Йӱрнӧ кундем

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
Район
Йӱрнӧ кундем
Юрино кундем
курыкмар. Йӱрнӹ кымдем
Sheremetev castle by Igor Filippov 1.jpg
Флаг Герб
Флаг Герб
56°18′ с. ш. 46°18′ в. д.GЯO
Эл
Адм. рӱдӧ Йӱрнӧ
Историй да географий
Ыштыме кече 1924
Кумдык
Шагат ӱштӧ MSD[d] да UTC+3:00[d]
Калык чот
Калык чот
  • ▼6387 еҥ (2021)[2]
Цифран идентификатор
Телефон код 83644
Официал сайт
Йӱрнӧ кундем на карте
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа
Марий Эл

Йӱрнӧ кундем (курыкмар. Йӱрнӹ кымдем, руш. Ю́ринский райо́н) — Марий Эл Республикысе кундем. Район рӱдер — Йӱрнӧ (Юрино) ола сынан посёлко.

Географий

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Кундем Юл эҥерын шола серыштыже, Марий Элын касвелныже верланен. Угарман велысе Воскресенский, Воротынский кундемла дене, эрвелне — Килемар кундем, кечывалвелне — Курыкмарий кундем дене пошкудылана. Вӱтла эҥер Йӱрнӧ кундемым кок ужашлан пайла.

Кундемын кумдыкшо 2154 км² (але 215400 га)-ш шуэш. Мландын 75 %-ште чодыра кушкеш. Тӱҥ шотышто мланде тӧр, курык-влак деч посна. Кундем гоч Юл, Вӱтла, Люнда, Дорогуча эҥер-влак йогат, шуко изи эҥер, ер уло.

Мландыште торф, чакарок, ошма ситышын уло.

Эртымгорно

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Кундемлан негызым 28 Сорла 1924 ийыште пуымо.

Калык

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1 Шорыкйол 2005 ийысе шотлымаш почеш кундемыште 10 800 еҥ ила.

Тӱҥ шотышто руш-влак кундемыште илат, марий-влакат улыт.

Административ шеледымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Экономика

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Промышленность[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Кундемысе промышленный предприятий-влак пу ыштымаш дене илат, оҥам, брусым пӱчкедат, фанерым ыштат, торфым луктыт. Чодрам руышо да пум обрабатыватлыше предприятий-влак кундемын промышленный секторыштыжо 65%-аш ужашым айлат, топливный промышленность — 1,8 %, перерабатыватлыше — 32%.

Ял озанлык[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Ял озанлык гыч лектыш тӱҥ шотышто шӧр да шыл дене.

Транспорт[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Тӱвыра да туныктыш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Шереметевын полатше

Туныктымо тӧнеж-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

  • 5 кыдалаш школ,
  • 4 тичмаш огыл кыдалаш школ,
  • 9 тӱҥалтыш школ.

Тӱвыра тӧнеж-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

  • Районысо рӱдо да йоча книгагудо-влак, сем школ,
  • Историко-художественный тоштер.

Тӱвыра памятник-влак[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

  • «Шереметевын полатше»
  • Михайло-Архангельский храм
  • Район мучко уло:
    • 59 археологий памятник,
    • 21 эртымгорно памятник,
    • 13 архитектур памятник.

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Coat of arms of Yurinsky District.png
Flag of Yurinsky rayon.png
Йӱрнӧ кундемысе илымверла

Кундем рӱдер: Йӱрнӧ

Абросимово • Александрово • Анчутино • Быковка • Васильевский • Вознесенка • Горный Шумец • Денисовка • Дианово • Зиновьево • Икса • Икша • Йошкар Люнда • Карасъер • Козиково • Козловец • Копорулиха • Кромкасола • Круглово • Кугай • Кузьмансола • Кузьмансола • Куржам • Ленинский • Майдан • Марьино • Муза • Никольская Слобода • Петровский • Подгорное • Подлесная • Покровский • Поляна • Почиҥга • Растегаиха • Светлое Озеро • Суходол • Удельная • Черноярие • Шодыгол • Шушманка

Пытыше илымверла: «10-шо километр» подучасток; Бардицы; Белая Глина чодыра пӧрт; Бондарный завод; Боринский высылке; Боровской; Веденский высылке; Верхний Выжум кордон; Вознесенский высылке; «Волгарь» колхозын баракше-влак; Горелый чодыра пӧрт; Городец; Губинский чодыра пристань; Денисовский высылке; Инея; Йӧрыҥаҥ; Каменский чодыра пӧрт; Каменский чодыра пристань; Козиково пристань; Козиковский кордон; Козиковский лесничестве посёлко; Колосково; «Коммунист» завод; Красная Содомиха; Красный Яр высылке; Красногорка; «Красное знамя» промартель чодыра завод посёлко; Красный Бугор высылке; Красный Выселок; Кудакино кордон; Кума пристань; Кума чодыра участок; Кымъю; Кӱшыл почиҥга; «Латкумшо километр» высылке; Лежебоковский; Ленинский высылке; Липовая Грива чодыра пӧрт; Липовка; Майский; Меленка; Мелковка; Мелковский; Мелковский пристань; Мелозеро пристань; Мирская Поляна чодыра пӧрт; Михайловский высылке; «Молния» колхозын баракше-влак; Моршавино; Нижний Выжум чодыра пӧрт; Никольское; Новая Липовка; Новая Липовка выселке; Нурласола; «Нылымше склад» чодыра участок; Обчей; Огибное; Окунево; Осиповка; Патрашкино; Перекоп; Подвалье пристань; Прость; Пӱнчыял; Райпромкомбинат лесотарный цех посёлко; Светлое Озеро чодыра пӧрт; Снегирёво; «Собачья Нора» кордон; Содомиха; Старцево кордон; Старый Починок; Сутыри; Теплая Речка; «Труд» артельын баракше; Ӱлыл Козиково пристань; Химлесхоз чодыра участок; Хомутово выселке; Чодыра барак-влак; Шары чодыра участок; Шидияр кордон; Шогодолсола; Шумецк лесотарный завод посёлко; Шумецкая Воложа кордон; Эрекша; Юркино чодыра участок.
 
Coat of arms of Yurinsky District.png
Flag of Yurinsky rayon.png
Йӱрнӧ кундемысе муниципал ушем-влак

Ола шотан илем: Йӱрнӧ

Ял шотан илемла: Быковка • Васильевский • Горный Шумец • Козиково • Марьино • Шодыгол

 
  1. ↑ http://www.gks.ru/dbscripts/munst/munst88/DBInet.cgi?pl=8006001
  2. ↑ https://rosstat.gov.ru/storage/mediabank/Tom1_tab-5_VPN-2020.xlsx
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Йӱрнӧ_кундем&oldid=475032" гыч налме