Линник, Владимир Павлович

Владимир Павлович Линник
Шочмо кече	24 пеледыш (6 сӱрем) 1889
Шочмо вер	Харьков, Россий империй[d]
Колымо кече	9 сӱрем 1984(1984-07-09) (95 ий)
Колымо вер	Санкт-Петербург, Россий Совет Федератив Социализм Республик, Совет Социализм Республик-влак Ушем
Эл	Россий империй[d]  Россий республик[d]  Украин Калык Республик[d]  Украин ССР[d]  Совет Социализм Республик-влак Ушем
Шанче алан	физике оптике, оптике прибор чоҥымаш
Паша вер	Т. Г. Шевченко лӱмеш КГУ, КПИ, С. И. Вавилов лӱмеш ГОИ, А. А. Жданов лӱмеш ЛГУ, ПО
Образований	Тарас Шевченко лӱмеш Киевысе калыкле университет[d] Шнуй Владимирын император университетше[d]
Шанче степень	физике-математике шанче доктор (1934)
Шанче званий	СССР АН академик (1939)
Награде ден премий-влак

Владимир Павлович Линник (1889–1984) — оптикым шымлыше совет шанчыеҥ, оптике шинчымашым илышыште кучылтмо шотышто мастар пашаеҥ. СССР шанче академийын академикше.

Илыш корныжо

1889 ий 24 июньышто (6 июль) Харьковышто шочын. Киевысе Шнуй Владимирын университетшым 1914 ийыште тунем пытарен да тыштак туныктымо пашам шукташ кодын. 1923–1926 ийлаште Киевысе политехник институтышто туныктен, 1926 ий гыч ГОИ-ште (1951 ий гыч пӧлкам вуйлатыше), тунамак 1933–1941 ийлаште А. А. Жданов лӱмеш ЛГУ-н профессоржо. СССР академийын академикше (1939).

1930-шо ийлаште ЛИТМО-н профессоржо. ЛИТМО-н оптике ӱзгар лабораторий кафедрын вуйлатышыже (1939–1941). 1943 ий мартыште В. П. Линникын вуйлатыме Кугыжаныш комиссий ЛИТМО-н студентше-влакын диплом пашаштым аралымашке налын, диплом паша-влак институтын Новосибирск кундемысе Черепановышто эвакуацийыште ямдылалтыныт.

1946–1968 ийлаште Пулково обсерваторийыште пашам ыштен.

1984 ий 9 июльышто Ленинградыште колен. Комарово шӱгарлаш тойымо. Шӱгарже тӱвыра-историй наследийын поянлыкшылан шотлалтеш.

Еш

Эргыже — математик, академик Юрий Линник (1915–1972), сымыктышым шымлыше доктор Ирина Линник (1922–2009), уныкаже — ленинградысе лӱмлӧ еҥ-влак (богема) коклаште кумдан палыме Ирина Левшакова.

Шанче паша

Тӱҥ шанче пашаже илышыште оптикым кучылтмо дене кылдалтын. Кристалл-влакым рентген кечыйол дене шымлыме йӧн шотышто (Линникын йӧн) ойым пуэн. Оптике кышкарыште сӱретын сайлыкшым шымлыме йӧн-влакым шонен муын. 1930-шо ийлаште тӱрлӧ классан ӱмбалын (поверхность) яндарлыкшым тергыше ӱзгарым (Линникын микроинтерферометрже да Линникын кокыте микроскопшо) ыштен, тиде тудлан тӱня мучко чапым конден. 1946 ийыште шкешотан интерференций пассажысе ӱзгарым ыштен. Кок шӱдыр коклаште улшо торалыкым вискалаш, 6 метр негызан шӱдыр интерферометрым чоҥен — шӱдыран эн кугу астрономий ӱзгарым — азимут монтировко дене пойдарыме икымше кугу астрономий ӱзгар, кудыжо фотоэлектрик кышкар полшымо шӱдырым шымлен, 0,002" марте рашлык дене кок шӱдыр кокласе торалыкым 15" марте висаш йӧным почын.

