Героине-ава
| «Героине-ава» орден | |
|---|---|
.jpg) |
|
| Эл |
 Россий |
| Тип | кӱшыл званий |
| Статус | вручается |
| Статистике | |
| Ыштыме кече | 2022 ий 15 август |
| Икымше суапландарымаш | 2022 ий 14 ноябрь |
| Черет | |
| Кугурак награде | Россий Федерацийын Паша Геройжо |
| Изирак награде | Шуй апостол Андрей Первозванныйын орденже |
| шотлан толеш | Ава-героине (СССР) |
«Героине-ава» — Российын гражданже улшо лу да тылеч шукырак шочшым ыштыше да ончен куштышо, Россий гражданстван улшо ава-влаклан пуалтше Россий Федерацийын кӱшыл лӱмжӧ. Лӱмым пуымо ӱдырамаш-влаклан тыгак посна ойыртемышым ончыктышо пале — «Героине-ава» орден кучыкталтеш. Лӱм ден орденым Россий Федераций Президентын «Россий Федерацийысе кугыжаныш наградылык системым саемдыме шотышто южо йодыш нерген» 2022 ий 15 августысо 558 № Указше дене тӧнежлыме[1][2].
Историй
Совет Ушемыште «Героине-ава» лӱм 10 да утларак шочшым ыштымаште да ончен-куштымаште ӱдырамаш-влакын суаплан эн кугу кӱкшытан ойыртемыш семын 1944 ийыште пеҥгыдемдалтын. 1995 ий 1 январьлан «Героине-ава» орден дене иктаж 431 тӱжем ӱдырамаш суапландаралтын.
Чап лӱмым уэш пӧртылтымӧ нерген ӱчашымаш Российыште 2000 ийлаште шочын. 2008 ий майыште Дмитрий Медведев «Ача-ава чап» орденым тӧнежлен, туде мужыраҥмаште улшо шым але утларак йочам ыштыше але шочшо шотеш налше ача-авалан кучыктат.
2022 ий майыште Кугыжаныш каҥаш президиумын заседанийыштыже Москосо Шуко шочшан еш-влак ушемын вуйлатышыже Наталья Карпович Владимир Путин дек вич але утларак икшывым ыштыше ӱдырамаш-влаклан «Героине-ава» лӱмым пуаш йодмаш дене мелын лийын. Кугыжаныш думын депутатше-влак лӱмым пӧртылтымӧ шотышто законопроектым ышташ тӱҥалыныт[3]. 2022 ий 1 июньышто, Йочам аралыме кечын, президент «Героине-ава» лӱмым пӧртылташ да тушко 1 миллион теҥгем ешараш кӱштен. Путин палемден: мемнан жапыште «кугу, шуко икшыван ешын йӱлаже» эркын-эркын пӧртылеш, тыгак Российыште демографий сӱретым «пеш йӧсӧ» улшо манын, «кардинальный шотан» мерым ышташ ӱжын, тышеч иктыже орден ден материально тӱлымаш семын кумылаҥдымаш лийшаш[4][5].
«Героине-ава» лӱмым икымше гана Россий Федераций Президентын 2022 ий 14 ноябрьысе Указше дене Ямало-Ненец автоном округышто илыше Ольга Детяренко да Чечен Республик вуйлатыше Рамзан Кадыровын пелашыже Медни Кадрова налыныт[6][7].
Лӱм нерген положений
Россий Федераций Президентын «Россий Федерацийысе кугыжаныш награде системым саемдыме южо йодыш нерген» 2022 ий 15 августысо 558 №-ан Указше дене келшышын, «Героине-ава» лӱм лу да тылеч шукырак йочам ыштыше да ончен куштышо ӱдырамаш-влаклан эн кугу кӱкшытан ойыртемышлан шотлалтеш[1]. Суапландарыме ава ден тудын икшывыже-влак Российын гражданже лийшаш да илышкыл муткучышан ешым ыштышаш, тазалык, туныктымаш, капкыл, чонгӧргӧ да нравственный вияҥмаш шотышто кӱлеш семын тыршен шогышаш улыт[1].
