Шарпатов, Владимир Ильич

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Шарпатов.
Владимир Ильич Шарпатов
Vladimir Sharpatov.jpg
Шочмо кече 21 ӱярня 1940(1940-03-21) (85 ий)
Шочмо вер Красногорский пос.
Провой кундем Марий АССР, РСФСР, СССР
Паша сомыл
Тюмень кундемысе Думын депутатше,
ондакше Pilot Captain, Gold Strips Epaulettes, Pilot Airline, Merchant Marine First Officer 4 Bars.jpg граждан авиацийын юж суднын командирже.
Сарзе званий
Погон подполковника ВКС с 2010 года.png
подполковник (отставкыште)
Награде да премий
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Владимир Ильич Шарпатов (1940 ий 21 мартыште шочын) — совет да российысе граждан авиацийын лётчикше, канаш колтымо подполковник, Россий Федерацийын Талешкыже (1996)[1].

Афганистаныште Кандагар ола лишне аэродромыш ӧкымеш шындыме ИЛ-76 самолётын командирже. Ик ий гыч, 1996 ий август тылзыште самолётын экипажше плен гыч утлен.

Илыш корныжо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
Тӱжвал сӱрет-влак
Владимир Ильич Шарпатов

Владимир Шарпатов 1940 ий 21 мартыште Марий АССР Провой кундемысе Красногорский посёлкеш шофёрын ешыштыже шочын. Школ деч вара чоҥештылме училищыш пураш тӧчен, но эртен огыл. Столярлан, шофёрлан пашам ыштен[2][3][4], Озаҥысе авиаций институтын кечывалым тунемме пӧлкашке тунемаш пурен. Аэроклубыш коштын, планерист лийын. Институтын кумшо курсшо деч вара, граждан авиаций дене Краснокутскысе чоҥештылме училищыш тунемаш пурен.

1965 ийыште училищым тунем пытарен да колтымо почеш Тюменьыш логалын, тыште шуко ий пашам ыштен, тӱнямбал маршрутлаштат чоҥештылын.

Руалтыме Ил-76ТД борт RA-76842

1971 ийыште Ленин орденан Ленинградысе граждан авиаций академийыш тунемаш пурен. 1976 ийыште инженер-пилот специальность дене тунем лектын.

1995 ий 3 августышто «Аэростан» (Озаҥ) компанийыште улшо Ил-76 самолётшым Кандагар ола лишне улшо аэродромышкыжо ӧкымеш шынденыт. Юж суднын командирже Владимир Шарпатов лийын. Самолётын экипажше пленыш логалын. Ик ий да 13 кече гыч, 1996 ий 16 августышто самолётын экипажше плен гыч утлен кертын.

Российын Талешкыже лӱмым Россий президентын 1996 ий 22 августысо 1225-ше №-ан кӱштыкше почеш пуымо. Россий Талешкын шӱдыржым В. И. Шарпатовлан Премьер-министр В. С. Черномырдин кучыктен[2].

В. И. Шарпатов плен гыч пӧртылмек, ик жап «Аэростан» компанийыште пашам ыштен, но 1998 ий 1 декабрьыште 58 ияш «штатым шагалемдыме шот дене» паша гыч кораҥдалтын. Пашашке уэш пӧртылаш тыршымыже арам лийын, эсогыл суд гочат[2].

Тюмень олаш куснен, тыште Тюменьысе губернаторын кӱштымыж почеш В.И. Шарпатовлан ола покшелне кугу пачерым пуэныт. Лётчик уэш «Тюменьавиа» авиакомпанийын Ил-76 штурвал воктеке шинчын. Тыгеракын Турцийыш, ОАЭ чоҥештылын. 62 ияш улмыж годым чоҥештылме паша гыч каен[2].

2010 ийлан, В. И. Шарпатов — Тюмень кундемыште илыше Россий Талешке шкетын лийын[2].

2010 ий 21 мартыште Россий президент Дмитрий Медведев Владимир Ильич Шарпатовым 70 ий темме дене саламлен:

«Авиаций дене пӱрымашдам кылден, те кӱкшӧ классан лётчик лийында, пырля пашам ыштыше-влак ончылно кугун шотлымым да пагалымашыштым суленда.

Лӱддымӧ айдеме, Эл деч ӧрдыжтӧ лӱдыкшӧ верыште улмыда годым, Те шкем кучен моштымашым, лӱддымылыкым да чын профессионализмым пеш кугун ончыктенда, Россий Талешкыже лӱмым сулен налында»

— Дмитрий Медведев[5]

2014 ий декабрьыште Владимир Шарпатов 1996 ийыште чылалан палыме Кандагар гыч Ил-76 утаралтме самолётшо дене угыч вашлийын[6].

2015 ий 26 февральыште «Ямал» авиакомпанийын Airbus A320 самолётшылан (борт номерже VP-BHX) Владимир Шарпатовын лӱмжым пуымо[7].

Кызыт — пенсийыште. Политике илышыште шкенжым чолган ончыкта. Тюмень кундемысе «Чын Россий» партийын кундемысе пӧлкажын йыжъеҥже[2][8].

Политике пашаже

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Тюмень кундемысе Думын V созывысе депутатше, Тюмень кундемысе Думын илышйӧн политике шотышто комитетын йыжъеҥже, «Чын Россий» партийын йыжъеҥже[8].

РФ Федерал Собранийын Кугыжаныш Думышкыжо VII созыв (2016 ий) сайлымаште шке вийжым терген, Тюмень областьын 186 номеран Заводысо ик мандатан сайлалтме округ гыч темлалтын[9][10], 13,6 % йӱк дене кокымшо верым айлен.

