Паша ветеран (медаль)
| «Паша ветеран» медаль | |||
|---|---|---|---|
|
|||
| Эл |
 СССР |
||
| Тип | медаль | ||
| Статус | огеш кучыкталт | ||
| Статистике | |||
| Параметр |
диаметр — 34 мм, материал — томпак |
||
| Ыштыме кече | 1974 ий 18 шорыкйол[1] | ||
| Суапландарыме чот | 39 197 100 наре | ||
| Черет | |||
| Кугурак награде | 1941–1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште чолга пашалан (медаль) | ||
| Изирак награде | «СССР Сарвийын ветеранже» медаль | ||
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |||
.png)
«Паша ветеран» медаль — Совет Ушемын кугыжаныш наградыже, тудым СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1974 ий 18 январьысе указше дене тӧнежлыме да пашазе, колхозник да служышо-влакым шуко ий пашаште сайын тыршымылан суапландараш ыштыме.
Историй
Медальым СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1974 ий 18 январьысе «„Паша ветеран“ медаль нерген положений» указше тене тӧнежлыме[2]. 1974 ий 20 майыште «„Паша ветеран“ медаль дене суапландараш темлыме да тиде медальым кучыктымо радам нерген инструкцийым» тӧнежлыме. 1976 ий 26 октябрьыште инструкцийыш вашталтышым пуртымо, тудо наградым налаш темлалтшаш еҥ-влакым шукемден. 1974 ий 25 сентябрьыште указ лектын, тудын дене вий структурысо служышо-влак, а 1977 ий 8 июль гыч элгӧргӧ паша орган-влакын рядовой да командный составшын сарзыслужышыжо-влак суапландараш темлалтыныт. Медаль нерген положенийын пытартыш редакций 1983 ий 12 августышто пурталтын[3][4][5].
2006 ий 30 июньышто указыш вашталтышым пуртымо, тудлан келшышын Россий Федераций территорийыште тиде медаль дене суапландарымаш официальнын чарналтын[3].
Медаль проектын авторжо — Паманский С. А. Чылаже 39 197 100 наре суапландарымаш ышталтын[6].
Медаль нерген положений
Медаль шемер-влакым-влакым «калык озанлыкыште, науко, тӱвыра, калык туныктымаш, тазалыкым аралтыш аланыште, кугыжаныш тӧнежлаште да мер организацийлаште шуко ий сайын тыршымылан» суапландараш тӧнежлалтын. Медаль дене «чыла ийым ыштымылан але шоҥгылыклан кӧра пенсийым пуаш ситыше паша стаж шумеке, пашазе, колхозник да служышо-влак нунын паша суапыштым жаплыме амал дене» суапландаралтыныт[2].
Медаль дене суапландарымашым «СССР Кӱшыл Каҥаш Президиум лӱм дене союзный да автономный республик-влакын Кӱшыл Каҥаш Президиумышт, крайласе, областьласе исполнительный комитет-влак, тыгак Моско, Ленинград да Киев олаласе калык депутат-влак Советмыт» шуктеныт[2][4][5].
Медаль дене суапландарыме нерген темлымашым «предприятий, тӧнеж да организаций-влакын администрацийже, партий ден профсоюз организацийышт, районласе, олаласе партий, совет орган-влак» тарватеныт[2][4][5].
Медаль дене награде нерген указ деч ончыч ийгот почеш пенсийыш лекше, умбакыжат пашаште тыршыше да мер пашам шуктен шогышо еҥ-влак суапландаралт кертыныт. Наградылан тугай-влакат темлалтыныт, кӧ пенсий ийготыш шумекат, пашам умбакыжат ыштышыла, моло тӱрлӧ пенсийым налын шоген[5].
Суапландарыме-влаклан медальым, «правил семын, нуно тыршыме пашаче коллективлаште» кучыктеныт[2][4][5].
Медаль оҥын шола велныже кондышталтын да «1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште суапле пашалан» медаль деч вара вераҥдалтын[2][4][5].
