Аутизм нерген шинчымашым шарыме тӱнямбал кече
| Аутизм нерген шинчымашым шарыме тӱнямбал кече | |
|---|---|
 | |
| Кече | 2 Вӱдшор |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Аутизм нерген шинчымашым шарыме тӱнямбал кече (Аутизм нерген ойлымо тӱнямбал кече, ООН-ын моло официал йылмыла дене: англ. World Autism Awareness Day, араб. اليوم العالمي للتوعية بمرض التوحد, исп. Día mundial de concienciación sobre el autismo, кит. 世界提高自闭症意识日, фр. Journée mondiale de la sensibilisation à l'autisme ) ООН-ын Генерал Ассамблейже 2007 ий 18 декабрьыште увертарен (A/RES/62/139-ше №-ан резолюций). 2008 ий гыч тӱҥалын, ий еда 2 апрельыште палемдалтеш.
Тӱнямбал кечым Катар кугыжанышын темлымыж дене увертарыме, тидын нерген ООН-ысо Генерал секретарьын 2008 ийысе серышыштыже палемдыме.
Генерал Ассамблейын резолюцийыштыже эн ондак йоча-влакын аутизм азапыштлан тӱткыш ойыралтын, аутизм дене тургыжланыше йоча-влакын чотышт кушмо ончыкталтын, эр диагностикын да келшен толшо шымлымашын кӱлешлыкше нерген ойлымо.
Резолюций, мер калыкым аутизм дене палдараш манын, чыла йӧным кучылташ темла, тидын шотыштак, аутизман йоча улмо ешлан посна тӱткыш кӱлмӧ нерген шарныкта.
Кече теме
- 2021 ий — «Инклюзий паша верыште. Пандемий деч варасе тӱняште проблеме да йӧн-влак»
- 2020 ий — «Кугыеҥ илышыш куснымаш»
- 2019 ий — «Полшышо технологий, чолган участвоватлымаш»
- 2018 ий — «Аутизман ӱдырамаш ден ӱдыр-влакын праваштым да йӧныштым кумдаҥдымаш»
- 2017 ий — «Шкевуя да шке правам шуктымашке»
- 2016 ий — «Атутизм да 2030 ий марте келшыше паша радам: инклюзив да нейротӱрлылык»
- 2015 ий — «Ышташ ӱжмаш»
Россий
2008 ий 2 апрельыште Махачкалаште атутизм йодышым тарватыше митинг лийын. Тудым Дагестан педагогике университетысе студент-влакын полшымо дене аутизман йоча-влакын ача-авашт чумыреныт. Митингым тыгай шонымаш дене погымо: аутист-влаклан кӱлеш тӱткышым ойыраш да жапыштыже профессионал полышым пуаш гын, нуно обществын тичмаш праван гражданже лийын кертыт.
Украина
2009 ий 2 апрельыште «Киево-Могилянскысе академий» калыкле университетыште «Украинысе аутизман йочан да тыгай йоча улман ешын илышйӧн-психологий адаптацийже» темылан йыргешке ӱстел лийын. Чумырышо — «Сонячне коло» аутизман черлылан полышым пуышо мер обществе. Конференцийыште аутизман йоча-влаклан кеҥеж лагерьым почмо нерген йодыш-влакым онченыт.
2012 ий 1 ноябрьыште Днепропетровскышто йоча-влаклан Украиныште «Детство за Гранью» икымше реабилитаций рӱдер почылтын, кудо АВА системе почеш пашам ышта. Рӱдерым Юлия Эрц вӱда.
2013 ий 2 апрельыште «Кино-кӱвар» кинотеатрыште «Антон тыште воктенак» кином ончыктеныт, режиссёр Любовь Аркус, тыгак кӱчык метражан фильм лийын, кушто «Детство за Гранью» рӱдерын йоча ден ача-ава-влакше войзалтыныт.
Белоруссий
2016 ий апрельыште «Йоча-влак. Аутизм. Ача-ава» МБОО-н да А1 компанийын темлымышт почеш Минскыште «Пушкарёван студийыштыже» «i» еш инклюзив-театр (СИТі-театр) ышталтын[1]. 2017 ий 2 апрельыште Ветеран-влакын тӱвыра полатысе сценыште «Чыгунка» мюзиклын премьерыже эртен, пьесым 11 ияш аутизман рвезе Кастус Жибуль серен[2]. «i» еш инклюзив-театрын тиде ончыктымаштыже 35 самырык актёр-влак модыныт, нунын коклаште 10 «ойыртемалтше» йоча лийын. 2018 ий апрельыште «Йомак пушеҥге» спектакльын премьерыже лийын[3], а 2019 ий апрельыште «Кандаш шижмаш, але Айдемын Шочмыжо».
2016 ий 2 апрельыште Минск икымше гана «Кандым чӱктӧ» (Light It Up Blue) тӱнямбал акцийыш ушнен[4], Сеҥыше-влакын да Эрык проспектысе пӧртлаште канде тулым чӱктеныт. Белоруссийысе Velcom сото оператор тыгак акцийыш ушнен, логотипын тӱсшым нарынче гыч кандыш вашталтен[5].
2017 ий 2 апрельыште Минскыште пассажир-влакым оксам тӱлыде шупшыктышо канде арт-трамвай кудалыштын[6], а 2018 ий 2 апрельыште минчан-влак оксам тӱлыдымӧ «Поро такси» дене пайдаланен, атутизм нерген утларак келгын пален налыныт[7].
2019 ий 2 апрельыште шӱдӧ дене минчан-влак Эрык кумыдыкышто (площадьыште) «Шӱдыр йӱдым чӱктӧ» оласе акцийыш ушненыт. Толшо-влак чыланат светодиод лампычкым конденыт да тудым конструкцийеш вераҥден, Ван-Гогын «Шӱдыран йӱд» ик эн палыме сӱретшым сӱретлен ончыктыман тул инсталяцийым ыштеныт[8].
Палемдымаш
- ↑ О театре. theatre-i.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ Ко Всемирному дню информирования о проблеме аутизма velcom поддержал премьеру инклюзивного спектакля. A1.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ В Минске прошла премьера спектакля «Дерево сказок». belnaviny.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ «Зажги синим!»: в рамках социальной акции velcom минские здания включили синюю подсветку. A1.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ Оператор velcom впервые перекрасит логотип. naviny.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ По Минску на день пустили бесплатный арт-трамвай. TUT.BY. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020. Архивировано из оригинала 2 вӱдшор 2017 года.
- ↑ Бесплатное такси в поддержку людей с аутизмом запустят в столице. Минск-новости. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.
- ↑ Ван Гог, спектакль «8 чувств» и синие кеды. A1.by. Дата обращения: 1 вӱдшор 2020.