14 шыжа

14 шыжа (14 октябрь) — григориан кечышот почеш идалыкын 287-ше (кужемдыме ийлаште — 288-ше) кечыже. Идалык пытыме марте 78 кече кодеш.

Пайрем да шарныктарыше кече-влак

• — Стандартын тӱнямбал кечыже (руш. Всемирный день стандартов).
•  Беларусь — Аван кечыже (руш. День матери).
• Покро кече (руш. Покров Пресвятой Богородицы).
• Заповедник пашаеҥ-влакын кечышт (руш. День работников заповедного дела).
• Винни-Пухын шочмо кечыже (руш. День рождения Винни-Пуха).
• Шеҥгеч чумалме кече (руш. День пинка под зад).
• Илыш вийым погымо кече (руш. День накопления жизненных сил).
• Десерт кече (руш. День десерта).
• Чак-чак кече (руш. День чак-чака).
• Пыл пуналтме кече (руш. День плетения облаков).

Лӱмгече

Православий лӱм-влак: Ананий, Мария, Михаил, Роман, Савва, Богдан, Ариадна.

Эртынчык-влак

Тугак ончо: Категорий:Шыжа тылзын 14 кечысе событий-влак

• 1843 ий — Мендельсонын сӱан маршыше икымше гана йоҥгалтын.
• 1851 ий — «Рейтер» увер агентстве почылтын.
• 1926 ий — Алан Милнын «Винни-Пух» книгаже ош тӱням ужын.

Шочыныт

Тугак ончо: Категорий:Шыжа тылзын 14 кечынже шочшо-влак

• 1887 ий — Иван Одар, марий серызе, туныктышо.
• 1930 ий — Римма Васильевна Петрова, туныктышо да сылнымут пашаеҥ, Россий Федерацийысе школын сулло туныктышыжо. Шкеже тудо Кужэҥер кундем Саламатнур ялыште шочын-кушкын. Пашам Шернур кундемысе Кускин школышто ыштен: завуч, вуйлатышат лийын. Сылнымут тÿняштат Римма Васильевна изи огыл кÿкшытыш шуын: ойлымаш-влакым возен. Тунемшыже-влак уста педагогым кызытат порын шарнат.
• 1954 ий — Юрий Захарович Петров, тазалык аралтыш пашаеҥ. Тудо Морко кундем Кугу Шоръялыште шочын-кушкын. Паша корныжо Россий Федерацийысе илышкыл страхований фондын Марий пӧлкаж дене кылдалтын. Эмлыме пашаштат Юрий Захарович кугу пагалымашым сулен. Мер сомылым шуктымаште гын, тудынат надырже изи огыл.
• 1958 ий — Валентин Семёнович Губеев, Марий Эл республикын сулло тренерже. Пошкырт Элысе Мишкан кундем гыч. Кушыл шинчымашым Крупская лӱмеш марий кугыжаныш институтышто налын. Паша корныжо Звениговысо йоча да самырык спорт школышто тӱҥалын. Валентин Семеновичын тунемшыже-влак кокла гыч ятырынже спорт мастер лӱмымат суленыт.
• 1967 ий — Светлана Григорьева, марий серызе, почеламутчо, кусарыше, журналист, Россий Серызе-влак ушемын йыжъеҥже (2005), Россий Журналист-влак ушемын йыжъеҥже, Марий Эл Республикысе тӱвыран сулло пашаеҥже (2005), Родо-тукым калык эстон программын да Финн-угор литератур ассоциацийын  литератур премийын лауреатше (2007), Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше (2015).

Коленыт

Тугак ончо: Категорий:Шыжа тылзын 14 кечынже колышо-влак

Калык пале

• Покро кечылан лум ок лий гын, эше кок лум огеш тол.
• Покролан мардеж эрвелым але йӱдвелым пуалеш гын, теле йӱштӧ лиеш, а кечывалвелым гын – леве телылан.
• Покролан игече йӱран — вес ийын мӱкш шуко мӱйым пога маныныт.
• Чиевондо (вишне) гыч лышташ велын пытен огыл гын, теле леве лиеш.
• Покро кечын ожно шуко сӱаным ыштеныт, кушкын шушо ӱдыр-влак Шнуй Юмынава деч марлан каяш йодын кумалыныт. Тиде кече деч вара ӱдырамаш-влак икте-весе дек унала коштыт, кидпашам ыштат.