Еш (калыкле проект)
| «Еш» калыкле проект | |
|---|---|
 | |
| Тӱҥалме жап | 2024 ий |
| Амал | Россий Президент Владимир Путинын кӱштымашыже |
| Сайт | национальныепроекты.рф |
«Еш» — Россий Президент Владимир Путинын кӱштык почеш тӱҥалме калыкле проект[1]. Икымше гана тудо Федерал Погынымашлан лудмыж годым 2024 ийыште ончыкталтын[2].
Россий Федерацийын паша да илышкыл аралтыш министрже Антон Котяковын увертарымыж почеш Калыкле проектын тӱҥ направленийже-влак ача-ава-влакын шонымашыштым шотыш налын ышталтыныт, тыгак тушко йочан еш-влаклан полшаш ондак лукмо мерым пуртеныт[3].
Еш кугыжаныш стратегийын ориентирже семын
2024 ийыште Федерал погынымашлан Россий Президент Владимир Путинын Посланийыштыже 2030 ийлан демографийым пеҥгыдын нӧлталме шотышто задаче шындалтын:
«Йочан еш-влаклан полшымаш — тиде мемнан тӱҥ нравственный манме ойырымашна. Шуко шочшан кугу еш нормо, обществе илышын философийже, пӱтынь кугыжаныш стратегийын ориентирже лийшаш»[1].
Ышталтме кугыжаныш стратегий дене келшышын «Еш» калыкле проектым тӱҥалме нерген увертарыме, тыгак тудын дене кылдалтше моло калыкле проект-влакым («Кадр», «Данныйын экономикыже») тӧрлатыме[4].
Парышым кугемдымаш
Калыкле проектын приоритетше семын йочан еш-влакын парышыштым кугемдымым каласеныт, вет обществын лачак тиде категорийже илышкыл шотышто начарлан шотлалтеш. Тыге, 2024 ий февральысе данный почеш, шуко шочшан еш коклаште 30 % йорло лийын, палемдыме почеш тудым 2030 ийлан кок пачаш шагалемдыман. Тидын годым тӱҥ вий семын ончалтыт:
- изи парышан еш-влаклан тылзе еда ик кугытан пособий, тудо аван мӱшкыран лиймыж гыч вигак палемдалтеш да йочан латшым ийым темымыж марте тӱлалтеш (2024 ий февральысе данный почеш тудым 11 миллион граждан налын)[1];
- соцконтрактым налмым куштылемдыме процедур (тудым тӱлаш виктер 2024 ийыште ешартыш 100 млрд теҥге оксам ойырен)[1];
- 2030 ийлан МРОТ-ым 35 тӱж. теҥге марте кугемдымаш, тидыже социал тӱлымашым, бюджет сферысе пашадарым автоматически кугемда[5];
- йочан ешлан налогым иземдымаш[6];
- кокымшо йочалан 2800 теҥге марте да кумшо да вара шочшо йочалан 6000 теҥге марте налогым пӧртылтымаш; пӧртылташ кӱлшӧ идалыкаш парыш кугытым 350 гыч 450 тӱж. теҥге марте нӧлталме;
- ава капитал программым 2030 ий марте шуйымаш.
Илыме йӧным саемдымаш
Калыкле проект кышкарыште ий еда йочан 350 тӱж. ешын илыме йӧныштым саемдаш манме задаче шындалтын[7]. Тидлан тыгай мере-влакым палемдыме:
- еш ипотеке программым 2030 ий марте шуйымаш, куд ияш марте йочан еш-влаклан ставке 6 % кӱкшытыштӧ аралалтеш (2024 ийыште 260 млрд теҥгем, 2030 ий марте — 1,5 трлн теҥгем ойырымо)[8];
- еш ипотеке программым изи олалаште да у илыме верым шагал чоҥышо регионлаште шарымаш;
- полшышаш мерым 2030 ий марте шуйымаш, тудо ипотеке кредитын ужашыжым йӧртышаш (450 тӱж. теҥге), 2024 ийыште тидлан 50 млрд теҥгем ойырымо[8];
- аварийный илыме вер гыч кусарыме программым шуйымаш;
- садоводческий товариществе-влак кӱшеш социал газификаций программым кумдаҥдымаш;
- изи оксан еш-влаклан пӧртым шокшемдыме системым налаш субсидий (ешартыш 32 млрд теҥгем ойырымо).
Аза шочмаш да туныктымаш
2022 ийыште Россий Федерацийын 39 областьыштыже аза шочмашын чумыр коэффициентше Российысе кокла показатель деч шагалрак улмым палемдыме. Нине регионлаште кугыжаныш полыш программым кумдаҥдаш манын виктер 2030 ий марте 75 млрд теҥгем ешарен ойырен.
«Еш» калыкле проект 2024 ийыште пуртымо вес проект дене — «Кадр» дене — чак кылдалтын, тудо демографийын кушмыжым вучымым шотыш налын радамлалт возалтын[9]. Тыге, прогноз дене келшышын, 2030 ийлан элыште 20 гыч 24 ияш марте 8,3 миллион, 2035 ийыште — 9,7 миллион граждан лиеш (2024 ийысе деч 2,4 миллионлан шукырак)[1]. 2028 ий марте школышто тунемше-влаклан эр профориентаций федерал программе полшымо дене, тыгак «Профессионалитет» проект почеш авиа- да судным чоҥымашлан, фармацевтикылан, электроникылан, обороно йӧнозанлыклан пашазе профессиян 1 млн наре специалистым ямдылаш палемдалтеш. Тыгак нине план дене келшышын тыгай ешартыш мере-влак палемдалтыныт:
- кыдалаш профессионал туныктымаш тӧнеж-влакым олмыктымаш да нунылан мо кӱлешым ситарымаш (2030 ий марте 120 млрд теҥгем ойырымо);
- вузысо 800 тӱшкагудым капитальнын олмыктымаш (2030 ий марте 124 млрд теҥгем ойырымо);
- 2030 ийлан 25 университетлык кампусым чоҥымаш (400 млрд ойырымо);
- университет-влаклан полшышо «Приоритет-2030» кугыжаныш программылан ешартыш оксам пуымаш (2030 ий марте ешартыш 190 млрд теҥге).
