Юмын уэш шочмыжо

Юмын уэш шочмыжо
Юмын уэш шочмыжо
	; Юмын уэш шочмыжо.; Угарман юмоҥа, XIV курым.
Тӱрлылык	Христиан, южо элыште кугыжаныш
Ышталтын	Иисус Христосын Кугече деч вара, 40 кече эртымеке, Нӧлтмыжӧ лӱмеш
Палемдат	тӱнян шуко христианже
Кече	Кугече дене 6-шо арня (Кугече деч вара 40-ше кече)
2023	18 ага (католицизм); 12 ага (25 ага) (православие)
2024	9 ага (католицизм); 31 ага (13 пеледыш) (православие)
2025	29 ага (католицизм); 16 ага (29 ага) (православие)
Пайремлымаш	юмылтымаш
Йӱла	«Христосын йыдалжым», кинде-тошкалтышым, оварчым кӱэштыт. Унала коштыт. Ӱдыр-влак йыр куштат. Кас велеш кугу тулотым ылыжтат.
Кылдалтын	Кугуче
	Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа

Юмын уэш шочмыжо (грек. Ἀνάληψις τοῦ Κυρίου; лат. Ascensio Domini) — У сугыньысе илыш сӱрет, Иисус Христосын у историйын событийже, Иисус Христосын кавашке нӧлталтмыже, тыгак тидын нерген шарныме лӱмеш да Тудын христиан пайремыш куснышо кокымшо гана толмыж нерген, тичмаш лӱм: Юмо да Утарышынам мемнан Иисус Христоснан (грек. Ἀνάληψις τοῦ Κυρίου καὶ Θεού καὶ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ), уэш шочмыжо, кудыжо Кугече деч вара нылле кече эртымеке палемдалтеш да эре изарня кечылан толеш. Кугу Афанасийын умылтарымыж семын Утарышын уэш шочмыжо Тудлан, айдемылан, пӱралтше тӱсшӧ (пӱртӱсшӧ) юмыш савырнымым ончыкта, ты тӱс кап-кылысе шинчалан койдымо улеш^[1]^[2].

У сугынь историй

Шнуй апостол-влакын пашашт нерген книгаште каласыме (деян.1:1-11), Иисус уэш шочмыж деч вара Шкенжым апостол-влаклан ончыктен, «нылле кече жапыште нунылан Юмын кугыжанышыж нерген ойлен», а вара нуным Иерусалимыште чумырен да шаланен каяш чарышыла каласен: «те, икмыняр кече гыч Шнуй Шӱлыш дене тынеш пуртеда». Тиддеч вара

Тудо нунын шинчаштышт нӧлталтын, да пыл оварчык Тудым нунын шинчашт гыч налын. е, да тудым пыл нале. Кавашке ончымышт годым, Тудын каваш кӱзымыж годым, кенета ош вургеман кок марий толын шогальыныт да каласеныт: Галиллейысе пӧръеҥ-влак! мом те каваш ончен шогеда? Иисус тендан дек тыгаяк пӧртылеш, могай те каваш нӧлтшым ужында. — Деян. 1:9-11

Юмын нӧлталтмыж нерген кӱчыкын кок Евангелийын пытартыш ужашыштышт каласкалыме: от Марка (Мк. 16:19-20) и от Луки (Лк. 24:50-53).

Каваш нӧлтшашыж нерген Иисус Христос шке тунемшыже-влаклан Шке ыреслалт колымыж деч ятыр жап ончыч каласен (Ин. 6:62).

Пайрем историй

IV курым мучаш марте Юмын нӧлталтме да Пятидесятнице пайрем-влак ойырлен огытыл, Кугече деч вара 50-ше кечын палемдалтыныт^[3].

IV курымын кокымшо пелыштыже — визымше курым тӱҥалтыште посна пайремлыме нерген Шнуй Георгий Нисскийын, Иоан Златоустын, Хроматий Аквилейскийын возмаштышт каласыме. Кугече деч вара 40 кече эртымек, Юмын нӧлталтмыж нерген "Апостольский постановленийлаште" (380 ий наре) увертарат^[3].

