Абрамов, Николай Васильевич

РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Абрамов.

Николай Васильевич Абрамов
Шочмо кече	1942 ий 7 идым(1942-09-07)
Шочмо вер	Кӱшыл Азъял ял, Сотнур район, Марий АССР, РСФСР, СССР
Колымо кече	2010 ий 15 идым(2010-09-15) (68 ий)
Колымо вер	Йошкар-Ола, Марий Эл Республик, Россий Федераций
Шанче алан	ботанике
Паша вер	МарГУ
Образований	Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институт[d]
Шанче степень	биологий шанче доктор
Шанче званий	профессор
Шанче вуйлатыше	В. В. Письяукова
Награде ден премий-влак

Илыше пӱртӱсым радамлыше
Ботанике таксон радамын авторжо. Ботанике (бинар) номенклатурышто нине вуйлӱм-влак «N.V.Abramov» кӱчыкемдымаш дене ешаралтыт. Тыгай таксон лӱмер IPNI сайтыште  Шке велыж IPNI сайтыште

Николай Васильевич Абрамов (1942—2010) — совет да россий ботаник, биологий шанче доктор, профессор, марий флорым шымлыше, Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже, Россий Федерацийын кӱшыл профессионал образованийын чапланыше пашаеҥже.

Илыш корныжо

1964 ийыште Н. В. Абрамов Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институтын естествознаний факультетшым «биологий да химий» специальность дене тунем пытарен, «кыдалаш школын биологий да химий туныктышыжо» квалификацийым пуэныт. Институтым пытарымеке, тудым ботаника кафедрыште ассистент олмышто пашам ышташ кодат.

1968—1971 ийлаште Николай Васильевич А. И. Герцен лӱмеш Ленинград кугыжаныш педагогике институтын ботаника кафедре пелен аспирантурышто тунемын. «Памир Кечывалвел-Касвел эфемер-влак да нунын географий кылже-влак» кандидатлык диссертаций (1973) арален, шанче вуйлатыше — биологий шанче доктор, профессор В. В. Письяукова. Николай Васильевич Памирыште палыдыме кушкылым муын да 1971 ийыште Юнон Запрягаевын у видшым ончыктен (Juno zaprjagajevii (N.V.Abramov)).

1972 ий гыч Н. В. Абрамов Марий АССР-ын флорыжым келгын шымлаш тӱҥалын. 1972 гыч 1982 ий марте Н. В. Абрамов ончыч кушкыл-влакым радамлен лектын, тушко 1150 тӱрлӧ (вид да подвид) кушкылым чумырен. 1982 ий гыч тудо республикын кажне пӱртӱс кумдыкышто (ботаник-географий шот дене) келге шымлымашым эртараш тӱҥалеш: Вӱтла-Юшут, Оршанке-Кокшайск, Йӱдвел-Эрвелыште, Эрвелыште, Кечывалвел-Касвелыште (пурла серыште), Кечывалвелыште. Николай Васильевич палемда, Марий Эл Республикын флорыжо, изи кумдыкым шотыш налде (кумдык 23,3 тӱж. км²), пеш поян да тӱрлӧ улеш. Тиде Марий Элын чодыран кумдыкысо кок тӱрлӧ подзоныште верланымылан кӧра тыге лийын: кечывалвел моркышто (тайгаште) — республикын йӱдвел-эрвел ужашыже да йӧре-варе чодыраште (иман-лопкалышташан да лопкалышташан-иман). Тиде пашам иктешлыме семын 1995 ийыште «Марий Эл Республикын флора конспектше» савыкталтын, тудо 1359 шке кушшо, пурышо да ирыш савырныше кушкыл-влакын вид ден подвидыштым ончыктен.

2000 ийлан Н. В. Абрамов республикын кушкыл поянлыкшым (флорыжым) тичмашнек иктешлен лектын. Тудо ончыктен, Марий Эл Республикын пӱртӱс флорыжо 969 вид (эмлыше шӧршӱдын микровидшым шотыш налаш огыл гын) 377 род да 103 еш дене ончыкталтеш, а адвентивысе флорышкыжо 301 тӱрлӧ кушкыл пурышо вид дене ончыкталтеш. Тиде иктешлымаш «Марий Эл Республикын флорыжо: инвентаризаций, анализ, районирований, аралымаш да тудын ресурсым шот дене кучылтмо йодыш» докторлык диссертацийжын негызышкыже возын, тудым тудо 2002 ийыште арален. Икымше гана тудо ӱшандарен, республикын кумдыкыштыжо коклаевропысо (неморальный) да евросибирьысе (бореальный) кундем-влак коклаште флорын шке чекше уло: тудо Юлын палеойогынжо (палеорусло) дене эрта. Николай Васильевич диссертацийын тичмаш текстшым возен огыл, тудын публикацийже-влак тыгай кумда да келге лийыныт, эсогыл диссертацийым шанче доклад семын ончыкташ лийын.

