Икымше май

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал

Б. Н. Ельцин лӱмеш книгагудын материалже

Library.png
Тиде статьяште Б. Н. Ельцин лӱмеш Президент книгагудын фондшо гыч материалым кучылтмо
Материал деке
Learning.svg

Б. Н. Ельцин лӱмеш книгагудын материалже

Arrow-Right.png
Library.png
Тиде статьяште Б. Н. Ельцин лӱмеш Президент книгагудын фондшо гыч материалым кучылтмо
Материал деке
Тиде терминын вес ыҥжат уло, Икымше Май (ыҥ-влак) онч.
Тыгак ончо: Паша пайрем
Икымше май
Первомай фото.png
Тӱрлылык Пашазе ден профсоюз организаций-влакын пайремышт
Официал Кызытсе Российыште — Шошо да Паша пайрем
Тыгак Паша пайрем, Паша кече, Шошо да Паша пайрем, Пашазе-влакын Икоян улмо тӱнямбал кечышт
Ыҥ СССР ден РФ-ыште уло тӱнясе пашазе-влакын пайрем кечышт.
Ышталтын Чикагосо Хеймаркетыште колышо-влакым шарнымаш шонымаш дене Кокымшо интернационал Париж конгресс ден (1889 ий июль).
Палемдат Тӱнямбал пайрем
Кече 1 май
Пайремлымаш демонстраций ден митинг-влак
Кылдалтын Хеймаркет бунт дене, Чикаго
Логотип РУВИКИ.Медиа Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Икымше май (тыгак тудым Шошо да паша пайрем маныт) — ятыр элыште ий еда 1 майыште эртаралтше тӱнямбал пайрем. Пайрем 1886 ий 4 майыште Чикаго оласе Хеймаркет площадьыште эртаралтше пашазе-влакын демонстрацийышт дене кылдалтын. Российыште ты пайрем икымше гана 1890 ий ийыште Пашазе-влакын икоян улмо кечышт семын палемдалтын[1]. Кажне элыште пайрем кечым шке семын ойырат.

2025 ийыште ты пайрем изарнялан толеш. Тиде кече гыч рушарня, 4 май марте, ныл кечаш каникул лиеш[2].

Историй

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1856 ий 21 апрельыште Австралийыште пашазе-влак толкын кандаш шагаташ паша кечым ыштымаш нерген йодмаш дене лектын[3].

«Кандаш шагат пашалан. Кандаш шагат канашлан. Кандаш шагат чон йодмо пашалан!», — США-ште пашаш тӱшкан лекдыме-шамычын (забастовко) ӱжыкмутышт (1886 ий 1 майыште)»[4].

1886 ий 1 майыште США-ште да Канадыште анархий тӧнеж-влак икмыняр митинг ден демонстрацийым эртареныт[3].

1886 ий 4 майыште Чикаго олаште Хеймаркет бунт лийын, тушто шым анархист колен: Август Спис, Альберт Парсонс, Адольф Фишер, Джордж Энгельман, Луис Лингг, Михаэль Шваб, Сэмюэл Филден да Оскар Неебе[5].

1889 ий июльышто колышо анархист-влакым шарнен, II Интернационалын Парижысе конгрессше «Тӱнямбал мучко пашазе-влакын икоян улмо кечыштым» увертарен, тудым кандаш шагаташ паша кече, тыгак моло социал йодмашан демонстраций дене палемденыт[6][1]. Тиде кечым пеҥгыдемдыме деч ончыч пашазе-влак 1890 ий 1 майыште пашам чараш манын (забастовко), шонен пыштеныт[3].

«1904 ийыште II Интернационалын кудымшо конференцийже калык деке тыгай ой дене лектын: «Чыла элысе социал-демократический партий тӧнеж ден профсоюз-влак кандаш шагатан паша кечым тӧртык почеш пеҥгыдемдашлан, пролетариатын класс шотышто йодмашыжлан да чылалан келшыше тыныслыкым ышташлан Икымше Майыште лӱдде шогалаш!» [7].

«Пашаеҥлан йӧндымылыкым кондыдымо чыла элысе пролетарский манме организаций-шамычлан 1 май кечын пашам чараш», — II Интернационалын Парижысе конгрессын пунчалыштыже каласыме»[7].

