Ившин, Виктор Павлович

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Ившин.
Виктор Павлович Ившин
Ившин Виктор Павлович.jpg
Марий кугыжаныш университетын ректоржо
Полномочий тӱҥалтыш 1985
Полномочий мучаш 1998
Ончычсо пашаеҥ Соколов Пётр Алексеевич
Алмаштыше Макаров Виталий Иванович
Шкеж нерген
Шочмо кече 1941 ий 29 шыжа(1941-10-29)
Шочмо вер Ившины, Слободской район, Виче кундем, РСФСР
 СССР
Колымо кече 2017 ий 4 теле(2017-12-04) (76 ий)
Колымо вер Йошкар-Ола, Марий Эл, Россий
Эл  СССР →  Россий
Шанче алан органике химий
Шанче степень химий шанче доктор
Награде ден медаль-влак

RUS Honorary Worker of Higher Professional Education 2004 ribbon.svg
Honoured Higher education employee of the Russian Federation.png

Виктор Павлович Ившин (1941 ий 29 октябрь, Ившины ял, Слободской район, Виче кундем, РСФСР, СССР ― 2017 ий 4 декабрь, Йошкар-Ола, Марий Эл, Россий) ― совет да россий шанче пашаеҥ, химик-шанчызе, химий шанче доктор, профессор. Марий кугыжаныш университетын ректоржо (1985―1998). Россий Федерацийын кӱшыл профессионал туныктышын чапланыше пашаеҥже, Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (2007). Нью-Йоркысо шанче академийын чынле йыжъеҥже. (1998). КПСС-ын йыжыҥъеҥже.

Илыш корныжо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1941 ий 29 октябрьыште Виче кундем Ившины ялыште шочын[1][2][3].

1963 ийыште С. Киров лӱмеш Озаҥысе химий-технологий институтым, 1968 ийыште ― туштак аспирантурым заочно тунем пытарен[1][2]. Шанче вуйлатышыже-влак ― технике шанче доктор, профессор И. Е. Мойсак да химий шанче кандидат А. Л. Фридман[4].

Институтым тунем пытарыме деч вара 1971 ий марте Прикладной химийын кугыжаныш институтыштыжо шанче пашаеҥлан ыштен. 1971―1975 ийлаште Химий вартышын кугыжаныш институтыштыжо кугурак шанче пашаеҥ лийын[5].

1975 ийыште Йошкар-Олаш пӧртылын. 1975―1977 ийлаште ― кугурак туныктышо, доцент, 1977―1981 да 1983―1985 ийлаште ― Марий кугыжаныш университетын органике да биологий химий кафедрын вуйлатышыже, шанче паша шотышто проректоржо. 1985―1998 ийлаште ― Марий кугыжаныш университетын ректоржо. Ешартыш шинчымаш системым вияҥдымашке кугу надырым пыштен, вуйлатыше пашаеҥым ямдылыме Федерал программын кок специализацийжым почын да кураторжо лийын. Тудын вуйлатымыж почеш вузышто юрист да электроэнергетике факультет-влакым почмо, «Е» тунемме оралте чоҥалтын[4].

Ончыл технологийым илышыш шыҥдарымаште тыршен: университет компьютер дене пойдаралтын, тудым Internet воткылыш ушымо, европо элласе да США-се университет-влак дене тӱнямбал кыл пеҥгыдемдалтын, тӱрлӧ йогын дене оксалектышым налме, тудо икмыняр грантын, тыгодым тӱнямбалысын, вуйлатышыже але виктарен колтышыжо семын выступатлен[4].

1984 ийыште СССР шанче академийын Н. Д. Зелинский лӱмеш Органике химий институтыштыжо докторлык диссертацийым арален, а 1986 ийыште тудлан профессор лӱмпалым пуэныт[4].

1991 ийыште шанче пашаште суапшылан тудлан «Марий ССР-ын сулло шанче пашаеҥже», 2007 ийыште ― «Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже» чаплӱм-влакым пуэныт. Медаль-влак да Марий АССР Кӱшыл Каҥаш Президиумын Чапкагазше дене суапландаралтын[1][2].

Мер пашам шуктен: Йошкар-Оласе Каҥашын депутатшылан сайлалтын[4].

2017 ий 4 декабрьыште Йошкар-Олаште колен. Марий Элын Медведево посёлкысо шӱгарлаште тойымо[6].

Шанче пашаже

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

300 утла шанче савыктышын авторжо. 32 шонен лукмо пашан авторжо[4].

Шанче могырым оҥалыкше: органике синтез; N-нитраминын химийже, чоҥалтмыже да ойыртемже; хитиным, хитозаным, Д-глюкозаминым налмаш, ойыртемже, угыч ыштымаш; супертоксикантын химийже; синтезын да химий процессын компьютер моделированийже[4].

Азот содержанийан вартышын химий да реакций йӧн аланыште химик-органик семын кумдан палыме лийын. Российыште ик эн ончыч межфазный катализын техникыжым органике синтезыште кучылтын да ты йӧным кумдан чапландарен. Кӱкшӧ энергетикан материалым конструироватлыме шотышто негызлен шымлымашым вияҥмашке аклаш лийдыме надырым пыштен[4].

Прикладной химий Кугыжаныш институтын Перьмысе филиалыштыже да Озаҥысе химический вартыш НИИ-ште шанче пашам шуктен[4].

