13 шорыкйол

13 шорыкйол (13 январь) — григориан кечышот почеш идалыкын 13-шо кечыже. Идалык пытыме марте 352 (кужемдыме ийлаште — 353) кече кодеш.

Йошкар-Олаште ☀️ Кече 8 шагатат 7 минутлан лектеш, 15 шагатат 29 минутлан шинчеш. Кечын кужытшо 🕒 7 шагатат 22 минут.
🌕 Тичмаш тылзе (13.45 тылзе кече).

Пайрем да шарныктарыше кече-влак

•  Россий — Россий савыктыш кече (руш. День российской печати).
• Резине лудын кечыже (руш. День резинового утёнка).
• Мер радион кечыже (руш. День общественного радиовещания).

Лӱмгече

• Католик лӱм-влак: Иларий, Мунго.
• Православий лӱм-влак: Вусирис, Гавдентий, Гаий, Геласий, Досифей, Ириней, Мартина, Мелания, Михаил, Нема, Олимпиодор, Пётр, Саламин.

Эртынчык-влак

Тугак ончо: Категорий:Шорыкйол тылзын 13 кечысе событий-влак

XIX курым марте

• 1703 — Моско олаште "Петербургские ведомости" газетын икымше номерже савыкталтын. Российын икымше газетыже лийын. Тиде событийлан 1992 ийыште Российыште Савыктышын кечыже пайремым пеҥгыдемденыт.

XIX курым

• 1813 — Александр I кугыжан вуйлатыме император сарзе войскаже Михаил Илларионович Кутузовын вуйлатымыж почеш НЕман эҥерым вонченыт. Европам НАполеонын армийже дечын эрыктымаш тӱҥалын.
• 1840 — Нью Йорк ола гычын американ флаг йымалне кайыше "Левингстон" пароход туткарыш логалын. Кугу пожарлан кӧра 140 еҥын ӱмыржо лугыч лийын.
• 1898 — француз возышо Эмиль Золя француз Правительствылан Дрейфусын пашаж шотышто вуйшиймашым колтен.

XX курым

• 1905 — Рига олаште пашазе-влакын пуламырлан кӧра шуко еҥым пуштыныт.
• 1915 — Италийысе Авецанно воктене мланде чытырнымаш лийын. 30 тӱжем утла ен колен.
• 1935 — Саарский областьыште референдум эртен. Тушто Германий деке ушнаш пунчалым пеҥгыдемденыт.
• 1945 — Совет Армий фашист Германий ваштареш Эрвел Прусский операцийым тӱҥалын.
• 1953 — СССРыште "Дело врачей" шотышто арестоватлымаш тӱҥалеш.
• 1970 — Нигерийыште граждан сар мучашлалтын.
• 1990 — Арменийысе БАку олаште пуламыр тӱҥалын.
• 1991 — Россий сарзе вий штурм дене Вильнюсысо телестудийым налеш. Литваште Эрыкым аралыше-влакын кечышт семын палемдалтеш.

XXI курым

• 2001 — Сальвадорышто мланде чытырнымаш лийын.
• 2007 — Моско оласе Донской монастырьыште генерал Каппельын капшым тойымо.
• 2010 — Гаитиште шучко мланде чытырнымаш лийын.

Шочыныт

Тугак ончо: Категорий:Шорыкйол тылзын 13 кечынже шочшо-влак

XIX курым марте

• 1779 — Елизавета Павловна, руш императрица, Александр I пелашыже.

XIX курым

• 1827 — Николай Бекетов, химий динамикын, физический химийым негызлыше шанчыеҥ.
• 1807 — Алексей Дмитриевич Галахов, руш литературын историкше.
• 1859 — Морис Палеолог († 1944), француз дипломат, Октябрь революций годым Российыш француз посол лийын.
• 1864 — Вильгельм Вин, немецкий физик, 1911 ийыште Нобелевский премийын лауреатше.
• 1872 — Георгий Иванович Гурджиев, кавказ философ-мистик
• 1878 — Шульгин, Василий Витальевич, русский националист , публицист. Россий Империй Кугыжаныш Думын депутатше,монархист Ошо -влакын лидерже.
• 1883 — Валериан Михайлович Васильев (Ӱпымарий), сотыеҥ, шанчызе-энциклопедист, литератор, филологий шанче доктор (1957), этнограф, фольклорист, почеламутчо, туныктышо, музыковед, кусарыше.
• 1898 — Василий Васильевич Ванин, руш совет театр да кинон СССр калык артист.
• 1899 — Лев Владимирович Кулешов, советский кинорежиссёр, кинотеоретик