1972 ийыште Марий кугыжаныш университетым почмо дене Н. В. Абрамов гербарийым ыштыме шотышто пашам тӱҥалеш, тиде пашаже 1998 ийыште Тӱнямбал гербарий кышкарыште «YOLA» акроним дене регистрацийым эртен. 2010 ийыште Марий кугыжаныш университетын шанче Каҥашын пунчалже дене гербарийлан Н. В. Абрамовын лӱмжым пуэныт. Гербарийым арылше, доцент, пелашыже Л. А. Абрамован (1946—2021) 2010 ийыште шарнымыж гыч: «Ме еш дене 41 ий иленна да кум йочам куштенна. Но Николай Васильевичын эше нылымше йочаже лийын — Гербарий. Тудын деке кажне кечын куржталын: каныш кечынат, пайрем годымат (У ийлан эсогыл). Гербарийлан, йоча гаяк, тӱткыш да тыршен ончымаш (уход) кӱлын. Арня мучко студент-влак кушкылым ончен тунемыныт, а каныш кечын Николай Васильевич нунылан кагаз тувырым чиктен да еш ден тукым шот дене аралаш оптен».

Н. В. Абрамов Марий кугыжаныш университетыште тудын негызалтмыж годсекак пашам ыштен — ассистентлан, доцентлан, профессорлан, кафедрым вуйлатышылан, 1989—1998 ийлаште шанче паша шотышто проректор лийын. Университетыште паша: анатомий да кушкыл физиологий кафедрын ассистентше (1972—1974), кугурак туныктышыжо(1974); ботаника кафедрын кугурак туныктышыжо(1974—1977), доцентше (1977—1978), «доцент» шанче лӱм (1979); ботанике, экологий да кушкыл физиологий кафедре вуйлатыше (1978—1989); ботаника, экологий да кушкыл физиологий кафедрын вуйлатышыже (1989—1990); шанче паша шотышто проректор (1989—1998), ботаника экологий да кушкыл физиологий кафедрын доцентше (1998—2003), кушкыл биологий (ботаника да микологий 2008 ий гыч) кафедрын вуйлатышыже (2003—2008), ботаника да микологий кафедрын профессоржо (2009—2010).

1974 ийыште тудо Пӱтынь Ушемысе ботанике обществын йыжъеҥже лийын, тиде ийынак ботанике кафедре пелен тиде обществын Марий пӧлкажым почын да тудын пашажым 1997 ий марте вӱден.

Н. В. Абрамов Марий Эл Республикын ООПТ вияҥмашыш кугу надырым пыштен: «Кугу Какшан» заповедникын, «Марий Чодра» калыкле паркын да «Кӱ кӱкшака», «Сурасе тумер-влак», «Курыкан Заделье» заказникын кушкыл поянлыкыштым шымлен.

1979 ийыште «Марий АССР-ын шагал улшо да йомаш тӱҥалше кушкылжо-влак, нуным аралыме шотышто йодыш-влак» савыктыш лектын. 1997 ийыште авторын тичмаш шымлымашыж негызеш «Марий Эл Республикын Йошкар книгаже: Марий флорын шуэн вашлиялтше да аралышашлык кушкылжо-влак» возалтын, тыште 107 кушкыл нерген шинчымашым возымо. Тиде книга ончыкыдык паша радамым ужаш полшен. 2013 ийыште «Марий Эл Республикын Йошкар книгажым» («Кушкыл. Поҥго» том) лукмаште кушкыл-влакын тӱрлӧ вид нерген тудын очеркшым кучылтмо да Н. В. Абрамовым колымекыже ты савыктышын ик авторжо семын пуртымо.

