Кондитер кече
| Кондитер кече | |
|---|---|
 | |
| Тӱрлылык | тӱнямбал |
| Официал | Рastry Chefs Day |
| Палемдат | 3 ага |
| Пайремлымаш | дегустацийым ыштымаш, мастер-класс ден профессионал конкурслашке ушнымаш |
Кондитер кече (англ. Рastry Chefs Day) — кондитер аланысе пашаеҥ-влакын ий еда 3 майыште палемдыме профессий пайремышт. Кондитер кечын шочмыжо 1932 ийыште СССР-ыште Российысе кондитер йӧнозанлыкын шанче-шымлыше институтшым ыштыме дене кылдалтын[1][2][3].
Пайрем шочмо историй
Кондитер сымыктышын иланаш тӱҥалме жапше акрет годым мӱйым чолган кучылтмо дене чак кылдалтын, а вара Индийыште мемнан эран иктаж 850 ийлаштыже икымше гана сакыр тростникын вӱдшӧ гыч сакырым ыштен лукташ тунемыныт.
Кондитер сымыктышын шочмыжо да кумдан шарлымыже Италийыште XVI курым мучаште — XVI тӱҥалтыште лийын. Тымарте Европыш тамле кочкыш утларак Эрвел гыч кондалтын, тӱҥ шотышто араб-влак деч, кудышт Акрет тӱняште кондитер пашам негызлышылан шотлалтыт. «Кондитер» мут «candière» итальян глагол гыч лийын, «сакырыште шолташ» манмым ончыкта, садлан римлян-влак кочкаш шолтышо-влакым тыге маныныт. XVIII курымышто тиде сымыктышын Европышто шарлымыж дене мастар еҥ-влакым «кондитор», а вара кондитер манаш тӱҥалыныт. Кондитер пашаште тудо жапыште шуктышо рум почыныт, тидлан кӧра ру дене когыльым ышташ тунемыныт[1][4].
Икымше мармелад Лишыл Эрвелне Ыресла (Крестовый) поход жапыште лийын улмаш. Грек кондитер-влак пален налыныт: саскан вӱдшым кечыш луктын шындаш гын, тудо пуча да нугыдемешеш. XX курымышто мармеладым европысо ыштен лукшо-влак тушко Россий гыч кондымо кол клейым ешаркалаш тӱҥалыныт, тиде кочкыш сатулан ойыртемалтше тамым да пеҥгыде нугыдылыкым пуэн. Икымше кампеткын шочмыжо акрет египтян-влак дене кылдалтын, нуно финикым, пӱкшым да мӱйым шоналтыде варненыт улмаш[5]. Шоколад шочмо историйже XVI курымышто Мексикыште тӱҥалын, тунам, Христофор Колумб верысе еҥ-влак деч какао-пурсан йӱышым тамлен ончен, тудлан ты сий нигунарат келен огыл. Туге гынат испан конкистадор Кортес шоколад тамым сайлан шотлен да Европышто тудлан кугу ончыкылыкым сӧрен.
Российыште икымше шоколад фабрике-влак XIX курым кыдалне негызлалтыныт, а XX курым тӱҥалтышлан элыште 140 утла фабрике лийын. Эн кумдан палыме «Бабаевский» лийын[6].
1930-шо ийлаште СССР-ын кочкыш йӧнозанлыкше чолган вияҥаш тӱҥалын. Кочкыш сату йӧнозанлыкын шыл, шӧр, кинде да моло отрасль-влакше утыр вийым налыныт. 1932 ийыште калык озанлыкым вияҥдыме икымше вичияш план мучашлалтын, тудын лектышыже почеш раш лийын: кондитер йӧнозанлыкым вияҥдаш шанче негыз ок сите. Кампеткын, печеньын да тортын улшо чыла рецептыштым поген ик кышкарыш чумыраш кӱлын, тидын шотыштак шергакан импорт сатум шымлаш, тунемаш кӱлын. Тидын дене пырля «Йошкар Октябрь» лӱман фабрикысе пашаеҥ-влакын шинчымашышт да опытышт негызеш шанче шымлыше институтым почаш пунчалыныт, тудым В. С. Грюнер вуйлатен, варажым тудо технике шанче доктор да профессор лийын[3].