1890 ийыште 8 шагаташ паша кечым йодмо шотышто демонстраций Германийыште, США-ште, Данийыште, Бельгийыште, Австро-Венгрийыште, Италийыште, Испанийыште, Францийыште, Норвегийыште да Швецийыште эртен[8].

1891 ийыште II Интернационалын Брюссельысе конгрессын пунчалже почеш кажне эл палемдыме кечым да кузе пайремлымым шкеже ойырен кертеш[8].

Россий империй[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1890 ийыште Российыште да Варшавыште икымше гана «Икымше май» (Маёвко) пайремым пашам ыштыше-влакын икоян улмыштым ончыктымо тӱнямбал кече семын палемденыт. Пайрем годым лу тӱжем пашазе пашам ыштымым чарнен[1]. 1891 ийыште Санкт-Петербургышто Михаил Брусневын вуйлатымыж дене 200 наре революционер икымше гана тӧртыкдымӧ маёвкыш лектын[9].

1897 ий гыч пайрем политике шӱлышан лийын. Тиде кечын пашазе-влак пашам ыштымым тӱшкан чарненыт да стачкыш, демонстрацийыш ушненыт[1].

1903 ийыште Петербург ден Моско деч посна май демонстраций-влак Тверь, Тула, Самара, Харьков, Одессе, Тифлисс да Россий империйын моло олаштыже эртеныт[10]. «Самодержавийым кораҥдаш!», «Кугыжам кораҥдаш!», «Революцийлан виян лияш!» ӱжыкмут-влак йоҥгеныт[11].

1912 гыч 1914 ий марте демонстрацийыш 500 утла тӱжем пашазе, салтак, матрос ден кресаньык ушнен[10].

1917 ийыште, Февраль революций деч вара, уремлаште миллион дене пашазе-влак погыненыт[10]. Петроградыште демонстраций Марсово пасушто эртен, вӱдышӧ (спикер) семын А. Ф. Керенский лийын.

Большевик-влакын лозунгышт[1]:

  • «Капиталист-министр-влакым кораҥдаш»;
  • «Чыла власть Каҥаш-влаклан»;
  • «Империалист сарым чараш!».

«Икымше май чыла пашазын пайремжылан шотлалтеш, кудышт тӱрлӧ пызырналт илыме ваштареш, мер илышым социалист корно дене чоҥымо верч кучедалаш манын, ик иза-шольо ушемышке ушненыт», — ойлен В. И. Ленин»[7].

РСФСР да СССР[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1917 ийыште Октябрь революций деч вара «Интернационал кече» пайремым официаллын пеҥгыдемденыт[12].

1918 ийыште Москошто Ходынка пасушто икымше сарзе парадым эртареныт. Варажым парадым Йошкар площадьыште эртараш тӱҥалыныт[11].

Икымше майым Дворцовый площадьыште пайремлымаш. 1918 ий. Санкт-Петербургын рӱдӧ кугыжаныш кинофотофонодокумент архивше

1918 ий гыч, РСФСР-ын Паша нерген тӧртык кодекс почеш, 1 май каныш кечылан шотлалташ тӱҥалын[13]. 1928 ий 23 апрель гыч СССР СНК ЦИК-ын «Интернационал кечылан пӧлеклыме пайрем кече-влак нерген да посна каныш кече-влак нерген» пунчалже почеш 2 май пайремын кокымшо кечыже лийын[14].

Тыгай мероприятий-влак эртаралтыныт[10]:

  • 1 май — пашазе-влакын демонстрацийышт да сарзе парад-влак.
  • 2 май — Маёвко-влак.

    «Икымше майыште Совет Ушемын пашазыже-влак капиталист элласе пашазе-влакын революций кучедалмышт дене, калыкле-эрыкаҥме толкын дене икоян улмыштым ончыктат, тыныслыкым ышташлан, коммунист мер илышым чоҥашлан чыла вийыштым пуаш кумылан улмыштым ончыктат», — ойлен Л. И. Брежнев»[7].

