Кокымшо черемис сар
| Кокымшо черемис сар | |||
|---|---|---|---|
| Тӱҥ ваштӱкныш: Черемис сар | |||
| Жап | 1571—1574 | ||
| Вер | кызытсе Марий Эл, Чуваший, Угарман область, Татарстан | ||
| Амал | марий-влак дене кугыжан кучемжын торжа политикыже, порысым кугемдымаш, чиновник-влакын шонымо семын ыштылмышт | ||
| Лектыш | кугыжан войскан сеҥымашыже | ||
| Тушман-влак | |||
|
|
|||
| Командоватлыше-влак | |||
|
|
|||
|
|
|||
Кокымшо черемис сар — Руш кугыжанышыш ушнымо ваштареш марий-влакын тӱшкан нӧлталалтмышт, калык-влакын вашшогымышт виктерысе сарзе-влакын сеҥымашышт дене мучашлалтын.
Эртык
Калык угыч 1571 ийыште, крым хан Девлет-Гирейын Моском сеҥен налын йӱлатымыж деч вара, тарванен. Калыкым тарватен шогымо пашам марий оньыжа, марий толкынын ончылъеҥже Качак шуктен шоген. Тиде нӧлталалтмаш феодал ваштареш кучедалме да калыкын шке эрыкше верч шогымо сынан лийын. Ваштареш шогалше еҥ-влак крым-влакын полышыштлан ӱшаненыт, но крым татар-влак руш сарзе-влак ончылно сеҥалтмышт деч вара полышым пуэн кертын огытыл. Кынелше-влаклан тале куатым марий онаеҥ-влак пуэныт, нуно виешлен тынеш пуртымо ваштареш чот шогеныт.
Кугыжан кучем титаклен-орландарыме (каратель) пашам шуктен, тыматлырак-влак дене кутырен келшаш тӧчен, ор-влакым чоҥен, 1574 ийлан нӧлталтше калык вийым темдалын. 1574 ийыште олыкмарий-влакын мландыште Какшан (Кокшайск) орым негызленыт, тыге ты кундемыште кугыжан кучем утыр пеҥгыдемын[1].
Сарыште чуваш-влакат таҥ шогеныт.
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ Бахтин, 2012, с. 537.
Литератур
- Марийский архивный ежегодник. Йошкар-Ола. Марийский Государственный Университет. 2003. С. 180—206.
- Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — 486 с. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
- Бахтин А. Г. Вторая черемисская война. 1571—1574 гг. // Марийский край в XIII—XVI веках: очерки по истории. — Йошкар-Ола: МарГУ, 2012. — С. 528—539. — 660 с. — 1000 экз. — ISBN 978-5-94808-678-1.