1932 ий 3 майыште кондитер йӧнозанлыкын шанче шымлыше институтшо негызлалтын. Варажым лачак тиде кечын Кондитер кечым палемдаш тӱҥалыныт[2]. 1940-ше ийла тӱҥалтыште институтын специалистше-влак отрасльын пашаеҥже-влак дене пырля печеньым да пряникым ыштыме нерген икымше универсал сборник ден паша радам технологийым луктыныт.
Пайрем традиций
Кондитер кечын нимогай посна йӱлам шукташ ок кӱл. Туге гынат тиде кечын шуко эллаште дегустацийыш, мастарлык-класслашке, конкурсыш да сай кондитер лӱм верч таҥасымашке коштмо йӱла уло.
Тиде кечын кеч-могай кондитерланат пӧлек шотеш тӱрлӧ кухньо ӱзгар, коҥга формо, профессионал ончылсакыш, лӱмын почмо кевытлаште наледашлан сертификат лийын кертеш, опытан да кумдан палыме кондитер сымыктышын мастарже-влак деч шинчымашым налаш лиеш.
Оҥай факт
- Chupa Chups — сандалыкыште лийше икымше кампетке. 1995 ийыште «Мир» станций гыч космонавт-влак кампеткым колташ йодыныт.Chupa Chups-лан сандалыкысе юж эн лӱдыкшдымӧ лийын.
- Кондитерын паша жапше тӱҥ шотышто 16 шагат шуйна, тышечын 12 шагатшым йолымбалне эртара. Тыгай паша кап-кыл чытымым йодеш, сандене кондитер коклаште шуко пӧръеҥ-влак тыршат[7].
- Российыште кондитер йӧнозанлык Петр Великийын вуйлатыме жапыште вияҥаш тӱҥалын. Тунамак ончычсо крепостной кресаньык кокла гыч кондитер-влак лекташ тӱҥалыныт.
Мутлан, кресаньык Николаев шке ешыжым крепостной шот гыч тӱлен налын да Москваште абрикос пастилым ыштен лукмо шотышто еш бизнесым почын. Ачажын пашажым умбакыже шуйышо эргыже-влак Абрикосов фамилийым нумалаш тӱҥальыч. Октябрь революций деч вара кондитер ыштыквер-влак национализацийым эртеныт, а Абрикосовмытын фабрикышт «Бабаевский» маналташ тӱҥалын[8].
- Российыште эн кумдан палыме конфетылан «Кайык шӧр» набор шотлалтеш. Ондак тиде «Рот Фронт» фабрикыште ыштыме торт лийын.
Тудым ямдылыме секрет агар-агар веществаште, кудым Кечывалвел Азийыште илыше-влак водоросль гыч ыштат да желатин семын кучылтыт[9].
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ 1 2 Сегодня, 3 мая в России отмечается День кондитера. Комбинат питания. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ 1 2 Сладкий праздник — День кондитера. Северо-Кавказский федеральный университет. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ 1 2 День кондитера в России. Что за праздник и как его отмечают. gastronom.ru. Гастроном (2 ага 2023). Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ Международный день повара: 5 кондитеров, которые сделают ваш мир слаще (англ.). femina.in. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ День кондитера. Пекарь и кондитер. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ Анна Голишевская. Когда отмечают День кондитера 2023: дата и поздравления в прозе (3 ага 2023). Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ 1 2 Интересные факты про кондитеров, торты и конфеты. Фабрика упаковки. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ Мармеладная фамилия. article.unipack.ru (1 сӱрем 2016). Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ Торт «Птичье молоко»: легендарная история воплощения мечты в реальность. Сладкий экспресс (28 сорла 2019). Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
- ↑ 13 интересных фактов про День кондитера. 100-Фактов.ру. Дата обращения: 26 вӱдшор 2024.
Литератур
- Шарифулин Сергей Ринатович, Курагина Алина Викторовна. Факторы успешности кондитерского дела // Сервис в России и за рубежом. — 2017. — С. 102—114.
- Канарская З.А., Хузин Ф.К., Ивлева А.Р., Гематдинова В.М. Тенденции развития технологии кондитерских изделий // Вестник Воронежского государственного университета инженерных технологий. — 2016.
- Маринова Людмила Михайловна. Современные тенденции в пищевой промышленности России // Промышленность: экономика, управление, технологии. — 2013. — С. 79—82.
- Сучкова Е.В. Развитие познавательного интереса обучающихся к профессии «Повар, кондитер» через конкурсные технологии // Научные исследования в образовании. — 2009.
- Вислоухова Светлана, Шевчук Алла. Кондитерские изделия нового поколения // Наука и инновации. — 2017. — С. 30—33.