Вий структурлаште медаль дене суарландарымаш
СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын 1974 ий 25 сентябрьысе указшылан келшышын СССР Обороно министрлан да сарзе округласе сарзывийын, ПВО округ-влакын, сарзывий тӱшка да флот-влакын командующийыштлан, СССР Элгӧргӧ паша министрлан да СССР Министр-влак Каҥаш пеленысе КГБ Председательлан СССР ПВС лӱм дене «Паша ветеран» медаль дене почела СССР МО-н, СССР МВД-н да СССР СМ пеленысе КГБ-н предприятийыштын, организацийыштын, тӧнежыштын, сарзе частьыштын, соединенийыштын пашазе ден служышыштым суапландараш права пуалтын[4][5][6]. 1977 ий 8 июльысо указ дене элгӧргӧ паша орган-влакын рядовой да вуйлатыше составысе еҥ-влаклан «пенсийым пуаш ситыше стаж шумылан але шоҥгеммылан» «Паша ветеран» медальым пуаш разрешитлыме[3].
Медальым каласкален возымаш
Медальым шияҥдыме томпак гыч ыштеныт да тудо 34 мм диаметран чын тыртыш форман лийын. Медальын чурий велыштыже шарлен кайыше кечыйол-влак фонышто оварген шогышо «СССР» манын возымаш, лавр укшын, сорла ден чӧгытын рельефан сӱретышт верланеныт. Медальын ӱлыл ужашыштыже тасман контуран сӱретыштыже «Паша ветеран» манын возымо верланен. Медальын чурий велже оксидлыме лийын. Медальын тупынь велыштыже матовый волгыдо фонышто ныл корнеш «Пашам шуко ий сайын ыштымылан» рельефан возымо верланен. Медальым бортик дене тӱраҥдыме. Изи пылыш да колча полшымо дене медаль вич лукан колодко дене ушалтын, тудым 24 мм лопкытан порсын муар тасма дене шупшмо, тушто кутынек шемалге-сур тӱсан ик изи корно, волгыдо-сур ик изи корно ден ош да йошкар тӱсан кум аҥысыр алмашталтше изи корно-влак каят. Шемалге-сур изи корнын лопкытшо 7 мм, волгыдо-суржын 8 мм лийын. Тасма аҥысыр ош изи корно-влак дене тӱраҥдалтын. Колодкышто медальым вургемыш пижыкташ йӧнештарымаш лийын[4][5][6].
Йыпгешкырак изи пылышым тичмашнек таптыме. Тудын ӱмбалне, правил семын, тупынь велыштыже изи кугытан таптыме кум буква дене Ленинградысе монетный дворын клеймаже лийын – «ЛМД». Южо медальым кок велыштыжат клеймо дене да тудын деч поснат ыштеныт[6].
Эн тӱҥалтыште медальым аверсшым шемаҥдыме але шияҥдыме дене ыштеныт, но пытартыш ийла лишне тудын деч посна луктыныт. Очыни, тиде шемаҥдымын да шияҥдымын шергылыкшылан кӧра лийын[6].
Галерей
Медальын аверсше
Медальын реверсше
Медальлан ӱшандарыме кагаз
Палемдымаш
- ↑ // Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик. — 1974. — № 4.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Положение о медали "Ветеран труда". docs.cntd.ru. Дата обращения: 30 ӱярня 2023.
- ↑ 1 2 3 О внесении изменений и дополнений в некоторые законодательные акты СССР. docs.cntd.ru. Дата обращения: 30 ӱярня 2023.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. — Минск: Народная асвета, 1986. — Т. Издание четвёртое, сокращённое. — С. 57, 58. — 127 с.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Колесников Г. А., Рожков А. М. Ордена и медали СССР. — Москва: Народная асвета, 1978. — Т. 2-е издание, дополненное. — С. 91, 92. — 311 с.
- ↑ 1 2 3 4 5 Медаль "Ветеран труда". mondvor.narod.ru. Дата обращения: 29 ӱярня 2023.
| СССР-ысе медаль-влак  | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Посна ойыртемалтмылан | |||||||||
| Кугыжаныш да мер ончылно суаплан |
| ||||||||
| Сарзе суаплан |
| ||||||||
| Лӱмгече |
| ||||||||
| Ыштыдыме-влак | |||||||||