Лӱм луымшо йочан ик ийым темымекше да моло икшывын илыше улмышт годым авалан пуалтеш[1]. Указыште палемдыме почеш лӱмым пуымо годым тыгак «Ачамландым але тудын интересшым аралыме годым, сарзе, служымо але граждан порысым шуктымо годым, тыгак террор акт ден чрезвычайный ситуацийлан верч» колышо але увер деч посна йомшо йоча-влак, тыгак «кӱшнӧ ончыктымо обстоятельствыште налме сусырлан, контузийлан, эмганымашлан але черланымашлан кӧра, але пашаште эмганымылан, я профессий дене кылдалтше черланымашлан кӧра» колышо йоча-влакат шотыш налалтыт[1].
Героине-авалан кӱшыл ойыртемыш пале — «Героине-ава» орден — пуалтеш, тудо Российын моло кугыжаныш наградыже да СССР-ын кугыжаныш наградыже-влак деч кӱшнырак оҥын шола велыштыже нумалалтеш, тыгак лӱмым пуымо нерген грамот кучыкталтеш[1]. Орден «Россий Федерацийын Паша Геройжо» шӧртньӧ медаль деч вара шога[1].
Орденым возен сӱретлымаш
«Героине-ава» орден шӧртньӧ гыч бриллиант да эмаль дене ышталтеш[1]. Тудо шӧртньӧ да родироватлыме штрал сынан шарлыше вич йолан шӱдыр семын коеш[1].
Шӱдыр покшелне Россий Федерацийын Кугыжаныш гербшым сӱретлыман йыргешке медальон вераҥдалтеш[1]. Медальон йошкар эмаль дене леведалтын да «ГЕРОИНЕ-АВА» манын возыман рант дене пыремдалтеш. Вес велыште орден палын номерже верлана. Шӱдыр-влакын ваштарешла улшо йоллаже-влак коклаште 30 миллиметр[1].
Орденын знакше пылыш да колча полшымо дене шӧртняҥдыме кӱртньӧ колодко дене кылдалтеш, тудыжо Россий Федерацийын Кугыжаныш тистыже тӱсан кум тӱсан муар тасма дене шупшылмо бант семын коеш[1]. Покшелныже бант рӱдыштыжӧ бриллиант верланыман декоративный колча дене шупшылмо. Бантын лопкытшо 20 миллиметр, а кужытшо — 30 миллиметр[1].
Колодкын вес могырыштыжо орденын знакшым вургемыш пижыкташ булавкым вераҥдыме[1].
Окса дене кумылаҥдымаш
Россий Федераций Президентын «Россий Федерацийын кугыжаныш награде системыжым саемдыме южо йодыш нерген» 2022 ий 15 августысо 558 №-ан Указше дене палемдыме: лӱмым пуымо годым суапландарыме авалан 1 миллион теҥге кугытан кумылаҥдымаш окса тӱлалтеш[1]. Окса дене кумылаҥдаш тӱлымӧ радамым Россий Федерацийын Правительствыже палемда[1].
Суапландаралтше-влак
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 Указ Президента Российской Федерации от 15.08.2022 № 558 «О некоторых вопросах совершенствования государственной наградной системы Российской Федерации». Официальный интернет-портал правовой информации (15 сорла 2022). Дата обращения: 15 сорла 2022. Архивировано 2 идым 2022 года.
- ↑ Путин подписал указ об учреждении звания "Мать-героиня". ТАСС (15 сорла 2022). Дата обращения: 15 сорла 2022. Архивировано 15 сорла 2022 года.
- ↑ Пять-таки: в Госдуме намерены вернуть звание «Мать-героиня». Дата обращения: 16 сорла 2022. Архивировано 16 сорла 2022 года.
- ↑ Владимир Путин поручил вернуть звание «Мать-героиня» и добавить к нему 1 миллион рублей. Дата обращения: 16 сорла 2022. Архивировано 15 шыжа 2022 года.
- ↑ Путин ввел в России звание «Мать-героиня». Дата обращения: 16 сорла 2022. Архивировано 16 сорла 2022 года.
- ↑ Указ Президента Российской Федерации от 14.11.2022 № 816 «О награждении государственными наградами Российской Федерации». Дата обращения: 14 кылме 2022. Архивировано 14 кылме 2022 года.
- ↑ Ольга Дехтяренко прокомментировала присвоение ей звания «Мать-героиня». Дата обращения: 6 пургыж 2024. Архивировано 6 пургыж 2024 года.
