Марий автоном область

автоном область
Марий автоном область
Эл	СССР
Адм. рӱдӧ	Краснококшайск, (1927 ий гыч — Йошкар-Ола)
Историй да географий
Ыштыме кече	1920 ий 4 кылме
Пытарыме кече	1936 ий 5 теле
Кумдык	22 413 км²
Калык чот
Калык чот	519 300 еҥ (1931)
Чаклык	23,2 айд./км²
Калыклык	марий — 51,4%, руш — 43,6%, татар — 4,2%
Официал йылме	руш йылме, марий йылме

Марий автоном область — РСФСР-ын 1920–1936 ийлаште административно-территориальный единицыже. Рӱдолаже — Краснококшайск (1927 ийыште Йошкар-Олаш вашталтын).

Историй

Марий АО 1920 ий 4 ноябрьыште курыкмарий ден олыкмарий-влаклан автономло кундем семын ышталтын. Эн ончычшо 3 кантонлан шелалтын, вара нунын чотышт 9 марте кушкын.

1929 ий 15 июльышто Марий автоном область уэш ыштыме Угарман (1932 гыч — Горьковский) кундемышке пурен.

1931 ий 1 октябрьлан областьыште 9 район лийын:

1. Курыкмарий калыкле район
2. Провой кундем
3. Йошкар-Ола
4. Марий Турек кундем
5. Морко кундем
6. У Торъял кундем
7. Оршанке кундем
8. Шернур кундем
9. Юрино калыкле район

9 районышто 247 ялсовет, 2 ола (Йошкар-Ола — 7600 илыше, 01.01.1931, Козьмодемьянск — 8315 илыше), 2 пашазе посёлко (пашазе посёлко Юрино — 4586 илыше, пашазе посёлко Звенигово — 2482 илыше), 2795 ял шотан илем. Оласе калык — 24 700 (4,8 %).

1931-1932 ийлаште районлан шеледымаш пурталтын.

1936 ий 5 декабрьыште Горький кундемым пытарыме. 1936 ийысе Конституций почеш Марий автоном область вигак РСФСР-ыш пурышо Марий АССР-ыш вашталтын.

Административле шеледымаш

1921 ийыште Марий АО 3 кантонлан шелме лийын: Краснококшайск, Козьмодемьянск да Шернур. 3 ий гыч кантон-влакын чотыштым 9 марте кугемдыме: Звенигово, Марий Турек, Морко, Оршанке, Торъял да Юрино район-влак ышталтыныт. 1929 ийыште Краснококшайск кантоным Йошкар-Оласыш вашталтен лӱмдымӧ.

1931 ийыште 2 калыкле район ышталтын — Татар (Параньга) да Курыкмарий. Тудо ийынак Козьмодемьянск ден Юрино кантоным пытарыме.

1932 ийыште чыла кантоным районыш вашталтен лӱмдымӧ, а Татар район лӱмжым Параньгашке вашталтен. 3 ий гыч у район-влак ышталтыныт: Косолоп, Кужэҥер да Роҥго, а эше ик ий гыч — Пектубай, Сотнур, Йоласал да Юрино. Тунамак Курыкмарий марий калыкле район Козьмодемьянскыш вашталт лӱмдалтын.

Калыкле состав

1926 ийысе перепись почеш:

• марий — 51,4 %,
• руш — 43,6 %,
• суас — 4,2 %.

Палемдымаш

Литератур

• История // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 97—100. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.