Марий этнографий тоштер

В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер (почылтшо кава йымалне)
В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер (почылтшо кава йымалне)
	; Леведышан мардеж вакш - тоштер экспозицийын рӱдыжӧ
Негызлалтын	1983
Верланымаш	Чыкма;
Адрес	Чыкма, Курыкмарий район, Марий Эл Республик
Идалыкыште толын кайыше-влак	37148
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Тӱвыра югыпого объект:
№ 1200000391

В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер — почылтшо кава йымалне тоштер комплекс. Тоштер Чыкма олаште верланен, Чыкмасе тоштер комплексын кышкарыштыже улеш.

Музейын историйже

Марий Юл кундемысе революций деч ончычсо да сар деч варасе кресаньык озанлыкыште кучылтмо пашалан кучылтмо, сурткӧргӧ арверым ончыкылык тукымлан арален кодымо шот дене, курыкмарий вел каҥашын погынымаште колхоз-влакын ӱшанъеҥышт 1977 ийын 2 сентябрьыште пунчалыныт: Курыкмарий вел колхоз-совхоз-влакын да Чыкма оласе ыштыквер-влакын вийышт дене Чыкма олаште мландыпашаеҥын тоштержым чоҥаш. 1979 ийын 27 февральыште КПСС райкомын икымше секретарьже В. И. Романовын полшымыж дене Курыкмарий вел калык депутат-влак Каҥаш комитетын пунчалже почеш Чыкмаште почмо кава йымалне этнографий тоштерым чоҥаш тӱҥалыныт. Тоштерым 1983 ий кеҥежым почмо, тиде пайремым Чыкман 400 ияш лӱмгечыжлан пӧлеклыме. Тоштер курыкмарий вел мландыпашаеҥын, кидмастар-влакын илыш йӧныштым, паша радамыштым, озанлык кӧргысӧ поянлыкыштым, чоҥымо ойыртемыштым, поян тӱвыраштым почын ончыкта. Тоштерым чоҥышо-влак курыкмарий озанлыкын шкешотан архитектур ден сурткӧргӧ погым арален ончыкташ тыршеныт.

Экспозиций

Тоштерын кумдыкшо 5 гектар деч утла. Тудын кумдыкыштыжо 60 утла тӱрлӧ оралте ден чоҥыш-влак улыт, курыкмарий тошто илыш гыч 7000 наре арвер ончыкталтын.

Тоштер коллекцийым ялысе озанлык сӱрет почеш чоҥымо: кишым йоктарыдыме пӱнчӧ пырня дене руымо илыме пӧрт, клат, мардежвакш, апшаткудо, шем монча. Тоштерыште XVIII–XX курымласе, эн кӱкшӧ мастарлыкым шыҥдарыме, курыкмарий тӱр ончыкталтеш, тодмо сурткӧргӧ арвер (мебель)ден ӱзгарым, тыгак ӱдырамашын шкешотан сылнештарыме ӱзгаржым — чаломкинысе чепым ужаш лиеш. Лач тыште гына пеш ӧрыктарыше чыкмасе пондым (трость-козьмодемьянка) ужын кертыда^[1].

Тоштерын коллективше этнографий экспедицийым эртара, тудлан кӧра фонд пойдаралтеш. Тоштер пашаеҥ-влак марий илыш ойыртемым шымлат, шуко курыман калык историйын шылтен ашныме туштыжо-влакым умылтарат. Тиде шинчымаш тоштерын поянлыкшым аралаш полша. Нуно тошо уна-влаклан марий калыкын ятыр йӱла радамжым модын ончыктат, тыгодым тоштерын унаже-влакат модмо татышке кумылын ушнат^[2].

Тоштер кумдыкышто вич пӱртӱс кӱ (валун) радам дене кия. Кӱ-влакым тоштерыште верландарымеке, нунын нерген ятыр легенде шочын, кызыт тышеч вийым налме вер семын аклалтеш. Икымше кӱ, гранит тудын деке лишемат гын, тудо тыланет илыш вийым, шкеж гаяк пеҥгыдылыкым пуа, кокымшо — шунгит кӱ тазалыкым пӧлекла, кумшо — шӱм сынан кӱ йӧратымашым пеҥгыдемда, нылымше кӱ келшымаш, йолташлык куатым пӧлекла, а визымше — ший калтатым улаҥда^[2].

Галерей

Тошто леведышан мардеж вакш
В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер
В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер
В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер
В. И. Романов лӱмеш Марий этнографий тоштер

Тыгак ончо

Палемдымаш

Литератур

Medzhitova Ė. D., Романов М. П. Этнографический музей под открытым небом в Козьмодемьянске (рус.) — Йошкар-Ола: Марийское книжное издательство, 1994. — ISBN 5-7590-0049-7

[1] Этнографический музей под открытым небом

[chrani-2] ¹ ² Место притягательной силы

[1]

[2]