Йырым-йырысе йырвелын тӱнямбал кечыже
| Йыр улшо пӱртӱсым аралыме тӱнямбал кече | |
|---|---|
 | |
| Тӱрлылык | Экологий пайрем |
| Ыҥ | йыр улшо пӱртӱс проблемылан тӱткышым ойырымаш |
| Ышталтын | 1972 ий 15 декабрьыште |
| Ыштыше | ООН-ын Генеральный Ассамблейже |
| Палемдат | Тӱнямбал пайрем |
| Кече | 5 пеледыш |
| Кылдалтын | йыр улшо пӱртӱс проблеме шотышто Стокгольмысо конференцийын пашам ышташ тӱҥалмыж дене |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Йыр пӱртӱсым аралыме тӱнямбал кече ( ООН-ын моло официал йылмыла дене: англ. World Environment Day, араб. اليوم العالمي للبيئة, исп. Día mundial del medio ambiente, кит. 世界环境日, фр. Journée mondiale de l'environnement ) — тӱнямбал кече, тӱрлӧ калык-влакын тӱткышыштым йыр улшо пӱртӱс могырыш, Мланде планетын проблемышкыже виктараш шонымаш дене шочын.
Йырым-йырысе йырвелын тӱнямбал кече кажне ийын 5 июньышто палемдалтеш.
Историй
ООН-ын Генеральный Ассамблейжын 27-ше сессийыштыже увертаралтын (1972 ий 15 декабрьысе A/RES/2994 (XXVII) номеран резолюций).
Эртарыме кечылан 5 июньым палемдыме, тиде кечын 1972 ийыште Стокгольмышто йырым-йырысе пӱртӱсын проблемыже нерген конференций почылтын.
Генеральный Ассамблей шке резолюцийыштыже кугыжаныш ден ООН кышкарысе тӧнеж-влакым тиде кечын ий еда йырым-йырысе пӱртӱсым аралышаш да саемдышаш верч тӱрлӧ мероприятийым эртараш ӱжын.
Тыгак Генеральный Ассамблейын 27-ше сессийыштыже ООН кышкарыште у организаций ышталтын — Йырым-йырысе йырвел шотышо ООН-ын программыже (ЮНЕП). Лачак ЮНЕП-ын вуйлатымыж дене ий еда Йырым-йырысе пӱртӱсын тӱнямбал кечыже палемдалтеш.
Йырым-йырысе пӱртӱсын темыже да ӱжыкмутшо
Кажне ийын тематике да девиз вашталтыт, тӱнямбал мероприятийлам эртарыме вер палемдалтеш.
- 2021 ий — «Умылаш. Угыч ышташ. Шогалташ»
- 2020 ий — «Пӱртӱсын жапше»
- 2019 ий — «Лавыран южлан — сар»
- 2018 ий — «Пластик лавыралан — сар»
- 2017 ий — «Мый пӱртӱс дене улам»
- 2016 ий — «Ир янлык-влакым закондымын торгайымым йылт чарыме политике»
- 2015 ий — «Шым миллиард омо. Ик Планете. Шекланенрак кучылт»
- 2014 ий — «Шке йӱкетым нӧлтал, а теҥыз кӱкшытым огыл!» (англ. Raise Your Voice Not The Sea Level)[1]
- 2013 ий — «Шоно. Коч. Арале» (англ. Think.Eat.Save)[2]
- 2012 ий — «Ужар экономике: а тый тудын ужашыже?»
- 2011 ий — «Чодыра: пӱртӱс полышым кучылтын»
- 2010 ий — «Ятыр вид. Ик планете. Ик ончыкылык»
- 2009 ий — «Тендан планетылан те кӱлыда»
- 2008 ий — «Тыгай кыл деч утло! Экономике корнышито ӱлыкшӧ углерод лектыш дене!»
- 2007 ий — «Ий шулымо — шокшо теме!»
- 2006 ий — «Пустынь да пустаҥмаш — Кукшо мландым пустаҥдыман огыл!»
- 2005 ий — «Ужар ола: Планетлан план!»
- 2004 ий — «Теҥыз ден океан-влак кӱлыт! Илыше, а колышо огыл»
- 2003 ий — «Вӱд — кок миллиард еҥлан тудо пеш чот кӱлеш!»
