Лев (шӱдыръеш)

Лев
лат. Leo   (р. п. Leonis)
Кӱчыкын	Leo
Ӱжвата	Лев
Вик нӧлтмаш	9h 15m гыч 11h 52m марте
Вашталтмаш	−6° гыч +33° 30′ марте
Кумдык	947 кв. градус (12 вер)
Лопкытлаште коеш	+84° гыч −56° марте.
Эн чолга шӱдыр-влак (койшо шӱдыр кугыт < 3m)
Регул (α Leo) — 1,36m Альгиеба (γ Leo) — 2,01m Денебола (β Leo) — 2,14m Зосма (δ Leo) — 2,56m Альгенуби (ε Leo) — 2,97m
Метеор йогын
Леонид-влак
Пошкудо шӱдыръеш
Кугу Коркашӱдыр Изи Лев Вероникан ӱпшӧ Ӱдыр Чаша Гидра Рак Секстант Шурмаҥше (лукан)
Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Лев (лат. Leo) — зодиакысе шӱдыръеш, утларакшым йӱдвел полушарийысе каваште верланен, Рак ден Ӱдыр коклаште.

Кӱчыкын каласкалымаш

Чолга шӱдыр-влакын верланымышт чынак кийыше левым ушештара, вуйжо да оҥжо кумдан палыме «Сорла» астеризмым шарныктат, воштончышышто койшо йодыш пале семын коеш.

Тиде шӱдыр тамган ӱлныжӧ ош-канде шӱдыр Регул (Левын α) палдырна, латин йылмыште «кугыжа» манмым ончыкта. Южгунам тудым «Левын шӱмжӧ» (Cor Leonis) маныт. Регулын волгыдыжо Кече деч 160 пачаш кугурак, а шинчалан койшо кугу выльгыжмаш (1,366 шӱдыр кугытан) мемнан дек (85 сото идалык) лишне умылмыж дене умылтаралтеш. Утларак кугу шӱдыр-влак кокла гыч Регул эклиптик деке эн лишне верланен, садлан тудым чӱчкыдынак Тылзе петыра.

Янлык сынын шеҥгел ужашыштыже Денебола шӱдыр (β Лев) уло, араб йылме гыч «левын почшо» ман кусаралтеш.

Тудо чолгыжмо куатше 2,14 шӱдыр кугытан да улыжат 43-шо сото идалыклан тораште улеш. «Левын вуй» негызыштыже шӧртнялге-нарынчалге Альгиеба (γ Лев) верланен, тиде «левын оржаже» манмым ончыкта. Тиде шинчалан кокыте койшо шӱдыр 2,0 шӱдыр кугытан.

Левын R — эн чолгыжшо да кужу пагытыште вашталтше шӱдыр, йылгыжме куатшым 5 гыч 10 марте вашталтен кертеш.

Моткоч начарын йӱлышӧ йошкар карлик Вольф 359 (ужаш лийме йолыжмыжо 13,45) — лишыл шӱдыр-влак коклаште кумшо улеш (7,880 сото идалык мӱндырнӧ); тудын волгыдыжо Кече деч 100 000 пачаш шагалрак. Тиде шӱдыр мемнан Кечын вержым айла ыле гын, кечывалым Мландывалне тичмаш Тылзе волгыдо деч изиш гына волгыдырак лиеш ыле.

Левын DР — кок пачаш катаклизман вашталтше шӱдыр, 0,6 кече нелытан ош карлик (поляра) да 0,09-0,1 кече нелытан йошкар карлик гыч ышталтын. Ты кышкарыште кугу экзопланетым (газ гигантым) мумо.

Тиде шӱдыръешын мӱндыр объект-влак кокла гыч спиралян М65, М66, М95 да М96 галактике-влак оҥай улыт, тыгак пытартыш кок спиралян коклаште верланыше М105 эллиптике галактике сымыстара. Нунын шинчалан коймо волгыдышт шӱдыр кугытын 8,4 гыч 10, 4 марте.

Тиде шӱдыр тӱшкаште совет/российысе астроном-влакын почмо икымше шӱдыр вӱршер (пульсар) - РР 0943 верланен.

«Сорла» астеризм

Сорла астеризм куд шӱдыр гыч ышталтын, шӱдыръеш — α (Регул), η, γ (Альгиеба), ζ, μ да ε (Альгенуби). Сынже дене сорлам але воштончыш дене волгалтше йодыш пале гайым шарныкта.

Левын почыштыжо «Кисточка» астеризм

1536 ийыште Каспар Вопеллий икымше гана акрет астреизмысе Лев шӱдыръешым Вероникан Ӱпшӧ шӱдыръеш семын ончыктен.

Эскерымаш

Правил семын, Кече Левын шӱдыръеш тураште 10 август гыч 15 сентябрь йотке лиеш. Тудым эскерашлан эн сай пагыт — февраль ден март. Пӱтынь Россий кумдыкышто раш коеш. Лев шӱдыръешыште Леонид метерор йогынын радиантше уло, тудо Темпель — Туттля кометын шаланымыж дене шочын, ноябрь кыдалне шекланаш лиеш.

Историй

Акрет Месопотамийыште ты шӱдыръеш мемнан эра деч II тӱжем ий ончыч палыме лийын, тудын лӱмжӧ ^mulmulUR.GU (букв. «Кугу Пий» лийын. Клавдий Птолемейын «Альмагест» шӱдыран каван каталогышкыжо пурталтын. Классике миф Левым Гераклын пуштмо Немейысе шучко дене кылда. Шӱдыр нерген рушла возымым ик эн ондак XI курымысо А. Будиловичын «XIII слов Григория Богослова в древнеславянском переводе…» кидвозыктышыште ужаш лиеш.

Тыгак ончо

• Лев (зодиак пале)
• Лев шӱдыръешын шӱдыр-влак радамже

Палемдымаш

Кылвер-влак

• Лев  (неопр.). wikisky.org. Дата обращения: 5 кылме 2012. Архивировано 8 кылме 2012 года.
• Лев  (неопр.). Астромиф. Дата обращения: 5 кылме 2012.