1998 ий гыч ― Нью-Йоркысо шанче академийын чынле йыжыҥъеҥже[1][2]. 2 диссертаций каҥашын йыжыҥъеҥже лийын[4].

Тӱҥ шанче паша-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Умбакыже профессор В. П. Ившинын тӱҥ шанче паша-влак радамже ончыкталтеш[4]:

  • Успехи химии первичных алифатических нитраминов // Успехи химии. ― 1969. ― Т. 38. ― С. 1448―1478 (в соавт.).
  • Диоксины и диоксиноподобные соединения. Пути образования, свойства, способы деструкции: Монография / В. П. Ившин, Р. В. Полушин; Мар. гос. ун-т. ― Йошкар-Ола: Изд-во Мар. гос. ун-та, 2004. ― 315 с.: ил. ― Библиогр. в конце глав. ― ISBN 5-94808-132-X.
  • Методы выделения хитин-глюкановых комплексов из нативной биомассы высших грибов // Высокомолекулярные соединения (журнал)|Высокомолекулярные соединения. ― 2007. ― № 12. ― С. 215―222 (в соавт.).
  • Сорбция паров воды хитинсодержащими материалами // Каллойдный журнал. ― 2008. ― Т. 70. ― С. 1―4.
  • Дифференциация молекулярного строения нитросоединений как основа моделирования процессов их термодеструкции // Успехи химии. ― 2009. ― Т. 78 (10). ― С. 1022―1047 (в соавт.).
  • Выделение хитин-глюканового комплекса из плодовых тел шляпочных грибов // Прикладная химия и биотехнология. ― 2009. ― Т.48. ― С. 348―353 (в соавт.).

Шанче пашалан пагалымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Россий Федерацийын кӱшыл профессионал образованийын почётан пашаеҥже[4]
  • Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (2007 ий 31 январьыште)[1][2] ― шанче-педагогике пашаште суаплан да кӱкшӧ шинчымашан пашаеҥ-влакым ямдылымашке кугу надырым пыштымылан[7]
  • Марий ССР шанчын сулло пашаеҥже (1991)[1][2][4]

Шарнымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • МарГУ-н ректоржо, химий шанче доктор, профессор В. П. Ившинлан Йошкар-Олаште мемориал оҥа
    2022 ий 25 ноябрьыште Йошкар-Олаште Марий кугыжаныш университетын «Б» корпусын пырдыжыштыже ректор-влак В. Э. Колла ден В. П. Ившиным курымлан шарныме лӱмеш мемориал оҥам пайремлын почмо[4][8][9].
  • Марий Элыште ий еда 9―11 класслаште тунемше-влак коклаште В. П. Ившиным шарныме лӱмеш «Моль кече» химий задачым шотлымаш республикысе конкурс эртаралтеш[4].

Палемдымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 Мочаев, 2017, с. 173.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 Энциклопедия Республики Марий Эл, 2009, с. 390.
  3. ↑ Ившины (Утинский) | Родная Вятка. rodnaya-vyatka.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 Виктор Павлович Ившин.Доктор химических наук. Профессор. Ректор. Марийский Государственный университет. | Образовательная социальная сеть. nsportal.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  5. ↑ Ившин Виктор Павлович - актуальная биография. runetbook.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  6. ↑ Виктор Павлович ИВШИН. www.marpravda.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  7. ↑ Ившин Виктор Павлович – Награды России, 2007-01-31. ru.nagrady.by. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  8. ↑ Об установке мемориальной доски Ившину Виктору Павловичу, доктору химических наук, профессору, специалисту в области – N-нитросоединений, ректору МарГУ (1985-1998), Заслуженному работнику высшей школы РФ, Почетному работнику высшего профессионального обр. gor-sobry-ola.ru. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.
  9. ↑ В МарГУ состоялось открытие мемориальных досок. МариМедиа. Дата обращения: 17 ӱярня 2024.

Литератур

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Россия-2000. Современная политическая история (1985―1999 годы). Т. 2 // Лица России. ― М., 2000. ― С. 362.
  • Мочаев В. А. Ившин Виктор Павлович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 148. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
  • Ившин Виктор Павлович // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 390. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
  • Ившин Виктор Павлович // Выпускники ― гордость технологического университета. ― Казань: КГТУ, 2009. ― С. 226―227.
  • Ившин Виктор Павлович: биобиблиографический указатель / [сост. Т. В. Архипова]. ― 2-е изд., доп. ― Йошкар-Ола: Марийский гос. ун-т, 2011. ― 62 с.: табл.; 21 см. ― (Материалы к биобиблиографии ученых МарГУ / М-во образования и науки Российской Федерации, ФГБОУ ВПО «Марийский гос. ун-т», Науч. б-ка им. Р. А. Пановой; вып. 52).
  • Мочаев В. А. Ившин Виктор Павлович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 173. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.
  • Марийский государственный университет. 50 лет. 1972―2022: иллюстрированное издание / Министерство науки и высшего образования Российской Федерации, ФГБОУ ВО «Марийский государственный университет»; ответственный редактор А. Г. Иванов. — Йошкар-Ола: Марийский гос. ун-т, 2022. — 128 с.

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Ившин,_Виктор_Павлович&oldid=677306" гыч налме