Ковалёва, Надежда Тихоновна
| Надежда Тихоновна Ковалёва | |
|---|---|
 | |
| Шочмо кече | 1940 ий 10 идым |
| Шочмо вер | Тимашево, Азнакаево район, Татар АССР, РСФСР, СССР |
| Колымо кече | 2009 ий 16 ага (68 ий) |
| Колымо вер | Йошкар-Ола |
| Гражданстве |
 СССР →  Россий |
| Профессий | солист-вокалистке |
| Усталык жап | 1961—2009 |
| Театр |
Эрик Сапаев лӱмеш опер да балет театр Воронежысе опер да балет театр Челябинскысе опер да балет театр |
| Награде-влак |
 Марий АССР-ын калык артисткыже (1977) |
Надежда Тихоновна Ковалева (10 сентябрь 1940, Тимашево, Азнакаево вел, Татар АССР, РСФСР, СССР ― 16 май 2009, Йошкар-Ола, Марий Эл, Россий) — совет театрын актрисыже, солист-вокалистке. Марий музык театрын солистше (кызыт Э. Сапаев лӱмеш Марий кугыжаныш академий опер да балет театр) (1973–2009). РСФСР-ын сулло артисткыже (1980). Марий АССР-ын калык артисткыже (1977).
Илыш корныжо
1940 ий 10 сентябрьыште Татарстанысе Азнакаево вел Тимашево ялысе кресаньык ешеш шочын[1][2].
1960 ийыште Челябинскысе культпросветучилищым тунем пытарен, вара Воронеж сем училищыш пурен, тыште ик ий тунемын. 1967 ийыште Киевысе консерваторийын вокал факультетыштым визытан дене тунем пытарен[1][2].
1961–1962 ийлаште, Воронежысе сем театрыште, 1967 ий гыч Челябинскысе опер да балет, Оренбургысо сем комедий театрлаште пашам ыштен[3].
1969 ийыште Йошкар-Олашке толын, Я. Эшпай лӱмеш Марий филармонийыште пашам ыштен. 1973 ий гыч пытартыш кечыж марте марий музык театрын солисткыже лийын (тений Э. Сапаев лӱмеш Марий кугыжаныш академий опер да балет театр)[1][2]. Тиде театрыште пашам ыштымыж годым 50 утла рольым модын, нунын коклаште 30 утла роль опереттысе лийын, тиде пашаште тудым «мастер перевоплощения» маныныт. Йӱкшӧ — лирик-колоратур сопрано. Колыштшо ден критик-влак тудын мурымаштыже сылне мурызо школым, яндар ару йӱкым, чапле кап-кылым, артистлыкым палемденыт. Тудын репертуарже тӱрлӧ шӧрынан лийын: тудо икымше марий оперылаште мурен — Э. Сапаевын «Акпатырыштыже» Эвика, И. Молотовын «Элнетыштыже» Чачи[4]. Йылмым палыдымым сеҥен, мурызо сценысе геройын кӧргӧ чон поянлыкым психологически да йӱкшӧ дене темен кертын[3].
1975 ий гыч И. С. Палантай лӱмеш Йошкар-Оласе семлык училищыште вокалым туныктышо[1][2]. Тудын тунемшыже-влак коклаште — консерваторийым тунем лекше тачысе солист-влак: Т. Романова (Эстон консерваторий, Тарту оласе театр), Л. Чуенкова (Саратов консерваторий, РФ МВД оркестрын солисткыже) да молат[3].
1983 ийыште Москосо Кугу театрыште стажировкым эртен (Вуйлатыше — П. Лисициан)[3].
1977 ийыште тудлан «Марий АССР-ын калык артисткыже», 1980 ийыште — «РСФСР-ын сулло артисткыже» чаплӱмым пуымо[1][2].
Марлан лекше лийын, пелашыже — Марий Эл республикын сулло артистше Ю. А. Тупиков лийын[3].
2009 ий 16 майыште Йошкар-Олаште илыш гыч каен[1][2].
Тӱҥ роль-влак
Умбакыже Н. Т. Ковалеван тӱҥ рольжо-влакын радамыштым пуымо[1][2][3]:
- Татьяна («Евгений Онегин», П. Чайковский)
- Марфа («Царская невеста», Н. Римский-Корсаков)
- Маргарита («Фауст», Ш. Гуно)
- Мария («Мазепа», П. Чайковский)
- Розалинда «(Летучая мышь», И. Штраус)
- Нинон («Фиалка Монмартра», И. Кальман)
- Эвика («Акпатыр», Э. Сапаев)
- Чачи («Элнет», И. Молотов)
- Виолетта («Травиата», Д. Верди)
- Чио Чио Сан («Чио Чио Сан», Д. Пуччини)
- Сильва («Сильва», И. Кальман)
- Иоланта («Иоланта», П. Чайковский)
- Джильда («Риголетто», Дж. Верди)
- Тоска («Тоска», Дж. Пуччини)
- Микаэла («Кармен», Ж. Бизе)
- Розина («Севильский цирюльник», Дж. Россини)
- Недда («Паяцы», Р. Леонковалло)
- Миссис Хиггинс («Моя прекрасная леди», Ф. Лоу)
Пагалымаш
- РСФСР-ын сулло артисткыже (27.10.1980)[1][2]
- Марий АССР-ын калык артисткыже (1977)[1][2]
- Марий АССР-ын сулло артисткыже (1974)[1][2]
Палемдымаш
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Мочаев, 2017, с. 204.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Энциклопедия Республики Марий Эл, 2009, с. 431.
- ↑ 1 2 3 4 5 6 Марийский государственный академический театр оперы и балета им. Эрика Сапаева. operaballet.net. Дата обращения: 13 сӱрем 2023. Архивировано 13 сӱрем 2023 ий.
- ↑ Первая марийская опера | Национальная библиотека имени С.Г. Чавайна Республики Марий Эл. nbmariel.ru. Дата обращения: 13 сӱрем 2023. Архивировано 13 сӱрем 2023 ий.
Литератур
- Ковалёва Надежда Тихоновна // Кто есть кто в Марий Эл / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2002. — С. 262. — 2000 экз. — ISBN 5-87898-197-1.
- Мочаев В. А. Ковалёва Надежда Тихоновна // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 172. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
- Ковалёва Надежда Тихоновна // Энциклопедия Республики Марий Эл / Отв. ред. Н. И. Сараева. — Йошкар-Ола, 2009. — С. 431. — 872 с. — 3505 экз. — ISBN 978-5-94950-049-1.
- Кукарева С. В., Артищева Р. В., Мочаев В. А. Ковалёва Надежда Тихоновна // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 204. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.
- Энциклопедия театров Республики Марий Эл: иллюстрированное научно-популярное издание / [Министерство культуры, печати и по делам национальностей Республики Марий Эл и др.; редкол.: |К. А. Иванов (пред.) и др.; авт.-сост.: Белецкая Е. С. и др.]. — Йошкар-Ола, 2019. — 259 с.: ил., портр.