Лозунг-влак[4]:

  • «Пашазе айдемылан чап!»;
  • «Тыныс! Паша! Май!»;
  • «Ленинын сугыньжылан ӱшанле улына!»;
  • «Салам лийже, 1 май!».

Чыла республикыште эртен[10]:

  • Марш да политике шӱлышан муро почеш пашазе-влак колоннын таҥтошкал эртымышт. Тӱҥ демонстраций Москошто Йошкар площадьыште эртен;
  • Диктор-влакын калыкым саламлымаш да политике ӱжыкмут-влак йоҥгеныт;
  • Административ оралте пелен трибунылам шогалтеныт, тушеч демонстрант-влакым КПСС-ын вуйлатышыже да кучемын ӱшанъеҥже-влак саламленыт;
  • Верысе да рӱдӧ теле- да радиоканалыште трансляций лийын.

1933 ийыште тиде кечын Москошто Йошкар площадьыште юж парад эртен[10]. АНТ-20 «Максим Горький» самолётым, И-16 да авиаций йӧнозанлыкын моло сеҥымашыжым ончыктеныт. Тиде йӱлам СССР-ын моло олашкыжат пуртеныт[10].

Энгельс олаште Икымше майысе митинг. 1932 ий

Кугу Ачамланде сар жапыште таҥтошкал эртымаш да парад-влак эртаралтын огытыл[8].

Колхоз газет:Веневсий РК ВКП(б)-ын да районысо пашазе депутат-влак Каҥашын тӧнежше. — Венев, ола (Тула обл.). 1941, 68-ше №  (1774) (1 май).

1956 ийыште икымше гана Моско гыч Йошкар площадьысе Икымше май демонстраций гыч репортажым телевиденийыште ончыктеныт[8].

1970-ше ийлаште пайремым «Пашам ыштыше-влакын икоян улмо тӱнямбал кечышт» манын лӱмденыт[10]:

«1 май пайрем дене!» совет открытке

Пашазе-влак тисте да плакат дене таҥтошкал эртеныт.

1990 ий 1 майыште «Икымше май» пайремын пытартыш официал таҥтошкал эртымыже лийын, тидын годым демократ шӱлышан кучемъеҥ-влак официалдымын совет-влак ваштареш улмыштым ончыктышо ӱжыкмутан плакат-влакым нумал эртеныт[10].

1991 ий 1 майыште Йошкар площадьыште акым кугемдыме ваштареш митинг лийын. Митингым чумырышо-влак: Москосо профсоюз федераций ден тыныс да эрыкан профсоюз-влакын Ассоциацийышт. Мавзолейын трибуныштыжо М. С. Горбачёв, А. И. Лукьянов да молат лийыныт[15].

Демонстрант-влакын лозунгышт[15]:

  • «Индексаций нерген тӧртыкым йодына»;
  • «Йочалык сатум шергештарыме ваштареш улына»;
  • «Парламентарий-влак — пашазе-влакым илыш йӧныштым аралыме верч»;
  • «Пашазе вийын чапле акше верч»;
  • «Экономикым шалатена — чылан колена»;
  • «Сату да йӧндартышлан 5 % налогым кораҥдаш» да т. м.

Совет деч варасе Россий[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1992 ийыште пайремым «Шошо да паша пайрем» манын лӱмденыт[1].

1993 ийыште икмыняр митингым Калыкым утарыше фронт, Пашазе Москва, Россий Федерацийын Коммунист партийже чумыреныт. 1 майыште Ленин проспектыште демонстрант ден ОМОН ваш тӱкненыт, тушто 150 еҥ сусырген[16][17].

Пайрем демонстрацийыш ушнышо-влак. 1990-ше ийла

Социал-политике лозунг-влак[18][19]:

  • «Банкрот виктерым кораҥдаш!»;
  • «Ме тендан кризисланда оксам ынена тӱлӧ!»;
  • «Шкевуя чоҥаш! Шкевуя виктараш! Шкевуя аралалташ!» да молат.

2002 ий гыч икымше гана Новосибирскыште икымше майлан «Монстраций» акцийым эртен. Пытартыш акций 2019 ийыште лийын.

2004 ийыште 2 май паша кечылан шотлалташ тӱҥалме нерген тӧртыкым пеҥгыдемденыт[10]. Москошто профсоюз-влакын Москосо федерацийыштын таҥошкылмашышт, политике партийлан митингышт эртеныт.