XX курым

• 1903 — Загайнов, Василий Федорович, Совет Ушем Герой (1943 колен).
• 1905 — Пётр Веселов-Сталь, курыкмарий серызе, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1905 — П. Эмӓш, курыкмарий серызе, почеламутчо, туныктышо, РСФСР Паша Талешке (1923).
• 1918 — Василий Юксерн, марий серызе, мер пашаеҥ, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1950), Марий АССР-ын Калык серызыже (1978), Марий АССР-ысе Кугыжаныш премийын лауреатше (1979), 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1918 — Чегаев, Василий Федорович (Чалай Васлий), поэт (1979 колен).
• 1921 — Григорий Кириллов, курыкмарий серызе, драматург, 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарын участникше.
• 1924 — Пауль Фейерабенд, американ философ шанчын методолгошо.
• 1927 — Ги Мумину, француз сӱретче, возышо.
• 1931 — Аркадий Вайнер, возышо
• 1937 — Ариадна Всеволодовна Шенгелая, совет грузийын киноактрисыже.
• 1954 — Алексей Глызин, руш эстраде мурызо.
• 1959 — Николай Михеев, руш серызе, почеламутчо, Россий Cерызе-влак ушемын йыжъеҥже (2001).
• 1966 — Патрик Демпси, американ актёр, режиссёр.
• 1969 — Стивен Хендри, шотландийысе снукерист, тӱнямбал чемпион.
• 1977 — Орландо Блум, англичан актёр.
• 1984 — Виктор Борисович Апталиков, марий актёр, мурызо, семмастар, аранжировщик, продюсер.

Коленыт

Тугак ончо: Категорий:Шорыкйол тылзын 13 кечынже колышо-влак

XX курым марте

• 1599 — Эдмунд Спенсер английысе Возрождений пагытын поэтше.
• 1869 — Павел Обухов, металлург, пушка проектым ыштен,Обуховский заводым негызлыше

XX курым

• 1904 — Василий Львович Величко, руш писатель, публицист, литератор.
• 1906 — Александр Степанович Попов, руш физик-изобретатель, "Радион ачаже"
• 1909 — Иван Забелин, руш историк, археолог.
• 1910 — Эндрю Джексон Дэвис, шинчанужшо, американ спиритизмым негызлен
• 1916 — Сергей Уточкин, руш воздухоплаваний шанчын пионерже.
• 1923 — Теодюль Рибо, француз академик , психолог.
• 1941 — Джеймс Джойс,Ирландийысе возышо.
• 1948 — Соломон Михайлович Михоэлс, кугыжаныш еврей театр вуйлатыше
• 1978 — Морис Карем, Бельгийысе поэт, 60 наре почеламут сборникын авторжо.
• 1982 — Марсель Камю, француз режиссер, сценарист.
• 1987 — Анатолий Васильевич Эфрос, театр режиссёр
• 1987 — Игорь Владимирович Ильинский, кино да театр актёр, СССР калык артист.
• 1988 — Цзян Цзинго, Тайвань калык еҥ

• 2011 — Светлана Эсаулова, марий серызе, почеламутчо, СССР Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (1991).

Калык пале

• Тылзе пыл кокла гыч изиш гына коеш гын, луман игече-влак шогаш тӱҥалыт.
• Васлийын касше. Васлийын кастене кава шӱдыран саска емыж лыҥ лиеш.
• Васлийын йӱдым мардеж кечывалвел могырым пуа гын, идалык шокшо да вӱдыжго лиеш, касвел могырым — шӧр да кол шуко лиеш, эрвел могырым — олма лектышым вучыман.
• Тиде кечын лум лумеш да леве — кеҥеж ночко лиеш.
• Пушеҥгыште пӧрш шуко — мӱй тич лиеш.
• Тылзе вудакан коеш — луман игечылан.