6 метран БТА телескопым чоҥымо шотышто каҥашын председательже лийын, тиде ӱзгарыште азимут монтировкым кучылташ темлен. Кызытсе илышлан келыштарыме (адапив) оптикым вияҥдымашым шочыктен, 1957 ийыште телескоп конструкцийым темлен, тыште атмосфер йоҥылышым шотыш кондашлан куснылшо йыжыҥан воштончыш кышкарым кучылталташ темлен. Космосыш колташ куштылемдыме да йыжыҥан воштончышым ямдылыме пашам вӱден. Ленинград воктене Комарово посёлкышто тӱрлӧ ӱзгарлан поян изи обсерваторийым чоҥен, тушто спектрограммым шымлыме радамым шонен муын. Микроскопийыш кугу надырым пыштен, микроскопысо объективым погымо да юстировко шотышто шкешотан технологийым шонен муын, ты сеҥымашыже кызытат йӧнозанлыкыште кучылталтеш.

Суаптар ден чаплӱм-влак

• Социалист Пашан Талешкыже (04.07.1969)
• вич Ленин орден (10.06.1945; 19.09.1953; 14.07.1959; 28.07.1966; 04.07.1969)
• Октябрь Революций орден (16.10.1979)
• Пашан Йошкар Тисте орденже, кокыте (08.06.1939; 17.09.1975)
• Йошкар Шӱдыр орден (15.12.1943)
• медаль-влак
• Кокымшо степенян Сталин премий (1946) — конструкцийым ямдылымылан да ӱмбачын тӧрлаш, микропеҥгыдылыкшым умылаш полшышо ӱзгар комплексым серийный производствышто кучылташ ямдылымылан
• Кокымшо степенян Сталин премий (1950) — конструкцийым ямдылымылан да ӱмбачын тӧрлаш, микропеҥгыдылыкшым умылаш полшышо ӱзгар комплексым серийный производствышто кучылташ ямдылымылан
• ССР АН С. И. Вавилов лӱмеш шӧртньӧ медальже (1973)

Ленинградысе вер-влак

• 1926–1941, 1944–1984 — Бирже линий, Васильевысе отро, 12-14.

Шарнымаш

В. П. Линникын шӱгар ӱмбалсе чапкӱ

• Бирже линий 12–14 адресысе пӧртыштӧ 1989 ийыште мемориал оҥам почмо (архитектор О. В. Василенко), тыге серыме: «Тыште 1926 ий гыч 1984 ий марте академик Владимир Павлович Линник чапланыше совет физик, Социалист Пашан Талешкыже пашам ыштен».

• 

  В. П. Линник пашам ыштыме пӧртысӧ мемориал оҥа

• 

  В. П. Линникын пашам ыштыме Бирже линийысе пӧрт

Савыктыш

• В. П. Линник. Труды Кеплера в области оптики (К 400-летию со дня рождения) (руш.) // Физик шанчыч вияҥмыже. — Российысе шанче академий, 1973. — Т. 109, № 1.

Палемдымаш

Литератур

• Выборы в академию наук СССР (руш.) // Успехи физических наук. — Российская академия наук, 1939. — № 2.
• Владимир Павлович Линник. — М.: Изд-во АН СССР, 1963.
• О. А. Мельников. ВЛАДИМИР ПАВЛОВИЧ ЛИННИК (К 75-летию со дня рождения и 50-летию научной деятельности) (руш.) // Успехи физических наук. — Российская академия наук, 1964. — Т. 84, № 9.
• Ю. В. Коломийцов. ВЛАДИМИР ПАВЛОВИЧ ЛИННИК (К восьмидесятилетию со дня рождения) (руш.) // Успехи физических наук. — Российская академия наук, 1969. — Т. 98, № 7.
• Колчинский И.Г., Корсунь А.А., Родригес М.Г. Астрономы: Биографический справочник. — 2-е изд., перераб. и доп. — Киев: Наукова думка, 1986. — 512 с.
• Храмов Ю. А. Линник Владимир Павлович // Физики : Биографический справочник / Под ред. А. И. Ахиезера. — Изд. 2-е, испр. и доп. — М. : Наука, 1983. — С. 165. — 400 с. — 200 000 экз.
• Акшиков А. Г. Линник Владимир Павлович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 254. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.

Кылвер-влак

• Антон Бочаров. Владимир Павлович Линник  (рус.). Сайт «Герои страны». Дата обращения: 23 сорла 2021.
• Профиль Владимира Павловича Линника на официальном сайте РАН
• В. П. Линник на сайте ГОИ
• В. П. Линник в энциклопедии Санкт-Петербурга
• Мирошников М. М. Академик Владимир Павлович Линник — основоположник современной оптотехники (к 120-летию со дня рождения)  (неопр.). Оптический журнал. ОАО «ГОИ им. С. И. Вавилова (2010). Дата обращения: 23 ӱярня 2016.
• Персональная страница В. П. Линника в Виртуальном музее СПбГУ ИТМО