«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже
«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже
I степенян
	Файл:Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» 1 ст.png
II степенян
	Файл:Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» 2 ст.png
Эл	Россий
Тип	медаль
Кӧлан пуалтеш	граждан-влаклан
Статус	пуалтеш
Статистике
Параметр	диаметр — 32 мм, тасман лопкытшо — 24 мм
Ыштыме кече	1994 ий 2 ӱярня
Черет
Кугурак награде	Георгий ырес[d]
Изирак награде	«Лӱддымылыклан» медаль[d]
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Тергыме статья

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже — Российысе кугыжаныш награде, тудо эл ончылно посна суаплан сарзе еҥ-влакланат, граждан еҥ-влакланат кучыкталт кертеш. Медальым оҥын шола велныже орден-влак дене йыгыре кондыштыт.

Наградым А. В. Бакланов ямдылен.

Медаль кок степенян лиеш — I да II. Награде почела пуалтеш: ондак II, а вара — I степенян. Айдемын I степенян медальже уже уло гын, II степенян медаль шукыж годым огеш пижыкталт (сарзе пашаште ойыртемалтмылан кердым сӱретлыман награде деч посна). Эл ончылно у суаплыкым ыштыме годым I степенян медальым налше еҥ IV степенян орден дене суапландаралташ правам налеш.

Наградым ыштыме историй

1994 ий 2 мартыште «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденым ыштыме дене пырля Россий Федераций Президентын 442 №-ан Пунчалже дене вес награде — «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже пеҥгыдемдалтын. Медаль ден орден ик наградын комплектше улыт. Суапландарымаш почела шукталтеш: ондак II степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже кучылталтеш, вара — I степенян, тылеч вара ныл степенян орденым кучыктен кертыт (нунын кокла гыч эн кӱшылжылан I степенян орден шотлалтеш). Медальын дизайнжым Санкт-Петербургысо монетный дворын тӱҥ художникше А. В. Бакланов ямдылен^[1].

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже нерген положенийым «Россий Федерацийысе кугыжаныш наградной системым саемдыме шотышто мера нерген» Россий Федераций Президентын 1994 ий 2 мартысе 442 №-ан Указше дене пеҥгыдемдыме^[2]. Кызыт 2011, 2018, 2021 да 2024 ийласе вашталтыш ден ешартыш-влак редакций дене пашам ышта^[3].

Кондыштарымаш да суапландарымаш

«Шочмо Эл ончылно суаплан» медаль дене граждан-влак нунын тӱрлӧ аланысе пашаште, тыгайыште — йӧнозанлык, чоҥымо, шанче, туныктымаш, тазалык аралтыш, культур, транспорт пашаште да пашан моло аланыштыже шумыштлан да суапыштлан палемдалтыт. Медаль тыгак Шочмо Элым аралымашке надырым пыштымылан, сарзе виктарымашын рӱдӧ органже, Россий Федерацийын Сарзе Вийжын войскажын видшым да родшым ушен шогышо объединений, соединений, воинский часть ден органищзаций-влакын сарзылык ямдылалтмыштым кучымаште шумылан, тыгак кугыжаныш ончылно законность, правопорядке да кугыжаныш лӱдыкшыдымылыкым шуктымо аланыште суаплан пуалтеш^[4].

Наградын кок степеньже уло:

I степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже;
II степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже^[4]^[5].

I степень «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжын эн кӱкшӧ степеньжылан шотлалтеш (Россий Федерацийын Президентшын 19.11.2021 деч 665 №-ан Указше дене вашталтышым пуртымо)^[2])^[4].

Медаль дене суапландарымаш почела шукталтеш: эн изи степень гыч тӱҥалын, эн кӱкшӧ дене пыта. Сарзе пашаште ойыртемалтше сарзе служышо-влаклан «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын кердан медальже пуалтеш. Тиде тип медаль дене суапландарымашым колымекат ышташ лиеш (Россий Федерацийын Президентшын 15.09.2018 деч 519-ше №-ан Указше дене келшышын)^[6])^[4]^[7].

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже оҥын шола велыштыже кондышталтеш да Шнуй Георгий орденын ойыртемыш знакше — Георгиевский Ырес деч вара верлана. Суапландаралтше еҥын I степенян медальже уло гын, II степенян медаль ок кондышталт, тугай случай деч посна, кунам кердан медаль-влак улыт (Россий Федераций Президентын 19.11.2021 деч 665 №-ан Указше дене вашталтыш-влак пурталтыныт)^[2])^[4].

Посна случайлан але кече еда кондышташлан «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжын миниатюр копийжым кондышташ палемдалтеш. Тудо Шнуй Георгий орденын ойыртемыш знакше — Георгиевский Ыресын миниатюр копийже деч вара верлана (пунктым ешарымаш — Россий Федераций Президентын 16.12.2011 деч 1631 №-ан Указше, Россий Федераций Президентын 19.11.2021 деч 665 №-ан Указше дене вашталтыш-влак пурталтыныт)^[2])^[4].

Форменный вургемым чийыме годым «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжын тасмаже Шнуй Георгий орденын ойыртемыш знакше — Георгиевский Ыресын тасмаже почеш верлана. Суапландаралтше еҥын «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжат да «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденжат уло гын, орденын тасмаже гына кондышталтеш, «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын кердан медальжын тасмаже деч посна (Россий Федераций Президентын 19.11.2021 деч 665 №-ан Указше дене вашталтыш-влак пурталтыныт)^[2])^[4].