Калыкле проектлан оксам ойырымаш
«Еш» калыкле проект элым вияҥдыме шотышто куд ияш комплексный планыште (2030 ий марте) тӱҥлан шотлалтеш. Тудо Российын 2023–2024 ийлаште ончыктымо экономике лектышыж дене келшышын чумыралтын. Тыге, ВВП кушмаш 2023 ийыште Россий виктерын гына огыл, но МВФ эксперт-влакын прогнозыштымат эртен да 3,6 % шуын. Инвестиций кушмаш 2023 ийыште индеш тылзе жапыште палемдыме 15,1 % олмеш 26,6 % шуын. Россий Президент Владимир Путин палемдымыж поче, парыш эн ончыч икшыван еш-влакын улан илымыштым нӧлталаш виктаралтыт:
«...ынде лишыл жапыштак ме эше ик ошкылым ончык ыштен кертына: тӱнямбалсе эн кугу экономикан ныл кугыжаныш радамыш пурена. Тыгай вияҥмаш мемнан граждан-влакын ешыштын парышышт кушмашке вигак конвертироватлалтшаш»[1].
Илышыш шыҥдарымаш
2025 ий 24 февральыште Россий виктер 2030 ийлан калыкле проектын тӱҥ показательже-влакын спискыштым пеҥгыдемден:
- аза шочмашын чумыр коэффициентшым кугемдымаш;
- йорлылыкым иземдымаш;
- кумшо да варажым шочшо йоча-влакын чумыр коэффициентышт — 0,475 ед.;
- кужу жап ончышаш илалше граждан ден инвалид-влакын тыгай ончымым вучышо граждан-шамычын чумыр чотышт деч ужашышт — 30,3 %;
- тӱвыра, сымыктыш да калык усталык шотышто кугыжаныш ден муниципал организаций-шамычын пашашт дене граждан-влакын келшымыштын кӱкшытышт — 63 %;
- 50 тӱжем еҥ марте илыше изи илымверлаште кинотеатр мыняр улмо — 900 ед.[10].
Тылеч посна, калыкле проект кышкарыште ава ден йочан пӧлемыштым, туныктымо тӧнежлаште кӱчык жап шогышо группо-влакым шукемдыме, ава капиталым, ешл ипотекым, ик гана тӱлыман пособийым, ешлан ий еда тӱлымашым кугемдыме шотышто тӱҥ корно-влакым палемден возымо[10]. Тыгак документыште тора илымверлаште 100 йочасадым чоҥаш, 2,2 тӱж. йочасадлан мо кӱлешым пуаш, 220 тӱж. деч шагал огыл ешлан идалык еда соцконтрактым пуаш, ӱдырамаш-влаклан 336 консультацийым ышташ, 133 перинатал рӱдерлан, 180 йоча больницылан мо кӱлешым ситараш, 485 тӱж. цикл ЭКО-м эртараш, 1011 йоча сымыктыш школым чоҥаш палемдалтын[10].
Палемдымаш
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Послание Президента Федеральному Собранию. http://kremlin.ru (29 пургыж 2024). Дата обращения: 4 ӱярня 2024.
- ↑ С заботой о главном. Как государство поддерживает семьи с детьми. https://национальныепроекты.рф (29 пургыж 2024). Дата обращения: 4 ӱярня 2024.
- ↑ В России запустят пять новых нацпроектов - Российская газета, 2024-03-03, <https://rg.ru/2024/03/03/v-etom-plane.html>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ Леонов, Сергей, Семья, молодежь, взрослые. Путин назвал новые выплаты для жителей России, <https://aif.ru/politics/russia/semya_molodezh_vzroslye_putin_nazval_novye_vyplaty_dlya_zhiteley_rossii>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ Путин поручил увеличить МРОТ до 35 тысяч рублей к 2030 году, 2024-02-29, <https://ria.ru/20240229/mrot-1930204754.html?in=l>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ Путин поручил отработать новую модель оплаты труда бюджетников, 2024-02-29, <https://ria.ru/20240229/byudzhetniki-1930202605.html?in=l>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ Сбербанк приветствует продление семейной ипотеки до 2030 года, 2024-02-29, <https://realty.ria.ru/20240229/sberbank-1930228104.html?in=l>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ 1 2 В России семейную ипотеку продлят до 2030 года, <https://tass.ru/nedvizhimost/20150733>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ Рабочие в порядке: в чем суть нового нацпроекта «Кадры», 2024-02-29, <https://iz.ru/1658019/mariia-stroiteleva/rabochie-v-poriadke-v-chem-sut-novogo-natcproekta-kadry>. Проверено 4 ӱярня 2024.
- ↑ 1 2 3 Основные показатели и мероприятия национального проекта «Семья». government.ru (24 пургыж 2025). Дата обращения: 25 пургыж 2025.
Российысе калыкле проект-влак | |||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||