2021 ийыште «Чын Россий» партий деч Кугыжаныш Думыш депутатлан сайлымашке лектын.

Суапландарымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

СССР ден Россий Федерацийын суаптарышт:

  • «Россий Федерацийын Талешкыже» лӱм — Афганистан мландыштысе ӧкымлен кучымо гыч утаралтме годым ончыктымо талылык, патырлык да пеҥгыдылыкшылан (РФ президентын 1996 ий 22 августысо 1225-ше №-ан кӱштыкше, 334-ше №-ан медаль);
  • «Чапле Пашалан» медаль.
  • «Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ий темме лӱмеш» медаль (СССР, 1970) ;
  • «Российын патырже» медаль (РФ Виктер пеленысе Росвоенцентр);
  • «Афганистаныште сар пашам пытарымылан 25 ий темме лӱмеш» медаль (Российысе оборономин);
  • «Уверым аралыме шотышто кугыжаныш кышкарым пеҥгыдемдымылан» медаль (Россий ФСТЭК);
  • «Россий ЭПМ-лан 200 ий» медаль (Россий ЭПМ);
  • «ЧС-ын кышажым пытарымаште лийшылан» (Россий МЧС);
  • «Сарзе-интернационалистлан» оҥпале;
  • Россий Минтрансын ведомствысо палыже-влак: Аварийжыме шагат-влакым чоҥештыл ситарымылан» I степень да «Юж транспортын отличникше».;
  • КПРФ-ын ятыр медаль ден суаптарже

Йот элысе награде-влак:

  • «Афганистан калык деч сарзе-интернационалистлан» медаль (Афганистан);
  • «Беларусь Республикым немыч фашист руалтыше-влак деч утарымылан 60 ий» медаль (Белоруссий).

Званий:

  • «Марий Эл Республикысе Провой кундем Красногорский посёлкын Чапланыше гражданже» чаплӱм;
  • сарзе чаплӱм: подполковник (РФ обороно министрын 150-ше №-ан кӱштыкше)[11].

Моло чапландарымаш-влак:

  • Российын Ташлешкыже В. И. Шарпатовын лӱмжым, талешкын тунемме, Красногорскийысе 1-ше №-ан кыдалаш школлан пуымо[12].

Сымыктышыште

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

«Кандагар» российысе фильмыште Шарпатовын рольыштыжо Александр Балуев модын (фильмыште экипаж командирын фамилийже — Карпатов, а ачалӱмжӧ — Иванович). 2010 ий 4 майыште да 2017 ий 15 ноябрьыште Владимир Ильич Шарпатов Граждан авиаций университетын студентше, туныктышыж-влак дене вашлийын, тыште кок шагат жапыште кузе да мо лийме нерген чыным каласкален да иктешлен: илышыште лийше чыным фильмыште пеш шагал ончыктымо.

Тыгак ончо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Палемдымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. ↑ Почётное звание присвоено указом президента России № 1225 от 22.08.1996 Архивировано 20 кылме 2010 года.
  2. ↑ 1 2 3 4 5 6 Владимир Ильич Шарпатов. Сайт «Герои страны».
  3. ↑ Шарпатов Владимир Ильич. Дата обращения: 15 вӱдшор 2021. Архивировано 15 вӱдшор 2021 года.
  4. ↑ 100 лет Марий Эл. Герой России из Красногорска. Национальная библиотека им. С. Г. Чавайна Республики Марий Эл (25 ӱярня 2020). Дата обращения: 15 вӱдшор 2021. Архивировано 14 вӱдшор 2021 года.
  5. ↑ Президент России. Дата обращения: 8 теле 2014. Архивировано 15 теле 2014 года.
  6. ↑ Вести. Ru: Владимир Шарпатов и Ил-76. Встреча спустя 10 лет. Дата обращения: 8 теле 2014. Архивировано 9 теле 2014 года.
  7. ↑ Воздушному судну авиакомпании «Ямал» Airbus А-320 присвоено имя Владимира Шарпатова. Дата обращения: 6 вӱдшор 2015. Архивировано из оригинала 12 вӱдшор 2015 года.
  8. ↑ 1 2 Тюменская областная Дума. Шарпатов Владимир Ильич. Дата обращения: 4 шыжа 2014. Архивировано 6 шыжа 2014 года.
  9. ↑ Выборы депутатов Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации седьмого созыва : Данные кандидата : Шарпатов Владимир Ильич Архивысе копий 21 шорыкйол 2022 гыч / Сайт ЦИК России
  10. ↑ Список кандидатов в депутаты Государственной Думы Федерального Собрания Российской Федерации седьмого созыва по одномандатным избирательным округам 27 июня 2016. Справедливая Россия (14 сӱрем 2016). Дата обращения: 22 сорла 2016.
  11. ↑ О присвоении В. И. Шарпатову воинского звания — «подполковник» / газета «Тюменская Губерния». Дата обращения: 11 шорыкйол 2020. Архивировано 11 шорыкйол 2020 года.
  12. ↑ Школа в Красногорском теперь носит имя Героя России Владимира Шарпатова. Дата обращения: 11 шорыкйол 2020. Архивировано 11 шорыкйол 2020 года.

Литератур

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Шарпатов Владимир Ильич // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 400—401. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
  • Шарпатов Владимир Ильич // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 820. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
  • Мочаев В. А. Шарпатов Владимир Ильич // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 495. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Шарпатов,_Владимир_Ильич&oldid=655321" гыч налме