2009 ийыште профсоюз, партий да тӱрлӧ шӧрынан толкын-влак политике акцийым эртареныт. Мутлан, «Икоян Россий» (ФНПР да МГЕР дене пырля), «Чын Россий», «КПРФ», «Яблоко», «Солидарность», ЛДПР да Автоном действий[20]. Мероприятийлан лозунгышт тыгай лийыныт[20]:

  • «Путинын планже — Сеҥымашын планже!»;
  • «Бонус — пенсионер-влаклан»;
  • «Ешыште кум йоча — тиде нормо!».

2013 ийыште президент Владимир Путин Россий Федерацийын Паша Талешкыже чаплӱмым пеҥгыдемден.Тудо СССР-ыште лийше Социалистический Паша Талешке гайрак. Паша Талешке чаплӱмым пуымаш Шошо да Паша пайрем дене кылдалтын. Москошто 2013 ийыште уремыш 100 тӱжем наре демонстрант лектын[21]

2014 ийыште профсоюз-влакын йыжыҥъеҥже-влак икымше гана элын шуко олаштыже тӱшкан таҥтошкал эртеныт[4]. 1 майыште Москошто 92 мероприятий эртен. Нунылан 50 наре площадке ойырымо лийын.

2016 ийыште Российын икмыняр кундемыштыже икымше майын Кугече пайрем кечын толмыжлан таҥошкылмашым чареныт[22].

2018 ийыште элысе пайремле таҥтошкал эртымашке 3 млн. наре еҥ лектын[10]. «Лужники» олимпий комплексыште шошо сезоным почыныт. Профессионал-влак мотоцикл, велосипед жа самокат дене тӱрлӧ трюкым эртареныт. Горький лӱмеш паркыште куштымаш парад лийын. Октябрлан 50 ий лӱмеш паркыште пеледыш бал эртаралтын. Йошкар площадьыште йӱла почеш профсоюз-влакын таҥтошкар эртеныт.

2020 гыч 2022 ий марте, COVID-19 коронавирус пандемийлан кӧра, шуко тӱшка пайремым чареныт[10]. Икымше майлан пӧлеклалтше акций онлайн-режимыште эртен[10].

2023 ийыште Москошто 200 наре мероприятий эртен. Нунын коклаште: концерт, мастер-класс, представлений, квиз да молат. Самарыште фашизм ваштареш «Гитары в строю» тӱнямбал муро фестиваль эртен[23]. Мероприятий коклаште:

  • «Тыныс, паша, май!» митинг-концерт;
  • «Гренада» российысе калык ансамбльын да Джим МакРэйын (Шотландий) концертышт;
  • «Йӱдпире-влак» мотоклуб еҥ-влакын автомотокудалмышт;
  • Чап Монумент деке пеледышым пыштымаш.

Самара оласе Куйбышев площадьыште фестиваль олам почыныт, тыште пашам ыштеныт[23]:

  • тематике ончер
  • арт-инсталляций,
  • виртуал тоштер,
  • мастарлык класс,
  • лекций,
  • модмо вер да усталык кумдык.

Самарысе опер да балет театрыште симфоний оркестр шоктен, тушко Крейг Робертс, Сашо Гачник (Словений), Франсуа Модеме (Франций) ушненыт[23]. «Художественный» кинотеатрыште «Ржев» фильмын икымше почмо сеансше ончыкталтын[23].

Кастене тыгай артист тӱшка-влак калыклан муреныт[23]:

  • «Декабрь»,
  • «Зверобой»,
  • LiberArte (Никарагуа),
  • Rastrelli Cello Quartet (Германий).

2024 ийыште Москошто «Труд крут» российысе паша акций кышкарыште Калык озанлыкын сеҥымашыжым ончыктышо ончерыште (ВДНХ) «Май! Чапле Паша!» таҥтошкал эртымаш лийын. Ты тӱшка вашлиймашым «Российысе студент отряд-влак» да Росмолодёжь толкын эртареныт[24]. 248 №-ан книгагудышто «Зажигай, Первомай» программе ончыкталтын, тушто кумылан кажне еҥ караоке йӧн дене муро-влакым мурен да колышт кертын[24].