Суаптар да пагалымаш

• 1987 — Марий АССР-ысе калык озанлыкын сулло пашаеҥже
• 1992 — Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже
• 1998 — Россий Федерацийын кӱшыл профессионал образованийын Чап пашаеҥже
• 2003 — Марий Эл Республикысе Виктерын Чап грамотыже

Н. В. Абрамовын лӱмжӧ дене кокла Юлсер кундемысе шыркамашудо (курыкмар. вӹдпонгыш, лыпшпонгыш, руш. манжетка) лӱмдалтын: Alchemilla abramovii Czkalov (2011).

Пашаже-влак

• Абрамов Н. В. Новый вид рода Juno Tratt. с Юго-Западного Памира // Новости систематики высших растений. — 1971. — Т. 8. — С. 115—118.
• Абрамов Н. В. Редкие и исчезающие растения Марийской АССР и вопросы их охраны. — Йошкар-Ола : Знание, 1979. — 37 с.
• Абрамов Н. В. Дополнение к флоре Марийской АССР // Ботанический журнал. — 1989. — Т. 74, № 9. — С. 1357—1363.
• Абрамов Н. В. Сосудистые растения флоры Марийской АССР : учебное пособие. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 1989. — 147 с.
• Абрамов Н. В. О произрастании Carex arnellii Christ (Cyperaceae) в Марийской АССР // Ботанический журнал. — 1990. — Т. 75, № 1. — С. 103—104.
• Абрамов Н. В., Папченков В. Г. Новые и редкие виды растений для флоры Среднего Поволжья и Марийской АССР // Ботанический журнал. — 1990. — Т. 75, № 2. — С. 270—271.
• Абрамов Н. В., Папченков В. Г. О новых и редких видах флоры Марийской АССР // Ботанический журнал. — 1992. — Т. 77, № 2. — С. 99—102.
• Абрамов Н. В. О новых и редких видах марийской флоры // Ботанический журнал. — 1994. — Т. 79, № 1. — С. 125—128.
• Абрамов Н. В. Конспект флоры Республики Марий Эл. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 1995. — 192 с.
• Красная книга Республики Марий Эл : редкие и нуждающиеся в охране растения марийской флоры / сост. Н. В. Абрамов; под ред. В. Н. Тихомирова. — Йошкар-Ола : Марийское кн. изд-во, 1997. — 127 с.
• Абрамов Н. В. Флора Республики Марий Эл: инвентаризация, районирование, охрана и проблемы рационального использования её ресурсов : научное издание. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2000. — 164 с.
• Абрамов Н. В., Папченков В. Г. Флора национального парка «Марий Чодра» : научное издание. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2006. — 103 с.
• Глазунова К. П., Абрамов Н. В., Кодочигова О. В. Сравнительная характеристика ареалов микровидов рода Манжетка (Alchemilla L., Rosaceae) // Бюллетень Московского общества испытателей природы. Отдел биологический. — 2007. — Т. 112, вып. 5. — С. 30—39.
• Абрамов Н. В. Флора Республики Марий Эл : справочное пособие. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2008. — 196 с.
• Богданов Г. А., Абрамов Н. В. Ценопопуляции видов Красной книги Республики Марий Эл (растения) : научное издание. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2009. — 292 с.
• Богданов Г. А., Абрамов Н. В. Аннотированный список высших сосудистых растений заповедника / отв. ред. Н. В. Глотов. — Научные труды государственного природного заповедника «Большая Кокшага». — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2011. — Вып. 5. — С. 39—108. — 405 с.

Палемдымаш

Литератур

• Абрамов Николай Васильевич : биобиблиографический указатель / сост. Н. А. Левенштейн, науч. ред. и отв. за вып. В. В. Изыкин. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2010. — 71 с. — (Материалы к биобиблиографии ученых МарГУ ; вып. 45).
• Глотов Н. В., Суетина Ю. Г. Памяти Николая Васильевича Абрамова (1942—2010) // Научные труды Государственного природного заповедника «Большая Кокшага» / отв. ред. Н. В. Глотов. — Йошкар-Ола : Изд-во МарГУ, 2011. — Вып. 5. — С. 371—378. — 405 с. — 200 экз. — ISBN 978-5-94808-673-6.
• Суетина Ю. Г. Николай Васильевич Абрамов — исследователь флоры Республики Марий Эл // Вестник Марийского государственного университета. Серия «Исторические науки. Юридические науки». — 2022. — Т. 8, № 3 (31). — С. 313—324. — ISSN 2411-3522. — doi:10.30914/2411-3522-2022-8-3-313-324.