Интернационалист салтак-влакым шарныме кече

Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влакым шарныме кече
Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влакым шарныме кече
	Кушка, 1986 ий 18 шыжа, Юрий Сомовын фотожо.
Тӱрлылык	Официал пайрем
Официал	Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служышо порысым шуктышо россиян-влакым шарнымаш кече
Вес семын	«Интернационалистын кечыже»
Ышталтын	Тиде кечым «Российысе сарзе чап ден шарнымаш кече-влак» федерал тӧртыкын 1.1 статьяшкыже вашталтышым пуртымо шотышто 320-шо номеран Федерал тӧртык дене келшышын президентын кидпалыжым пыштыме дене 2010 ий 29 ноябрьыште пеҥгыдемдыме.
Палемдат	Россий
Кече	15 Пургыж
Пайремлымаш	15 пургыж
Кылдалтын	Афган сар гыч лекмыже

Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влакым шарныме кече — Россий Федерацийыште официал шарныктыш кече, Шочмо Элын чекше деч ӧрдыжтӧ интернационалист порысым шуктышо-влакым шарныме лӱмеш. Ий еда 15 февральыште палемдалтеш.

Историй

«Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влакым шарныме кече» тыглай шочын огыл. Лач тиде кечын, 1989 ий 15 февральыште, совет войска-влакын пытартыш колонныжо Афганистан гыч лектын. Тиде кечын Аҥысыремдыме контингентын командирже генерал-лейтенант Борис Всеволодович Громов, бронетранспортёр гыч тӧрштен волен, кӱвар гоч ошкыл вончен, тидын дене Амударья эҥер чекым пытартыш руш салтак вончымо нерген ӱшандарен ончыктен, но чынжым гын, Афганистан гыч эн пытартыш чекым оролышо пограничник ден лӱмын ыштыме (спецназ) подразделений-влак лектыныт, нуно лекше-влаклан тыныс дене лекташ полшеныт, СССР кумдыкыш нуно 15 февральын кокымшо пелыштыже гына логалыныт^[1], но в реальности последними Афганистан покинули подразделения пограничников и спецназа, прикрывавшие вывод войск и вышедшие на территорию СССР только во второй половине дня 15 февраля^[2]^[3]^[4]. Тиде кугу событий дене Совет Ушем Афган сарым мучашлен, кудо индеш ий утла шуйнен да совет граждан-влакын 15 тӱжем утла илышыштым наҥгаен.

2010 ийыште «Интернационалист сарзе-влакым шарныме кече» официал статусым налын (тыгай кече Украиныште палемдалтеш). 2010 ий 29 ноябрьысе 320-ше №-ан тӧртык дене 32 №-ан «Российын сарзе чап кечыже да шарныктыме кечыж-влак нерген» Федерал законын 1.1 лончышкыжо вашталтышым пуртымо, тудо 2011 ий 1 январь гыч вийым налын. 1.1 Статья. Россий Федерацийыште шарныме кече-влак тыгай кечылаште палемдалтыт:

15 февраль — Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влак нерген шарныме кече^[5].

Файл:Воин-интернационалист СССР гос.нагр.знак.jpg

«СССР сарзе-интернационалист» тамга

«Ачамланде деч ӧрдыжтӧ служымо порысым шуктышо россиян-влакым шарныме кече» каныш кечылан ок шотлалт.

1995 ий 12 январьысе «Ветеран-влак нерген» 5 №-ан Федерал тӧртыкын ешартышыж ден келшышын совет ден россий сарзыслужышо-влак 1936-2008 ийлаште йотэлысе 22 кугыжанышын 47 вашшогымаштыже лийыныт (Кугу Ачамланде сарым шотыш налде, тыгак РСФСР, СССР, Россий кумдыкысо сарым шотыш налде).

Родо-тукым пайрем-влак

Белоруссий

Тыгаяк лӱман тиде жапыштак, 15 февральыште, шарныме кече Белоруссийыште палемдалтеш, тыште 24,6 тӱжем наре Ачамланде деч ӧрдыжсӧ сарын ветеранже-влак илат (2017 ий 1 январьлан шотлымо гыч)^[6].

Украине

Украин Президент Леонид Кучеман 2004 ий 11 февральысе кӱштыкшӧ почеш Украиныште ий еда 15 февраль «Вес кугыжаныш кумдыкышто сӧйланыше-влакым саламлыме кече» палемдалтеш. Афган сарыште УССР кундем гыч налме 2500 наре сарзыслужышо колен^[7].

Палемдымаш

↑ Афганская война в Национальной исторической энциклопедии (неопр.). Дата обращения: 15 пургыж 2010. Архивировано из оригинала 5 идым 2009 года.
↑ В. Филин. За всю войну — ни одного дезертира Архивная копия от 24 теле 2010 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)
↑ С. Скрипаль. Год 1989-й. Хайратон Архивная копия от 8 вӱдшор 2010 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)
↑ М. Будилов, А. Чаленко. Томенко в Афганистане толкал «налево» горючее Архивная копия от 12 пургыж 2009 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)
↑ Федеральный закон от 13 марта 1995 г. № 32-ФЗ «О днях воинской славы и памятных датах России» (рус.). Президент России. Дата обращения: 9 пургыж 2022. Архивировано 26 кылме 2021 года.
↑ В Беларуси проживают 24,6 тыс. ветеранов боевых действий на территории других государств (неопр.). Дата обращения: 12 пургыж 2022. Архивировано 20 шыжа 2021 года.
↑ Россия и СССР в войнах XX века. — М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2001. — С. 536.

Тыгак ончо

Артиллеристын кечыже
Юж-десант войскан кечыже
Сарзе медпашаеҥын кечыже
Сарзе разведчикын кечыже
Пограничникын кечыже
Посна кӱлешлыклан чумырымо подразделенийын кечыже
Ачамландым аралыме кече
Танкистын кечыже
Офицерын кечыже

Кылвер-влак

Выступление Путина на торжественном собрании, посвящённом Дню памяти воинов-интернационалистов
Дмитрий Борисов. Мне в воскресное утро https://web.archive.org/web/20140226183317/http://fotki.yandex.ru/users/borisovmitia/view/904938?page=0
Дмитрий Борисов. Не был, не знаю… https://web.archive.org/web/20140222131837/http://fotki.yandex.ru/users/borisovmitia/view/756535?page=1

[1] Афганская война в Национальной исторической энциклопедии (неопр.). Дата обращения: 15 пургыж 2010. Архивировано из оригинала 5 идым 2009 года.

[2] В. Филин. За всю войну — ни одного дезертира Архивная копия от 24 теле 2010 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)

[3] С. Скрипаль. Год 1989-й. Хайратон Архивная копия от 8 вӱдшор 2010 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)

[4] М. Будилов, А. Чаленко. Томенко в Афганистане толкал «налево» горючее Архивная копия от 12 пургыж 2009 на Wayback Machine (Ончымо кече: 18 пургыж 2010)

[5] Федеральный закон от 13 марта 1995 г. № 32-ФЗ «О днях воинской славы и памятных датах России» (рус.). Президент России. Дата обращения: 9 пургыж 2022. Архивировано 26 кылме 2021 года.

[6] В Беларуси проживают 24,6 тыс. ветеранов боевых действий на территории других государств (неопр.). Дата обращения: 12 пургыж 2022. Архивировано 20 шыжа 2021 года.

[7] Россия и СССР в войнах XX века. — М.: ОЛМА-ПРЕСС, 2001. — С. 536.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]