ВДНХ-ан 59 №-ан «Зерно» павильонышто «ВЭБ.РФ. Илышлан келшыше ола-влак лийыт» экспозицийыште пайремын эртыкше нерген викторине эртен[25].

Российысе студент отряд-влак ВДНХ-ште «Май! Труд крут!» пайрем таҥошкылмаште. 2024 ий 1 май

Сеҥымаш тоштерыште Вуйсавыме (Поклон) курыкышто Германийысе, Великобританийысе, США-се, Швецийысе, Австрийысе, Турцийысе да моло кундемысе трофей технике ончер пашам ыштен[25].

Сокольники паркыште «Кеҥежым вашлиймаш[25]: парк поп-рок ритмыште» фестиваль эртен, тушто «Над пропастью во лжи», «Без обид», Lissa и Samagi тӱшка-влакын мурымышт почеш калык веселитлен.

М. Горький лӱмеш паркыште «Май! Парк! Куржмаш!» куржталме корно почылтын. Тыгак рок-н-ролл, бачате, балысе классике куштымашлан туныктымо куштымаш площадке-влак пашам ыштеныт. «Мый тыйым йӧратем, тошто парк» да «Акрет курым гыч Сандалыкыш» паркысе экскурсий-влак эртеныт[25].

«Эрмитаж» садыште «Тӱвыран пикникше» программе ончыкталтын, тыште B-band симфо-джаз тӱшкаеҥ-влак калыкым веселитлыктен, актёр мастарлык да балет сымыктыш урок-влак лийыныт. Сӱретче-влаклан шуко тӱрлӧ пленэрым эртареныт. Сылнымутышто кочмо йӱла нерген, тыгак Моско урем-влакын эртыкышт нерген лекций-влакым колыштыныт[25].

Тӱшка Увер йӧнын палемдымыж почеш, 2025 ийыште Москошто Шошо да Паша пайремлан пӧлеклалтше пайрем концерт-влак лийыныт, урем ден концерт заллаште артист-влак муреныт[26]. 1 майыште Н. Э. Бауман лӱмеш садыште, «Йӱдвел Тушино» ден Сокольники парклаште, Воронцово усадьбыште, Горкий лӱмеш да моло паркыште мастер-клас, лекций, пайрем концерт, спорт мероприяти, квиз, йоча-влаклан модыш ден викторине-влак эртаралтыныт. Санкт-Петербургышто таҥошкылмаш, демонстраций, митиннг-влак эртеныт[27]. 2025 ийыште, Профсоюз-влак Федераций комитетын пунчалже почеш, Российысе профсоюз-влакын мероприятийлан темышт тыгай лийыныт: 1941—1945 ийласе Кугу Ачамланде сарыште Сеҥымылын 80 ий, Российыште профсоюз толкынлан 120 ий да ФНПР-ым ыштымылан 35 ий. Акцийын девизше: «Сай паша — Сеҥымашым конда!»[28].

Йошкар-Ола[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

2025 ий 1 майыште Йошкар-Олаште «Тыныслык! Паша! Май!» пайрем программе кышкарыште тыгай мероприятий-влак эртеныт:

  • Тӱрлӧ предприятий ден организаций пашаеҥ-влак ола урем дене таҥтошкалын эртымашышт
  • «Паша еҥ-влак» республикысе конкурсын участникше-влакым палемдымаш
  • «Майысе йӱк-влак» караоке шагат
  • «Шып фронт» ончер
  • «Шке-шамычым огына кудалте» сылнымут кас да молат.

