Героине-ава (СССР)

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
«Героине-ава» орден
Изображение награды
Эл  СССР
Тип Кӱшыл чаплӱм
Кӧлан пуалтеш ава-влаклан
Кумылаҥдыш амал 10 да тылеч шукырак йочам ыштыше да ончен-куштышо ава-влаклан
Статус огеш кучыкталт
Статистике
Параметр лопкыт — 28 мм, кӱкшыт — 46 мм
Ыштыме кече 1944 ий 8 июль
Икымше суапландарымаш 1944 ий 27 октябрь
Пытартыш суапландарымаш 1991 ий 14 ноябрь
Суапландарыме чот 431 000 наре
Черет
Кугурак награде Социалистический Паша Герой
Изирак награде I степенян «Ава чап» орден
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

«Героине-ава» — СССР-ыште шуко икшыван ава-влаклан пуымо кӱшыл лӱм да тыгеак маналтше орденын лӱмжӧ. Лӱм ден орденым СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1944 ий 8 июльысо Указше дене тӧнежлыме.

«Героине-ава» лӱм нерген Положений дене келшышын, тудо 10 да тылеч шукырак йочам шочыктышо да ончен-куштышо ава-влаклан орден дене наградитлыме жапыштак пуалтеш, тыгодым тиде аван пытартыш йочаже 1 ийым темышаш да моло икшывыже-влак илыше лийшаш улыт.

«Героине-ава» орден дене иканаште «Авалык медаль» ден «Ава чап» орден лектыныт.

Орденым каласкален сӱретлымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
СССР марке, 1945 ий

«Героине-Ава» орден ший кечыйол-влак фонышто лектын шогышо вич лукан шӧртньӧ шӱдыр улеш, кечыйол-влак вич лукан шӱдыр семын шарлат, нунын мучашышт шӧртньӧ шӱдыр мучашлаште верланеныт.

Орденын кугытшо ший штрал шӱдырын ваштарешла кийыше мучашыже-влак коклаште — 28 мм. Орденын кӱкшытшӧ изи колодко дене пырля — 46 мм.

1975 ий 18 сентябрьлан орденыште шӧртньӧ 4,5±0,4402 г, ший 11,525±0,974 г лийын. Шӧртньын пробыжо 950. Орденын чумыр нелытше — 17,5573±1,75 г.

Орденын знакше пылыш да чеп полшымо дене йошкар эмаль дене леведме фигурный кӱртньӧ пластине дене ушалтын. Пластинкыште оварген шогышо «Героине-ава» возымо уло. Орденым вургемыш пижыкташ пластинкын вес велныже булавке уло.

«Героине-ава» лӱм нерген положений

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

«Героине» лӱм эн кугу кӱкшытан ойыртемышлан шотлалтеш да лу да тылеч шукырак йочам шочыктышо да ончен-куштышо ава-влаклан пуалтеш.

Героине-ава» лӱм пытартыш икшывылан ик идалык шумеке да тиде аван моло йочаже-влакын илыше улмышт годым пуалтеш.

«Героине-ава» лӱмым пуымо годым тыгай йоча-влакат шотыш налалтыт:

  • законын палемдыме радам дене аван эргылыкеш налме-влак;
  • СССР-ым аралыме годым але сарзе службын моло порысшым шуктымо годым, але айдеме илышым утарыме, социалистический малпогым да социалистический правопорядкым аралыме шотышто СССР гражданинын порысшым шуктымо годым колышо да увер деч посна йомшо-влак, тыгак кӱшнӧ ончыктымо обстоятельствыште сусыргымылан, контузийлан, эмганымылан але черланымылан кӧра, але пашаште эмганымылан я профессий дене кылдалтше черланымашлан кӧра колышо-влак.

«Героине-ава» лӱмым пуымо авалан «Героине-ава» орден да СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Грамотшо кучыкталтеш.

Суапландаралтше-влак «Героине-ава» орденым оҥын шола велыштыже нумалыт да суапландаралтше ӱдырамашын моло орден ден медальже улмо годым нунын ӱмбалне вераҥдалтеш.

Историй

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

«Героине-ава» лӱм — шочшым ыштымаште да ончен-куштымаште ӱдырамаш-влакын суапыштлан Совет Ушемыште эн кугу кӱкшытан ойыртемыш. Шочмо элын историйыштыже ӱдырамаш-ава-влаклан икымше гана посна награде пурталтын: «Героине-ава» орден. Поснак палемдыман, тиде лӱмым миллионло илышым поген налше Кугу Ачамланде сар ийлаште тӧнежлыме. Фронтеш колышо шуко пӧръеҥже самырык да кокла ийготан лийын. Элыште калык шукылан шагалемын. «Героине-ава» лӱмым да тыгаяк лӱман орденым илышыш пуртымашым тудо жапыште эллан самырык-влак, коммунизмым чоҥышо у тукымлан пеш чот кӱлмӧ нерген поснак палемден ойлен.

Орденын проектшын авторжо — художник И. А. Ганф

«Героине-ава» чап лӱмым икымше гана СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1944 ий 27 октябрьысе Указше дене пуымо. Тиде Указ дене «Героине-ава» лӱм дене палемдалтше латныл ӱдырамаш коклаште 1-ше №-н «Героине-ава» орденым да СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1-ше №-ан Грамотшым Моско областьысе Мамонтовко посёлкышто илыше, 12 йочам ончен-куштышо Анна Савельевна Алексахиналан кучыктымо. Наградым тудлан 1944 ий 1 ноябрьыште Кремльыште пуымо.

СССР-ын историйыштыже пытартыш гана «Героине-ава» лӱмым пуымаш СССР Президентын 1991 ий 14 ноябрьысе Указше дене келшыше лийын.

1995 ий 1 январьлан «Героине-ава» орден дене 431 тӱжем наре ӱдырамашым суапландарыме.

Чап лӱмым пӧртылтымӧ нерген ӱчашымаш Российыште 2000 ийлаште шочын. 2022 ий июньышто президент Владимир Путин «Героине-ава» лӱмым пӧртылташ да тудын пелен 1 миллион теҥгем тӱлымым ешараш кӱштен[1]. 2022 ий 15 августышто лӱмым да келшен толшо орденым тӧнежлыме[2].

Тыгак ончо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Палемдымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. ↑ Владимир Путин поручил вернуть звание «Мать-героиня» и добавить к нему 1 миллион рублей
  2. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 15.08.2022 № 558 «О некоторых вопросах совершенствования государственной наградной системы Российской Федерации»

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Героине-ава_(СССР)&oldid=618020" гыч налме