Республикысе курчак театр
| Республикысе курчак театр | |
|---|---|
| Республикысе курчак театр | |
 2014 ий гыч театрын пӧтшӧ | |
| Негызлыме | 1942 |
| Негызлыше | Георгий Крыжицкий |
| Театр оралте | |
| Верланымаш | Йошкар-Ола |
| Адрес | Царьградский проспект, 35-ше пӧрт |
| 56°38′13″ с. ш. 47°54′31″ в. д.GЯO | |
| Архитектор | Виталий Петрович Горбань |
| Чоҥымаш | 2010—2014 |
| Почмо | 2014 ий 12 сентябрьыыште |
| Вуйлатымаш | |
| Вуйлатыше | Константин Шамшуров |
| Художественный вуйлатыше | Галина Ковалёва |
| Сайт | teatrkukolmariel.ru |
«Республикысе курчак театр» МЭР КАУТ (Марий Эл Республикын Кугыжаныш автоном тӱвыра тӧнежше «Республикысе курчак театр») — 1942 ийыште Марий АССР-ысе Йошкар-Олаште негызлыме курчак театр. Театрыште спектакль-влакым рушла да марла модын ончыктат[1].
Историй
1942 ийыште Марий кугыжаныш театрын руш труппын художественный вуйлатышыже Георгий Константинович Крыжицкий антракт годым курчак-влак дене изирак представлений-влакым ончыкташ темлен. Пеш вашке курчак дене южо шкевуя модмашым йоча-влаклан посна ончыкташ шонен луктыныт.
1942 ий 15 майыште Марий АССР Калык комиссар-влак Каҥаш пеленысе Сымыктыш паша шотышто управлений артист-влаклан оксам шке шотлышо (хозрасчет) курчак бригадым ыштыме нерген пунчалым луктын. С. Преображенскийын «Петрушка чукай-влак дене» да «Петрушка фашист-влак дене» театрын икымше спектакльже-влак лийыныт. Курчакым модыктышо икымше артист-влак Нина Евсеевна Попова, Пётр Сергеевич Трубенков, Александр Андреевич Мягков лийыныт. Нуно руш драме театрыште артистлан пашам ыштеныт да тунамак курчак дене модмо пашам ончыктеныт. 1943 ий мартыште Республикысе курчак театр эреаш (постоянный) 12 еҥан штат дене кугыжаныш театрыш савырнен[2].
1945—1948 ийлаште Республикысе курчак театрым Марий кугыжаныш драме театрын руш труппын актёржо Василий Иванович Илисавский вуйлатен. 1948—1958 ийлаште театрым Ариадна Георгиевна Пекаторос вуйлатен. Тудо театрыште курчакым тоя полшымо дене кучылтмо йӧным да кум велыжан шарча системым пуртен. Тудак кугурак класслаште тунемше ден кугыеҥ-влаклан спектакльлам шындаш тӱҥалын, нунын коклаште В. Швембергерын «Канде вараш» («Голубой ястреб»), С. Силаевын Сталин вичияш нерген «Кугу суаптар» («Большая награда») да молат. А. Г. Пекторос годым театр икымше гана верысе авторын пьесыж деке мелын савырнен, 1948 ийыште Арсий Волковын «Илыш муро» йомакшым шынден. 1950-ше ийлаште Нина Зиновьевна Сурьянинова, Василий Александрович Медведев, Джернада Васильевна Якшова театрын вӱдышӧ актёржо-влак лийыныт.
1958 ийыште Республикысе курчак театрын тӱҥ режиссёржылан уэш Василий Илисавский шогалын. Тудо калыкле репертуарлан да калыкле тӱвыралан тӱткышым ойыраш тӱҥалын. 1961 ийыште марий труппо чумыралтын, тудо республикын тора луклаштыже спектакль-влакым марла модын ончыкташ шонымаш дене ышталтын[2]. Марий йылме дене шындыме икымше паша Ю. Страховын пьесыж почеш «Маска Йыван» («Иван-медведь») спектакль лийын.
1964—1975 ийлаште театрын тӱҥ режиссёржо Игорь Кондратьевич Емельянов лийын. Тудо кугу тӱткышым йоча сылнымут классикылан ойырен, тыгак кугыеҥ-влаклан спектакльлам шынден, нунын коклаште И. Штокын «Шайтан вӱдвакш» («Чёртова мельница») (1974).
Марий АССР тӱвыра министерствын 1968 ий 23 сентябрьыште лукмо пунчал почеш Оласе Тӱвыра пӧрт оралтым Республикысе курчак театрлан пуымо.
1969—1990 ийлаште Республикысе курчак театрын директоржо Раиса Рауфовна Уварова лийын. Тудын годым театр СССР-ысе республик-влак мучко гастроль дене лектын кошташ да курчак театр-влакын тӱрлӧ фестивальыштышт мастарлыкшым ончыкташ тӱҥалын. 1978—2001 ийлаште театрын тӱҥ режиссёржо Екатерина Ивановна Ярденко лийын.
1989 ийыште у оралтым почмо, тудым Республикысе курчак театрлан лӱмын Карл Маркс уремысе 87-ше пӧрт семын чоҥымо (вара уремым Вознесенский манын лӱмдымӧ). Архитектор — Анатолий Галицкий.