- 2002 ий — «Мландылан шансым пуаш»
- 2001 ий — «Тӱнямбал илыш эҥыремышвотыш пураш»
- 2000 ий — «Йырым-йырысе пӱртӱсын тӱжем ийже — жап пашам ышташ»
- 1999 ий — «Мемнан Мландына — мемнан ончыкылыкна. Утарена тудым!»
- 1998 ий — «Мланде ӱмбалсе илыш верч — утарена мемнан теҥыз-влакнам»
- 1997 ий — «Мланде ӱмбалсе илыш верч»
- 1996 ий — «Мемнан Мланде, илыме верна, мемнан пӧртна»
- 1995 ий — «Ме, калык-влак: глобал йырвелым аралышаш верч ушнена»
- 1994 ий — «Ик Мланде — ик еш»
- 1993 ий — «Нужналык да йырым-йырысе йырвел — сулыкан йыргекым кӱрлаш»
- 1992 ий — «Чыла еҥын Мландыже икте — пырля тудын верч тыршена»
- 1991 ий — «Климат Вашталтмаш. "Глобальный манме вашкылым ыштымын кӱлешлыкше»
- 1990 ий — «Йоча-влак да йырым-йырысе пӱртӱс»
- 1989 ий — «Глобал шокшеммаш, глобал шижтарымаш»
- 1988 ий — «Йырым-йырысе пӱртӱсым икымше верыш шындыме дене вияҥмаш ок пыте».
- 1987 ий — «Йырым-йырысе йырвел да леведыш: леведыш деч шукырак»
- 1986 ий — «Тыныслык пушеҥге»
- 1985 ий — «Самырык-влак: калык да йырым-йырысе йырвел»
- 1984 ий — «Пустаҥмаш»
- 1983 ий — «Лӱдыкшӧ торым погымо,кораҥдыме да тойымо пашам шотыш кондымаш: кислотан йӱр да энергий»
- 1982 ий — «Стокгольм деч вара лу ий эртымек (пӱртӱсым аралыме йодышым иктешлымаш)»
- 1981 ий — «Мландӱмбал вӱд; айдемын кочкышыштыжо аяран химий вещества-влак»
- 1980 ий — «Лу идалыкын у ӱжмашыже: сӱмырлыде вияҥмаш»
- 1979 ий — «Йоча-влакланна ик ончыкылык гына — шаланыде вияҥмаш»
- 1978 ий — «Шалатыде вияҥмаш»
- 1977 ий — «Озон лончын пӱртӱс аралыме проблемыже; мландым йомдарымаш да рокын деградацийже»
- 1976 ий — «Вӱд — илышын тӱҥ ресурсшо»
- 1975 ий — «Илем-влак»
- 1974 ий — «Ик Мланде гына»
Россий
Российыште, Йырым-йырысе йырвел аралыме кече дене пырля 2008 ий гыч Экологын кечыже палемдалтеш.
Италий
Италийыште OIKOS компаний Йырым-йырысе йырвел аралыме кече лӱмеш 2010 ий гыч йырым-йырысе пӱртӱсым саемдыме шотышто акций-влакым эртара.
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ Совет по экологическому строительству. Дата обращения: 10 пеледыш 2014. Архивировано из оригинала 14 сӱрем 2014 ий.
- ↑ World Environment Day — Theme. Сайт программы ООН по окружающей среде. Дата обращения: 5 пеледыш 2013. Архивировано 5 пеледыш 2013 ий. (англ.)
Кылвер-влак
- unep.org/wed — официальный сайт Всемирного дня окружающей среды (англ.)
- A/RES/2994(XXVII) (PDF). Генеральная Ассамблея — Двадцать седьмая сессия. Official Documents System of the United Nations (15 теле 1972). Дата обращения: 5 пеледыш 2013. Архивировано 5 пеледыш 2013 ий.
- Официальный сайт
- Программа Организации Объединённых Наций по окружающей среде
- Всемирный день в 2007 году Архивысе копий 7 пургыж 2017 гыч
- Всемирный день в 2008 году Архивысе копий 4 ӱярня 2016 гыч
- Всемирный день окружающей среды в 2010 году Архивысе копий 1 пеледыш 2014 гыч (англ.)
- Акции компании OIKOS в поддержку Всемирного дня окружающей среды в 2010 году (многоязычный сайт)