Моло элысе пайрем

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Английыште икымше майыште пушеҥгым шогалтат да тасма дене сӧрастарат[29]
  • Азийыште демонстраций, концерт, пазар, фестиваль-влак эртат, а шукышт жапым мӧҥгыштышт ешышт дене этарат[4].
  • Африкыште профсоюз организаций-влак концертым шындат. Тӱрлӧ илымверыште верысе мастар-влакын пашашт дене ончер-влак пашам ыштат[4].
  • Бразилийыште Шошо да паша пайрем «Dia do Trabalho» — «Паша кече» маналтеш[30]. Тудо Пашазе-влакын икоян улмыштым ончыктымо семын палемдалтеш. 1 майыште митинг ден праад-влак эртат. Тыгак профсоюз мероприятий, пикник да футбол матч-влак эртаралтыт[11].
  • Белоруссийыште икымше майыште митинг, еш мероприятий-влак эртат, йӧнозанлыкыште ойыртемалтше пашаеҥ, профсоюзын чолга еҥже да ветеран-влакым саламлат[31].
  • Германийыште пеледыш да тасма дене сӧрастарыме пу меҥгым шогалтат. Тыгак модмаш, таҥошкылмаш-влак эртаралтыт, еш дене пикникыш лектыт, верысе калык кочкышым — колбасам кочкыт. Германийын йӱдвел кундемыштыже шке кид дене ыштыме ораваш кочкышым, йӱышым да йоча-влаклан изирак пӧлекым пыштен, пӱртӱсыш каят[32]. Чӱчкыдын 1 майыште Берлиныште шкешотан тӱрлӧ демонстрант тӱшка ден полиций коклаште ваштӱкнымаш лиедат[33].
  • Берлиныште 1 майысе демонстраций, 2005 ий

    Берлиныште 1 майысе демонстраций, 2005 ий

  • ГДР-ын шарнымаш оксаже, 1990 ий: 1 май пайремлан 100 ий, Голландий

    ГДР-ын шарнымаш оксаже, 1990 ий: 1 май пайремлан 100 ий, Голландий

  • Гавайыште 1 майыште «Пеледыш гыч гирлянде кече» эртаралтеш. Тиде кечын пеледыш гыч вуйшӱдыш ден гирлянде-влакым ыштат да калык вургем дене таҥтошкал эртат[29].
  • Грецийыште 1 майлан йоча да самырык-шамыч уремыш лектын, ваштареш толшо кажне еҥым саламлат, вара шошы символжым — икымше вараксимым — кычалаш каят[4].
  • Испанийыште тиде кечым паша права верч шогымаш да пашаеҥ-влакын икоян улмышт дене кылдат. Шуко олаште митинг ден таҥошкылмаш-влак эртат[34]. Тиде кечын ӱдырамаш-влаклан шошын икымше пеледышыж гыч аршашым пӧлеклат[4].
Барселонышто 1 майысе демонстраций. Фотон авторжо Quique García. 2024 ий
  • Ирландийыште агытанорам (боярышник) йошкар тасма дене сӧрастарат, тудын воктене кумылышт шукталтше манын, палемдат[29].
  • 1996 ийыште Казахстаныште «Паша кечым» чареныт. Кызыт 1 майыште Казахстан калыкын икоян улмо кечышт паледмалтеш.
  • Кубаште Паша кече палемдалтеш. Икымше майлан уремым тисте, плакат, палыме революционер-влакын портретышт дене сӧрастарат[35].
  • Нидерландыште 1 май каныш кечылан огеш шотлалт, но шуко пашаеҥ ден профсоюз шке кумылын 1 майыште канышым налаш манме шотышто кутырен келшат[36].
  • Парагвайыште шуко компаний вуйлатыше барбекюш лектыт[11].
  • Дакарын рӱдолаштыже, Сенегалыште, 1 майыште икгай вургемым чиен, шӱшпык дене шӱшкен, ошкыл эртат. Парад деч вара пашаеҥ-влак профсоюз гоч кугыжаныш вуйлатышылан вуйшиймаш дене блокнотым кучыктат[8], тушто, нунын шонымышт почеш, илыш да пашам мо саемден кертеш, тугай списке пуалтеш[37].
  • США-ште манифестаций ден митинг-влак эртат. Нью-Йоркышто велосипед дене тӱшкан кудалыштмаш эрта[11].
  • Финляндийыште 1 майыште студент-влаклан шошо карнавал эртаралтеш[38]. Хельсинкиште 1 майым 30 апрельыштак палемдаш тӱҥалыт. Тиде кечын парадыш ушышо-влак ош фуражкым (лицейым тунем пытарыше да выпускной экзаменым кучышо-влакын вуйчиемышт) чият. Куд шагат кастене студент-влак ош тӱсан фуражкым Хавис Аманда нимфе статуйын вуйышкыжо чиктат[38].
  • 1 майыштеШри-Ланкаште Пашазе-влакын кечышт палемдалтеш. Йӱла почеш тиде кечын митинг, демонстраций-влак эртаралтыт[39].
Владимир Ленинын портретше дене Шри-Ланкасе фронтовой социалистический партийын йыжыҥъеҥже-влак. Коломбо, Шри-Ланка. 2024 ий. Фотон авторжо: Eranga Jayawardena