1993—2014 ийлаште театрым директор Вячеслав Александрович Кузнецов вуйлатен. 2001—2011 ийлаште театрын тӱҥ режиссёржо россий курчакъеҥ, Российын сулло артистше Виктор Семёнович Голованов лийын. Тудо И. С. Палантай лӱмеш Марий республикысе тӱвыра да сымыктыш колледжыште артист-курчакъеҥ-влакым ямдылыше икымше курсым вуйлатен, да 2009 ийыште театрын труппыжо икымше выпускник-влак дене пойдаралтын. Тудын пашажым Россий Федерацийын сулло артисткыже Галина Владимировна Ковалёва шуя.
2014 ий сентябрьыште театр Вознесенский урем гыч Патриарший площадьысе у полатыш куснен.
2014—2022 ийлаште театрын художественный вуйлатышыже Марий Эл Республикысе сымыктышын сулло пашаеҥже Алексей Анатольевич Ямаев лийын (2011—2014 ийлаште тӱҥ режиссёрын должностьыштыжо лийын).
2022 ий гыч театрын художественный вуйлатышыже Россий Федерацийын сулло артисткыже Галина Владимировна Ковалёва улеш, директор — Константин Николаевич Шамшуров[3].
Репертуар
Театр тургым августышто тӱҥалеш да июньышто мучашлалтеш.
Кызытсе репертуарыште йоча да кугуеҥ-влаклан 50 утла спектакль уло. Пытартыш ийлаште кугурак ийготан ончышо-влаклан шарнаш кодшо Д. Приваловын пьесыж почеш «Прекрасное далеко», Н. В. Гогольын «Шинель» повестьше почеш «Бедный Акакий», калык маске комедий семын «Жак и его слуга, или Как стать людоедом», Н. Садурын пьесыж почеш Н. В. Гогольын «Вий» повестьше семын «Панночка», А. П. Чеховын «Три сестры» пьесыж почеш «Прозоровы. Эпитафия», У. Шекспирын пьесыж почеш «Двенадцатая ночь, или Что угодно», Д. Осокинын пьесыж почеш «Ночной караул» спектакль-влак лийыныт.
Йоча репертуар йоча прозым серыше классик-влакын Г. Х. Андерсенын, Э. Гофманын, Ш. Перрон, Е. Шварцын, А.Толстойын, С. Маршакын, К. Чуковскийын, тыгак кызытсе автор-влак М. Бартеневын, М. Супоннан, А. Богачёван, Д. Войдакын, Н. Шмитькон да молынат сылнымутышт негызеш чоҥалтеш.
Конкурслаште таҥасымаш да суаптар-влак
Республикысе курчак театр ик гана веле огыл Марий Эл Республикын театр пашаеҥ-влак ушемын эртарыме «Йошкар-Ола театральная» фестивальын лауреатше лийын. Икымше гана фестивальын Гран-прижым 2000 ийыште Татьяна Батракован «После дождичка…» спектакльже налын. Тиде спектакльым шуко гана эл мучко да йот эллашке гастроль дене коштыктымо. 2019 ийыште «Йошкар-Ола театральная» фестивальын Гран-прижым Денис Осокинын пьесыж почеш шындыме «Ночной караул» спектакльже налын.
Тӱрлӧ ийлаште Йыван Кырля лӱмеш театр премийым актёр-влак Николай Большаков, Вера Новикова, Владимир Никитин, Сергей Печенников, Эльвира Лисицына, Галина Ковалёва, Надежда Медведева, Анна Деркач, Максим Белецкий, Сауле Этлис, режиссёр-влак Екатерина Ярденко, Татьяна Лядова, Алексей Ямаев, сӱретче-влак Татьяна Батракова, Сергей Таныгин да молат суленыт[4].
Республикысе курчак театр Марий Эл Республикын историйыштыже Российысе «Шӧртньӧ маске» Калыкле театр премий дене палемдалтше икымше театр лийын: Денис Осокинын пьесыж почеш шындыме «Ночной караул» спектакль «Шӧртньӧ маске-2020» премийым налашлан кум номинацийыште палемдалтын[5]: «Курчак театрыште эн сай спектакль», «Курчак театрыште режиссёрын эн сай пашаже» (Алексей Ямаев) да «Курчак театрыште сӱретчын эн сай пашаже» (Сергей Таныгин). «Ночной караул» спектакльын сӱретчыже Сергей Таныгин Российысе «Шӧртньӧ маске» Калыкле театр премийын лауреатше лийын (2018—2019 тургым)[6].
Палемдымаш
- ↑ Театр. Свободная энциклопедия «Марий Эл». — Энциклопедическая статья о театрах Республики Марий Эл. Дата обращения: 4 ӱярня 2012. Архивировано 2 сӱрем 2012 года.
- ↑ 1 2 Республиканский театр кукол (Марий Эл, г. Йошкар-Ола) – Театральные архивы России и русского зарубежья. theatre-museum.ru. Дата обращения: 14 теле 2021. Архивировано 14 теле 2021 года.
- ↑ Театр кукол в Марий Эл возглавил новый руководитель. Новости Марий Эл - Новости Йошкар-Олы - ГТРК «Марий Эл». Дата обращения: 31 шыжа 2022.
- ↑ Союз театральных деятелей. Марийское отделение. - Йошкар-Ола театральная. std-mari.ru. Дата обращения: 14 теле 2021. Архивировано 14 теле 2021 года.
- ↑ Золотая маска — фестиваль и премия. www.goldenmask.ru. Дата обращения: 14 теле 2021. Архивировано 14 теле 2021 года.
- ↑ Золотая маска —фестиваль и премия. www.goldenmask.ru. Дата обращения: 14 теле 2021. Архивировано 14 теле 2021 года.
 |  | ||
| Российысе олалаште курчак театр-влак  | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||
| |||||||
| |||||||
| |||||||