Виногоров, Иван Александрович
Иван Александрович Виногоров | |
---|---|
![]() | |
Шочмо кече | 1920 ий 23 пеледыш |
Шочмо вер | Эҥервал, Уржум уезд, Виче губерний, РСФСР |
Колымо кече | 2012 ий 19 пеледыш (91 ий) |
Колымо вер | Йошкар-Ола, Марий Эл, Россий |
Гражданлык |
![]() ![]() ![]() |
Паша сомыл | тӱвыра пашаеҥ |
Награде да премий |
Иван Александрович Виногоров (1920 ий 23 июнь, Эҥервал, Уржум уезд, Виче губерний, РСФСР ― 2012 ий 19 июнь, Йошкар-Ола, Марий Эл, Россий) ― марий совет тӱвыра пашаеҥ. Я. Эшпай лӱмеш Марий кугыжаныш филармонийын директоржо (1965―1981). Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже (2000). Кугу Ачамланде сарын салтакше. 1943 ий гыч ВКП(б) йыжъеҥ.
Илыш корныжо
1920 ий 23 июньышто кызытсе Марий Эл Кужэҥер районысо Эҥервал ялыште шочын[1]. 1939 ийыште у Торьял педагогике училищым тунем пытарен[2][3][4].
1939 ий ноябрьыште Йошкар Армийыш каен. Кугу Ачамланде сарын салтакше: 1943 ийыште Иркутскышто Кӱшыл стрелок-тактике курсым тунем пытарен, касвел фронтлаште пулемёт ротын командирже, лейтенант. Нелын сусырген. 1943 ийыште ВКП(б)-ш пурен. 1947 ий июньышто армий гыч каен. II степенян Ачамланде сар орден, Йошкар Шӱдыр орден да медаль-влак дене суапландаралтын[5][6].
Йошкар-Олаш пӧртылмеке, Марий АССР-ысе кугыжаныш лӱдыкшыдымылык министерствын парткабинетшым вуйлатен. С 1952 ий гыч ― Йошкар-Оласе КПСС горкомын пӧлкажым вуйлатыше. 1951 ийыште Угарманысе партий школым да Н. К. Крупская лӱмеш Марий педагогике институтым (экстерн дене) тунем пытарен. Марий республикысе тӱвыра аланын вуйлатышыже: 1953 ий гыч ― Маркнигоиздатын директоржо, 1958 ий гыч ― Йошкар-Оласе Калык усталык пӧртын директоржо, 1965―1981 ийлаште ― Марий кугыжаныш филармонийын директоржо[7][8][9]. Усталык да окса шотышто шолдыргышо Филармонийым вуйлаташ пижмеке, ты тӧнежым элнан ик эн ончыл верышкыже луктын. 1980 ийыште «Марий шыже» фестивальым эртараш тӱҥалше еҥ семын чапым налын[2][3][4].
Тыгак драматург да публицист семын палыме: ик актан пьесе-влакын авторжо, «Живая легенда» (2001[7][10]), «Кугу сарын тулыштыжо» («В огне Великой войны», 2005) шарнымаш книга-влакым савыктен[11][12].
1971 ийыште тудлан «Марий АССР тӱвыран сулло пашаеҥже», 2000 ийыште ― «Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже» чаплӱм-влакым пуымо. РСФСР да Марий АССР Кӱшыл каҥаш Президиум-влакын Чапкагазышт дене суапландаралтын (кум гана)[2][3][4].
2012 ий 19 июньышто Йошкар-Олаште колен[2][3][4].
Чаплӱм ден суаптар-влак
- Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже (2000)[2][3][4]
- Марий АССР тӱвыран сулло пашаеҥже (1971)[2][3][4]
- II степенян Ачамланде сар орден (06.04.1985)
- Йошкар Шӱдыр орден (17.04.1944)
- «Суапле пашалан. Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ий теммым палемдыме лӱмеш» юбилей медаль[4]
- РСФСР Верховный Совет Президиумын Чап грамотыжо (1965)[2][3][4]
- Марий АССР Кӱшыл Президиумын Чап грамотыжо (1957, 1964, 1981)[2][3][4]
Палемдымаш
- ↑ Энербал (Малая Лопсола) | Родная Вятка . rodnaya-vyatka.ru. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Мочаев, 2017, с. 82.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 Энциклопедия Республики Марий Эл, 2009, с. 277.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 Известные деятели искусства Куженерского района 2020г презентация, доклад, проект (неопр.). theslide.ru. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ Виногоров Иван Александрович :: Память народа . pamyat-naroda.ru. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ ПОБЕДИТЕЛИ . ПОБЕДИТЕЛИ. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ 1 2 Незаменимые люди есть! www.marpravda.ru. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ «Весенние ритмы», или Как зарождались марийские ВИА и будущие «звезды» Йошкар-Олы . news.myseldon.com. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ Марийская государственная капелла им. А.И. Искандарова . yoshkarola.bezformata.com. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
- ↑ Иван Александрович Виногоров. Живая легенда. — Йошкар-Ола: Изд-во Марийс. полиграфкомбината, 2001. — 95 с. — ISBN 978-5-87898-178-1.
- ↑ Иван Александрович Виногоров. Кугу сарын тулжо вошт: шарнымаш книга. — Йошкар-Ола: Марий книга савыктыш, 2005. — 95 с. — ISBN 978-5-7590-0921-4.
- ↑ 2001 - 2010 годы | Национальная библиотека имени С.Г. Чавайна Республики Марий Эл . nbmariel.ru. Дата обращения: 7 ӱярня 2023.
Литератур
- Виногоров Иван Александрович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 73. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
- Виногоров Иван Александрович // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 277. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
- Краснов П. В., Мочаев В. А. Виногоров Иван Александрович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 82. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.
- Пеледыш тылзын 23 кечынже шочшо-влак
- 1920 ийыште шочшо-влак
- Алфавит почеш персоналий-влак
- Пеледыш тылзын 19 кечынже колышо-влак
- 2012 ийыште колышо-влак
- Йошкар-Оле колышо-влак
- Россий Федераций тӱвыран сулло пашаеҥже-влак
- II степенян Ачамланде сар орден дене суапландаралтше-влак
- Йошкар Шӱдыр орден дене суапландаралтше-влак
- «Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ий темме лӱмеш» медаль дене суапландаралтше-влак
- РСФСР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Чапграмотшо дене суапландаралтше-влак