Тыгак ончо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Палемдымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. ↑ 1 2 3 4 5 6 1 мая - Праздник весны и труда. Справка, 20070501T0830, <https://ria.ru/20070501/64706001.html>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  2. ↑ Началась последняя полная рабочая неделя перед майскими праздниками. На следующей неделе будет всего три рабочих дня. РБК Life (21 вӱдшор 2025). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  3. ↑ 1 2 3 Каково происхождение Первого Мая? propaganda-journal.net. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 1 мая 2025: суть, история и традиции Первомая, когда, где и как начали отмечать Праздник Весны и Труда, <https://lenta.ru/articles/2025/01/23/pervomay/>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  5. ↑ Бессмертный К. С.. История Дня Гнева (Первомая). samlib.ru. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  6. ↑ Юрий. О международной манифестации 1 Мая 1890 г., I конгресс II Интернационала в Париже (14 — 21 июля 1889) (неопр.). www.illuminats.ru. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  7. ↑ 1 2 3 4 День международной солидарности трудящихся, <https://scientificrussia.ru/articles/den-mezhdunarodnoj-solidarnosti-trudyashchihsya>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  8. ↑ 1 2 3 4 5 Первое мая: история появления праздника, традиции, как его отмечают, 20230427T1602, <https://ria.ru/20230427/pervomay-1868173693.html>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  9. ↑ Роженцова, О. История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России. А ещё — как Первомай менял свои названия. РБК Life (27 вӱдшор 2024). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  10. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 История 1 мая. Как отмечали в СССР и что празднуют в России, <https://www.rbc.ru/life/news/643579789a794750efcdbc6c>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  11. ↑ 1 2 3 4 5 Ксения Эпова. 1 мая: история и традиции праздника — в статье на Zoon.ru (неопр.). zoon.ru. Дата обращения: 9 вӱдшор 2025.
  12. ↑ Основные законодательные и правовые материалы. Кодекс законов о труде 1918 года. www.hist.msu.ru. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  13. ↑ Кодекс законов о труде 1918 года. Дата обращения: 1 ага 2015. Архивировано 1 ага 2015 ий.
  14. ↑ Постановление ЦИК СССР от 23.04.1928 "О праздничных днях, посвященных дню Интернационала, и об особых днях отдыха". www.consultant.ru. Дата обращения: 6 вӱдшор 2025.
  15. ↑ 1 2 Фильм Май тревог и надежд.. (1991). web.archive.org. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  16. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. web.archive.org. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  17. ↑ Предварительный отчет о массовых беспорядках, имевших место в Москве 1 мая 1993 года. www.1993.sovnarkom.ru. Дата обращения: 9 вӱдшор 2025.
  18. ↑ «Долой министров-капиталистов!» Призывы и лозунги Центрального Комитета КПРФ к массовым акциям 1 и 9 мая 2009 г., <https://kprf.ru/actions/65662.html>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  19. ↑ Если хочешь лучшей жизни — выходи на демонстрацию! Лозунги и призывы ЦК КПРФ к 1 и 9 Мая, <https://kprf.ru/party_live/56715.html>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  20. ↑ 1 2 В Кризис.ру - экстренные новости экономики и бизнеса. Финансовый кризис, Россия кризис, причины кризиса, экономический кризис, кризис 2009. web.archive.org. