Кол (шӱдыръеш)

Кол
лат. Pisces   (р. п. Piscium)
Кӱчыкын	Psc
Ӱжвата	Кол
Вик нӧлтмаш	22h 45m гыч 02h 00m марте
Вашталтмаш	−7° гыч +33° марте
Кумдык	889 кв. градус (14 вер)
Лопкытлаште коеш	+83° гыч −57° марте.
Эн чолга шӱдыр-влак (койшо шӱдыр кугыт < 3m)
уке; эн волгыдо η Psc — 3,62m
Метеор йогын
Писцид-влак
Пошкудо шӱдыръеш
Шорык Кумлук Кит Андромеде Пегас Вӱдйоктарыше
Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Кол (лат. Pisces) — Вӱдйоктарыше ден Шорык коклаште кийыше кугу шӱдыръеш. Колын эн волгыдо шӱдыржӧ-влак кок шинчырым — «Йӱдвел Колым» (Андромеде воктене) и «Касвел Колым» (Пегас ден Вӱдйоктарыше коклаште) — ыштат. Нуным Альриша (Колын α) шӱдыр уша, тудо араб йылмыште «вичкыж кандыра» манмым ончыкта.

Тыглай шӱдыр кугытан 3,6; 3,7 да 3,8 эн волгыдо шӱдыр-влак. Колын альфаже шӱдыръешын кечывалвел-эрвел лукыштыжо верлана да тӱжвал тӱсшӧ дене кок шӱдыр семын коеш; тудын поснак волгыдо ужашлаже 2,6″ тораште ойырленыт. Кол δ деч 2°-лан кечывалвел дек лишне Шӱдыр ван Маанена верлана, очыни, мемнан деке эн лишыл ош карлик (13,8 волгыдо ийлан торлышо). Тыгак шӱдыръешыште эскерыме гыч М 74 эн кугу спираль галактике верлана (9,4 зв. вел. йылгыжмаш, 10' лук диаметр). Шӱдыръешын касвел ужашыштыже TX Колын шемалге-йошкар тӱсан ик эн волгыдо углеродный манме шӱдыр уло (19 Кол).

Астеризм-влак

«Урнийысе Воштончышышто» кол-влак (1825)

Шӱдыръешыште чӱчкыдын кок астеризмым ойырат: Йӱдвел кол (кум шӱдыр — τ, υ да φ) ден Касвел (шым шӱдыр — γ, κ, λ, 19, ι, θ да 7). Араб йӱлаште пытартыш астеризмым тыгак Венец маныт.

Эскерымаш

Кол-влакыште шошым йӱд ден кечын икгай лиймаш кечын точкыжо уло. Кече шӱдыръешыште 12 март гыч 18 апрель марте верланен. Йӱдвел полушарийыште эн чот сайын сентябрь-октябрьыште эскераш лиеш.

Историй

Акрет шӱдыръеш. Клавдий Птолемейын «Альмагест» шӱдыр кавасе каталогышкыжо пурталтын.

Грек мифологийыште шучко Тифон деч лӱдмеке, олимпий юмо-влакын Египетыш курмжмышт нерген палемдыме. Тушто нуно утаралтмышт дене тӱрлӧ янлыкыш савырненыт, а Афродита гын — колыш. Варарак возымо поэзийлаште тудын дене пырля Эрот эргыжат колыш савырнен да каваште шӱдыръеш семын кояш тӱҥалын.

Тыгак ончо

• Кол (зодиак пале)
• Кол шӱдыръеш шӱдыр-влак радам

Палемдымаш

Кылвер-влак

• Рыбы на wikisky.org (англ.)
• Рыбы, зодиакальное созвездие // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
• Рыбы  (неопр.). Астромиф. Дата обращения: 5 ӱярня 2013. Архивировано 18 пеледыш 2020 года.