Медальым сӱретлен возымаш

I степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» медаль ший гыч ышталтеш да тудлан посна сыным пурташ шӧртняҥдалтын. 32 мм диаметран тыртыш форман улеш. Медальын кок могыржымат лектын шогышо бортик дене сӧрастарыме, тидыже тудлан ешартыш кугытым пуа. Медальын чурий велыштыже орденын знакшын сӱретше уло, тудо Шочмо Эл ончылно суапым символ семын ончыкта. Вес велныже, медаль покшелне, тиде наградым ыштыме ий — 1994 — да ӱжмаш верланен: «Пайда, лӱмнер да чап», мут-влак йыр верланеныт, чыла букваже кугу. Медальын ӱлыл ужашыштыже рельефан лавр укш ден наградын почела номерже уло^[1]^[5].

Медаль колча да пылыш полшымо дене стандартан вич лукан колодкеш пижыкталтеш. Колодкым 24 мм лопкытан шемалге-йошкар порсын тасма дене шупшмо. I степенян медальын тасмажын покшелне I степенян медальлан 1 мм кӱжгытан нарынче тӱсан тасма пурталтеш да II степенян медальлан тыгаяк кӱжгытан сур тӱсан тасма^[1].

Файл:Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» (фото).png

II степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжын комплектше удостоверений дене

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже		«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын кердан медальже
I степенян	II степенян	I степенян	II степенян
Файл:«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже 1 ст.png	Файл:«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже 2 ст.png	Файл:«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын кердан медальже 1 ст.png	162x162px

Сарзе служышылан сарзе пашаште ойыртемалтмыжлан пуымо орденын знакышкыже, колодко ден ырес кокласе колчашке, шӧртняҥдыме кок ыреслалтше керде ушалтеш, нунын кокла гыч кажныжын кужытшо — 28 мм, лопкытшо — 3 мм. Орденым планкеш кондыштарыме годым тасман лопкытшо: I степенян орден дене суапландаралтшылан — 45 мм; II ден III степенян — 32 мм; IV степенян — 24 мм. I ден II степенян орденын планкысе тасмажын покшелныже орденын ший гыч ыштыме шӱдыржын миниатюр условный сӱретше уло^[5]^[8].

«Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальжын миниатюр копийжым, статут почеш, колодкеш кондыштараш темлалтеш. Миниатюр копийын диаметрже — 16 мм^[5].

Галерей

Россий почто марке (2019 ий)
«“Шочмо Эл ончылно суаплан” орденын медальже» лист»

Тыгак ончо

I степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже дене суапландаралтше-влак
II степенян «Шочмо Эл ончылно суаплан» орденын медальже дене суапландаралтше-влак
«Паша чаплан» медаль
«Пашаште ойыртемалтмылан» медаль
«Лӱддымылыклан» медаль (СССР)
«Лӱддымылыклан» медаль (Россий)
«Сарзе суаплан» медаль
«Сарзе ойыртемалтмылан» медаль
«1941-1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Германийым сеҥымылан» медаль
«1941-1945 Кугу Ачамланде сарыште чапле пашалан» медаль

Палемдымаш

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Юферев Сергей. Боевые награды Российской Федерации. Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» (неопр.). Военное обозрение (31 ӱярня 2014). Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.
↑ ^{Официальный интернет-портал правовой информации. Дата обращения: 15 шорыкйол 2024.}
КонсультантПлюс. Дата обращения: 10 шорыкйол 2024.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Положение о медали ордена "За заслуги перед Отечеством" (неопр.). sudact.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.
↑ ^5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Медаль ордена "За заслуги перед Отечеством" (неопр.). www.award.gov.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.
↑ Указ Президента Российской Федерации от 15.09.2018 г. № 519 (неопр.). www.kremlin.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.
↑ Кокурина О. Ю. Нововведения в наградном законодательстве Российской Федерации // Новый взгляд. Международный научный вестник.
↑ Указ Президента РФ от 06.01.99 N 19 (неопр.). normativ.kontur.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

Литератур

Гусев И. Е. Ордена и медали. Иллюстрированный гид. — Москва: АСТ, 2020. — 192 с.

Гусев И. Е. Ордена, медали и наградные знаки от Петра I до современности. — Москва: АСТ, 2016. — 159 с.

Кылвер-влак

[:1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Юферев Сергей. Боевые награды Российской Федерации. Медаль ордена «За заслуги перед Отечеством» (неопр.). Военное обозрение (31 ӱярня 2014). Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

[:3-2] {Официальный интернет-портал правовой информации. Дата обращения: 15 шорыкйол 2024.}

[3] КонсультантПлюс. Дата обращения: 10 шорыкйол 2024.

[:0-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 ^4,3 ^4,4 ^4,5 ^4,6 Положение о медали ордена "За заслуги перед Отечеством" (неопр.). sudact.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

[:2-5] 5,0 ^5,1 ^5,2 ^5,3 Медаль ордена "За заслуги перед Отечеством" (неопр.). www.award.gov.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

[6] Указ Президента Российской Федерации от 15.09.2018 г. № 519 (неопр.). www.kremlin.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

[7] Кокурина О. Ю. Нововведения в наградном законодательстве Российской Федерации // Новый взгляд. Международный научный вестник.

[8] Указ Президента РФ от 06.01.99 N 19 (неопр.). normativ.kontur.ru. Дата обращения: 11 шорыкйол 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]