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  21. ↑ На первомайскую демонстрацию в Москве вышли 100 тыс человек, <https://web.archive.org/web/20150522172100/http://runews24.ru/society/demonstration-of-1-may.shtml>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  22. ↑ День святой Пасхи, 20160501T0406, <https://ria.ru/20160501/1423389297.html>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  23. ↑ 1 2 3 4 5 Приедут европейцы: посмотрите, как пройдет празднование Первомая в Самаре, <https://63.ru/text/culture/2023/04/20/72236816/>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  24. ↑ 1 2 1 мая в 2024 году: праздник весны и труда, как отмечают первомай в России и мире, 2024-04-24, <https://ren.tv/longread/968883-kak-zarodilsia-1-maia-i-kakim-obrazom-ego-otmechali-v-rossii-i-sssr>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  25. ↑ 1 2 3 4 5 Куда сходить в Москве 1 Мая: программа мероприятий, 2024-04-30, <https://iz.ru/1689200/2024-04-30/kuda-skhodit-v-moskve-1-maia-programma-meropriiatii>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  26. ↑ Концерты на 1 мая в Москве. «КП» – Афиша (2025). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  27. ↑ Праздничные события в мае (Майская афиша в России и мире). Geektrips.ru (2025). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  28. ↑ Первомайская акция профсоюзов в 2025 году. Департамент Аппарата ФНПР по связям с общественностью, молодёжной политике и развитию профсоюзного движения (2025). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  29. ↑ 1 2 3 1 мая — Праздник Весны и Труда, традиции и история, 2024-04-08, <https://media.halvacard.ru/life/pervoe-maya-istoriya-i-tradicii-prazdnika>. Проверено 9 вӱдшор 2025. 
  30. ↑ Праздник труда День труда в Бразилии. Оренбургское региональное телевидение (ОРТ) (20 шыжа 2023). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  31. ↑ Мир, труд, май: что мы празднуем 1 мая?, 2021-05-01, <https://sputnik.by/20210501/Mir-trud-may-chto-my-prazdnuem-1-go-maya-1041002552.html>. Проверено 23 вӱдшор 2025. 
  32. ↑ Гуляева, К. 1 мая – День труда в Германии. Deutsch online (30 вӱдшор 2024). Дата обращения: 24 вӱдшор 2025.
  33. ↑ Umbruch-Bildarchiv Fotos und ein Video zum 1. Mai 2002 in Berlin. www.umbruch-bildarchiv.de. Дата обращения: 5 вӱдшор 2025.
  34. ↑ Día de los trabajadores: история и традиции в Испании. Españalandia (2024). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  35. ↑ May Day in Havana. Cubagrouptour (2024). Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  36. ↑ Почему в Нидерландах 1 мая не является выходным днем: исторический контекст (неопр.). Новости Нидерландов. Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.
  37. ↑ Как зародился и как сегодня празднуется Первомай, 2023-05-01, <https://rg.ru/2023/05/01/kak-zarodilsia-i-kak-segodnia-prazdnuetsia-pervomaj.html>. Проверено 23 вӱдшор 2025. 
  38. ↑ 1 2 aucor (2015-04-27), Первое мая в Финляндии – праздник весны - Это Финляндия, <https://finland.fi/ru/poezdka-v-finlyandiyu/pervoe-maya-v-finlyandii-prazdnik-ves/>. Проверено 5 вӱдшор 2025. 
  39. ↑ 1 мая – Международный Праздник Трудящихся. Туроператор «Кайлаш». Дата обращения: 23 вӱдшор 2025.

Литератур

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. Календарные обряды и обрядовая поэзия Воронежской области. Афанасьевский сборник. Материалы и исследования. — Вып. III / Сост. Пухова Т. Ф., Христова Г. П. — Воронеж: Изд-во ВГУ, 2005. — 249 с.
  2. Мельников-Печерский П. И. В лесах. Книга вторая. — М., 1875.
  3. Роза Люксембург Праздник Первого мая: пер. с польского. — СПб., 1895. — 16 с. Архивысе копий 27 идым 2020 гыч
  4. Фурсова Е. Ф. Традиционализм и неотрадиционализм в современной культуре восточнославянских народов Сибири // Материалы международной научно-практической конференции «Регионы России для устойчивого развития: образование и культура народов Российской Федерации». — Новосибирск: ЗАО ИПП «Офсет», 2010. — Т. 1. — С. 882—892. — ISBN 5-7133-0704-2.

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Икымше_май&oldid=684241" гыч налме