Александрова, Таисия Ивановна

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал

РАН-ын экспертизыже

Logo-ran.png
Россий Шанче Академий
экспертизым эртарен
Кумданрак
Aprove.svg

РАН-ын экспертизыже

Arrow-Right.png
Logo-ran.png
Россий Шанче Академий
экспертизым эртарен
Кумданрак
РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Александров.
Таисия Ивановна Александрова
Aleksandrova TI.jpg
Шочмо кече 6 (19) шыжа 1909
Шочмо вер Кожваж села
Чыкма уезд
Озаҥ губерний
Россий империя кызыт Курыкмарий район
Марий Эл
Колымо кече 25 шыжа 1992(1992-10-25) (83 ий)
Колымо вер Йошкар-Ола
Марий ССР
Россий
Эл
Награде да премий
Герой Социалистического Труда
Орден Ленина — 1960 Орден Ленина — 1968 Орден «Знак Почёта»  — 1944

Марий АССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Чап грамотшо (1944, 1957, 1959)

Таисия Ивановна Александровна (6 [19] октябрь 1909, Кожваж — 25 октябрь 1992, Йошкар-Ола) — Йошкар-Оласе 11-ше № кыдалаш школын математикым туныктышыжо, Социалист Пашан Талешкыже (1968). Ленин орденын кавалерже кок гана (1960, 1968).

Илыш корныжо

1909 ий 6 (19) октябрьыште Кожваж селаште, кызыт Курыкмарий район, туныктышын ешыште шочын. Калык шот дене марий[1].

1919 ий гыч Роҥго селаште илен (кызыт Марий Эл Республикын Советск велже) тыште ачаже школ директорлан пашам ыштен. 1926 ийыште Роҥго шымияш школым тунем пытарен. Тунеммыж годым математике дене шӱмештын, пионервожатыйлан пашам ыштен.

1931 ийыште Йошкар-Оласе педагогике техникумым тунем пытарен, колтымо почеш У Торъял селасе самырык-влаклан колхоз школышто математикым туныктышылан пашам ыштен. Вара Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институтын физике-математике факультетыштыже тунемын. МГПИ-н рабфакыштыже математикым туныктен, а Кугу Ачамланде сар годым — Йошкар-Оласе 10-шо №-ан кыдалаш школышто математикым туныктышо[2].

1945 ий гыч Йошкар-Оласе 11-ше №-ан кыдалаш школышто математикым туныктышылан пашам ыштен. Тиде школышто 30 ий утла пашам ыштен.

КПСС йыжъеҥ 1958 ий гыч. Марий АССР-ысе Кӱшыл Каҥашын депутатше (1959–1963).

1960 ийыште Пӱтынь российысе туныктышо-влакын погыныштышт делегат, а 1968 ийыште — Пӱтынь Ушемысе туныктышо-влакын погынын делегатше лийын.

1976 ий гыч сулло канышыште. Илен Йошкар-Олаште.

Александрова Таисия Ивановнан шӱгарже Йошкар-Оласе Турун шӱгарлаште

1992 ийыште колен. Йошкар-Оласе Турун шӱгарлаште тойымо[3].

Шарныктыш

  • 2004 ийыште Т. И. Александрован лӱмжым Йошкар-Олан 11-ше №-ан лицейжылан пуымо[4].
  • 2009 ий октябрьыште, педагогын шочмыжлан 100 ий темме вашеш, 11-ше №-ан лицейын кудывечыштыже ончыкылык чапкӱлан пайрремлын негызым пыштыме. 2011 ий 1 сентябрьыште лицей полат ончылно чапкӱ-бюстым почмо[5].
  • 11-ше №-ан лицейыште ий еда «Александрова лӱмеш лудмаш» шанче-практике конференций эрта[6].
  • Т. И. Александрован 110 ияш лӱмгечыж лӱмеш Марий Эл Республикын Т. Евсеев лӱмеш калыкле тоштерже «Кугу буква ден серыман Туныктышо» /«Педагог с большой буквы» виртуал ончерым ямдылен[7].

Суаптарже

  • СССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын кӱштыкше дене Александрова Таисия Ивановналан икшыве-влакым туныктымо да коммунист семын ончен-куштымо пашаште кугу суаплан Социалист Паша Талешкыже чаплӱмым пуымо, Ленин орден ден «Сорла ден Чӧгыт» Шӧртньӧ медальым кучыктымо[8].
  • Кок Ленин орден дене (1960, 1968), «Почёт Тамга» орден (1944), медаль-влак дене суапландарыме.
  • «Марий АССР-ын сулло туныктышыжо» лӱмым (1952) да «РСФСР школын сулло туныктышыжо» (1958) чаплӱм-влак дене палемдыме.
  • «Йошкар-Оласе почётан гражданинже» лӱмым пуымо.
  • Марий АССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Чап грамотшо (1944, 1957, 1959).

Палемдымаш

  1. ↑ 100 лет Марий Эл. Такая есть профессия – Учитель | Национальная библиотека имени С.Г. Чавайна Республики Марий Эл. nbmariel.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2025.
  2. ↑ Пятьдесят с плюсом, <https://mrl.mk.ru/articles/2014/10/15/pyatdesyat-s-plyusom.html>. Проверено 17 ӱярня 2025.. 
  3. ↑ Александрова Таисия Ивановна. Дата обращения: 27 кылме 2020. Архивировано из оригинала 5 теле 2020 года.
  4. ↑ Мочаев, 2007, с. 20.
  5. ↑ День знаний! (2 шорыкйол 2011). Дата обращения: 20 сӱрем 2017. (недоступная ссылка)
  6. ↑ «Александровские чтения». МОУ «Лицей № 11 им. Т. И. Александровой г. Йошкар-Олы». Дата обращения: 19 ага 2017. Архивировано из оригинала 5 шорыкйол 2017 года.
  7. ↑ Свечников С. К. «Педагог с большой буквы» (к 110-летию со дня рождения Т. И. Александровой). Официальный сайт Национального музея РМЭ им. Т. Евсеева (30 идым 2019). Дата обращения: 28 кылме 2019. Архивировано 11 шыжа 2019 года.
  8. ↑ День национального героя в Музее, Новости музея. i-ola-museum.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2025.

Литератур

  • Муравьёв А. В. Учителями жива Россия: Учителя Республики Марий Эл — заслуженные учителя Российской Федерации. — Йошкар-Ола, 2004. — С. 6—8.
  • Александрова Таисия Ивановна // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 20. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
  • Александрова Таисия Ивановна // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 220. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
  • Сануков К. Н. Народная учительница / Сануков К. Н. // НАШИ ЗЕМЛЯКИ: ПУТИ И СУДЬБЫ. Очерки. — Йошкар-Ола: ООО «Издательство Мари Книга», 2011. — С. 318—321. — ISBN 978-5-91895-006-7.
  • Колесников А. Ю., Муравьёв Ан. В., Мочаев В. А., Кутюков В. Г. Александрова Таисия Ивановна // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 19. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Александрова,_Таисия_Ивановна&oldid=683896" гыч налме