Сануков, Ксенофонт Никанорович

Ксенофонт Никанорович Сануков
Ксенофонт Никанорович Сануков
	Санук Миконор Синопон
Шочмо кече	1935 ий 5 пургыж
Шочмо вер	РСФСР, Марий автоном область, Курыкмарий кундем, Носола ял
Колымо кече	2020 ий 14 шыжа (85 ий)
Колымо вер	Йошкар-Ола
Эл	СССР; Россий
Шанче алан	историк
Паша вер	Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институт[d]; Марий кугыжаныш университет;
Образований	Институт истории СССР АН СССР
Шанче степень	историй шанче докор
Шанче званий	профессор
Палыме	«Рабочий класс – ведущая сила экономического сотрудничества народов СССР (60-70-е годы)»
Награде ден премий-влак	; ; Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже, Марий АССР-ысе шанчын сулло пашаеҥже, Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий, Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1966, 1985)

Ксенофонт Никанорович Сануков (Санук Миконор Синопон) (1935 пургыж 5, Марий автоном область, Курыкмарий кундем, Носола ял –14 шыжа 2020, Йошкар-Ола) – марий историк, шымлызе, туныктышо, мер пашаеҥ, историй шанче кандидат (1970), историй шанче доктор (1986), профессор (1989), Марий АССР-ысе шанчын сулло пашаеҥже (1986), «Марий Эл – Венгрий» ушемын председательже (1986), Россий Гуманитар шанче Академийын академикше (1994), Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (1998), Йошкар-Олан почётан гражданинже (2000), МарКУ-н почётан профессоржо (2004), Курыкмарий кундемын почётан гражданинже (2005), Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше (2005), II степенян «Марий Элыште суаплыклан» орденын кавалерже (2015).

Илыш корныжо

Ксенофонт Никанорович 1935 ий пургыж тылзын 5-ше кечынже Марий автоном область Курыкмарий кундем Носола ялеш шочын.

Ятыр ий годсек марий калыкын да кундемын эртыме корныжым шымла. Кужу жап Марий Элын ВУЗ-лаштыже историйым, политологийым да моло предметымат туныкта.

Пытартыш жапыште 1930-шо ийласе шучко туткар пагыт нерген моткоч шуко пашам савыктен, але марте луктын каласаш лийдыме йыжыҥ дене палдарен.

Сталин культ жапысе жертве-влакым шарныме «Мемориал» ушемым вуйлата. Туткарыш логалше ятыр еҥын поро лӱмжым калыклан пӧртылташ полшен.

«Марий ушем» мер толкынын шочмо годсесак тудо ты организацийын ик эн чулым да виктарен шогышо еҥже.

Кызыт Ксенофонт Никанорович Марий кугыжаныш университетыште Ачамланде эртымгорно кафедрым вуйлата.

2005 ийыште С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премийын лауреатше лийын.

Тӱҥ пашаже-влак

Учебник да учебный пособий-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

История Марийской ССР. 7-е изд. 1992.
История марийского народа. Йошкар-Ола, 2011 – 184 с.

Шанче журналласе статья-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

У историков Марийской АССР// История СССР. 1964, № 6. – с. 217–221.
О дате основания города Йошкар-Ола// Вопросы истории. № 1. – с. 211–214.
Mareillekin paikka uudistuvassa maailmassa / Maailma ja Me. Helsinki. 1991, № 4. s .67–75
Die finnisch-ugrischen Volker Russlands: Gesellschafts – politische Situation und National-bevegungen – aus der Sicht eines Insiders./ Osteuropa. 1996, № 3. S. 237–254.
Stalinist Terror in the Mari Republic: the Attack on ‘Finno-Ugrian Bourgeois Nationalism’/ The Slavonic and East European Review. Volume 74. № 4. October 1996. P. 658–682.
Ethnic Identity of the mari: Between the Slavic andd Turkic Worlds// Eurasian Studies Yearbook. № 4 (2002). – Eurolingva. – Bloomington. 2002. – p. 5–24
Международные конгрессы финно-угроведов: тенденции и знвчение// Linguistica Uralica. XLII. – 2006. № 1. – c. 37–44

Чап

Марий АССР Президиум Верховный Советын Чапкагазше (1966, 1985).
Историй шанче кандидат (1970).
«Чапле пашалан. Влидимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ийым палемдымылан» медаль (1970).
«Паша ветеран» медаль (1985).
«Марий Эл – Венгрий» ушемын председательже (1986).
Историй шанче доктор (1986).
Марий АССР-ысе шанчын сулло пашаеҥже (1986).
Профессор (1989).
Россий Гуманитар шанче Академийын академикше (1994).
Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (1998).
Йошкар-Олан почётан гражданинже (2000).
МарКУ-н почётан профессоржо (2004).
Марий Эл Республикысе С.Г. Чавайн лӱмеш Кугыжаныш премий (2005).
Курыкмарий кундемын почётан гражданинже (2005).
II степенян «Ачамландыште суаплыклан» орденын медальже (2006).
«Марий Элыште суаплыклан» орденын медальже (2010).
II степенян «Марий Элыште суаплыклан» орден^[1] (2015).

Палемдымаш

↑ Указ Главы Республики Марий Эл от 4 февраля 2015 г. N22 «О награждении орденом «За заслуги перед Марий Эл» II степени Санукова К.Н.».

Литератур

Сануков Ксенофонт Никанорович // Кто есть кто в Марий Эл / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2002. — С. 460. — 2000 экз. — ISBN 5-87898-197-1.
Сануков Ксенофонт Никанорович // Учёные Марийского государственного университета. — Йошкар-Ола: МарГУ, 2002. — С. 129—130. — 292 с. — 1000 экз. — ISBN 5-94808-043-9.
Сануков Ксенофонт Никанорович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 316—317. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
Сануков Ксенофонт Никанорович // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 693. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
Ошаев А. Г. Памяти Ксенофонта Никаноровича Санукова // Марийский археографический вестник. — 2021. — № 31. — С. 278—282.

Кылвер-влак

[1] Указ Главы Республики Марий Эл от 4 февраля 2015 г. N22 «О награждении орденом «За заслуги перед Марий Эл» II степени Санукова К.Н.».

[1]