодеш.

Пайрем да шарныктарыше кече-влак

•  Россий,  Белоруссий, Казахстан,  Киргизий — Шинчымаш кече (руш. День знаний).
•  Россий — Нефть да газ промышленность пашаеҥын кечыже (руш. День работников нефтяной и газовой промышленности) — идым тылзын 1-ше рушарнян палемдалтеш.
•  Россий — Нефть, газ да топливе йӧнозанлыкыште тыршыше пашаеҥ-влакын кечышт (руш. День работников нефтяной, газовой и топливной промышленности).
• Шыжын шочмо кечыже (руш. День рождения осени).
• Шахмат кече (руш. День шахмат).
• Вишнян кексын кечыже (руш. День кексов с вишней).
• Кыдал Уралысе калыкын кечыже (руш. День народов Среднего Урала) — идым тылзын 1-ше рушарнян палемдалтеш.

Лӱмгече

• Православий лӱм-влак: Агапий, Андрей, Каллистрат, Николай, Питирим, Тимофей, Феофан, Фёкла.

Эртынчык-влак

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 1 кечысе событий-влак

Марий тӱняште

• 1872 ий — Звенигово кундемысе Красный Ярысе школ почылтын.
• 1942 ий — Волжск оласе Марий целлюлоз-кагаз техникум почылтын.

Тӱня мучко

• 1255 ий — Кёнигсберг карманым чоҥаш тӱҥалме. Кызыт тудо Калининград лӱмым нумалеш.
• 1910 ий — грампластинкым лукшо икымше заводым почыныт.
• 1969 ий — кумдан чапланыше «Песняры» ансамбль чумырген.
• 2004 ий — Беслан оласе 1-ше №-ан школышто террорист акт лийын.

Шочыныт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 1 кечынже шочшо-влак

• 1914 ий — Елизар Янгильдин, марий серызе, кусарыше, журналист, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1923 ий — Борис Данилов, марий серызе, почеламутчо, журналист, кусарыше, Совет Ушем Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1976), Марий АССР-ысе тӱвыран сулло пашаеҥже (1983), 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1934 ий — Аркадий Григорьевич Смирнов, туныктыш да шанче пашаеҥ, Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже. Шкеже Морко кундем Шеҥше селаште шочын-кушкын. Ынде ятыр ий Марий кугыжаныш университетыште пашам ышта. Психологий шанче кандидат. Тыгак Аркадий Григорьевич психологий да илышкыл лӱдыкшыдымылык факультетын деканжылан тырша.
• 1947 ий — Александр Аркадьевич Васильев, туныктыш пашаеҥ, Марий Эл Республикын калык да Россий Федерацийын сулло туныктышыжо. Морко кундем Осипсолаште шочын. Ончыч Шеҥше, вара Кумужъял кыдалаш школлаште математик предмет дене туныктышылан тыршыме деч вара Кокласола кыдалаш школыш вончен да вуйлатышылан шогылан. Тудын тыршыме жапыште ты школ республикын ик эн сай ялысе школлан шотлалтын.
• 1949 ий — Ираида Дмитриевна Овечкина, Марий Эл Республикысе туныктышын сулло пашаеҥже. Шкеже Пошкырт Эл Калтаса кундем гыч. 1975 ийыште Шернур кундем Кукнур кыдалаш школышто пашам ышташ тӱҥалын: 6 ий завучат лийын. Тудат кугу чап лӱм дене палемдалтын.
• 1956 ий — Валерий Дмитриевич Полянин, Ӧрша кундем Пуялыште спорт пашаеҥ. Тудат ынде ятыр ий туныктымо пашаште тырша. Имне спорт школын вуйлатышыже.
• 1958 ий — Олег Николаевич Тихонов, журналист да туныктыш пашаеҥ. Шочынжо тудо Морко кундем Нуръял Корамас ялыште. Ончычсо паша корныжо телевидений дене кылдалтын. Вара Олег Николаевич Марий Эл кугыжаныш погынын секретариат вуйлатышылан тыршен, виктер вуйлатышын алмаштышыжат лийын. 2002-шо ий гыч Марий кугыжаныш университет журналистик кафедре вуйлатышылан пашам ышта. Пашажлан кугыжаныш чап танык денат палемденыт. Историй шанче кандидат.
• 1971 ий — Евгений Владимирович Пчелов, руш историк, генеалог, историй шанче кандидат (1997), доцент (2005).

Коленыт

Тугак ончо: Категорий:Идым тылзын 1 кечынже колышо-влак

Калык пале

• Пӧклан кечыже. Ожнысек калык тиде кечын ушменым луктын, да тиде пакчасаска дене тӱрлӧ кочкышым ямдылен.
• Могай игече — шыжат тыгаяк лийшаш.