V курымлан Юмо тӧран, Кугече деч вара 40 кече эртымеке, Нӧлтмыж нерген шинчымаш эрвелнат, касвелнат пеҥгыдемын^[3].

Юмылан кумал тыршымаш

Православийыште

Кумалме радамыште Юмын нӧлталтмыж лӱмеш пайрем Двунадесят пайрем радамыш пура. Юмылан кумалмаш Цветной Триод почеш шукталтеш. Изарня водын, вӱргечын кастене, чыла могырым эскерымаш кумалалтеш, тунам, тидлан пӧлеклалтше стихирым мурат, тыштанак паремийым мурат, Православий черкын шонымыж семын, тыште Иисус Христосын нӧлтмыж нерген Ветхий заветыште ончылгоч каласыме уло. (Ис. 2:2, 3). (Ис. 62:10—12, 63:1—3, 63:7—9), (Зах. 14:4, 8—11). Эр кумалмаште Марк деч Евангелие лудалтеш, 71 тӱҥалтыш (Мк. 16:9—20). Пайрем канон-влакым Иоан Дамаскин ден Иосиф Песнопев сереныт. Кондак ден икосым Роман Сладкопевцев серен. Литургийыште пайрем антифон-влак муралтыт, Апостол икымше тӱҥалтышым лудеш. (Деян. 1:1—12) и Евангелие от Луки, 114 зачало (Лк. 24:36—53).

Тропарь, кондак да задостойник Юмын нӧлтмыжлан.
	Грек йылме дене	Черкославян(транслитераций)	Марла
Пайремын тропарьже, 4 йӱк (Ἦχος δ')	Ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, χαροποιήσας τοὺς Μαθητάς, τῇ ἐπαγγελίᾳ τοῦ ἁγίου Πνεύματος· βεβαιωθέντων αὐτῶν διὰ τῆς εὐλογίας, ὅτι σὺ εἶ ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ, ὁ λυτρωτὴς τοῦ κόσμου	Возне́слся еси́ во сла́ве, Христе́ Бо́же наш, ра́дость сотвори́вый ученико́м, обетова́нием Свята́го Ду́ха, извеще́нным им бы́вшим благослове́нием, я́ко Ты еси́ Сын Бо́жий, Изба́витель ми́ра.	Тый чап верч нӧлталтыч, Юмо Христосна, тунемше-влаклан куаным Юмын Кумылым сӧренат, Тый Юмын эрге, Тӱням касарыше улат ман сӧренат.
Пайремын кондакше, 6 йӱк (Ἦχος πλ. β')	Τὴν ὑπὲρ ἡμῶν πληρώσας οἰκονομίαν, καὶ τὰ ἐπὶ γῆς ἑνώσας τοῖς οὐρανίοις, ἀνελήφθης ἐν δόξῃ, Χριστε ὁ Θεὸς ἡμῶν, οὐδαμόθεν χωριζόμενος, ἀλλὰ μένων ἀδιάστατος, καὶ βοῶν τοῖς ἀγαπῶσί σε· Ἐγώ εἰμι μεθ' ὑμῶν, καὶ οὐδεὶς καθ' ὑμῶν.	Е́же о нас испо́лнив смотре́ние, и я́же на земли́ соедини́в Небе́сным, возне́слся еси́ во сла́ве, Христе́ Бо́же наш, ника́коже отлуча́яся, но пребыва́я неотсту́пный, и вопия́ лю́бящим Тя: Аз есмь с ва́ми, и никто́же на вы.	Утаралтмына нерген уло шонымашым шуктымек, мландывалне кава помыш дене ушненат, Христосеш, мемнан Юмына, чапым ыштенат, мемнам йӧршеш коден отыл, но ойырлыде да тыйым йӧратышылан шотленат: «Мый — тендан пелен улам, тендан ваштареш — нигӧат!»
Пайремын задостойникше, 5 йӱк (Ἦχος πλ. α')	«Σὲ τὴν ὑπὲρ νοῦν καὶ λόγον Μητέρα Θεοῦ, τὴν ἐν χρόνῳ τὸν ἄχρονον ἀφράστως κυήσασαν, οἱ πιστοὶ ὁμοφρόνως μεγαλύνομεν».	Тя па́че ума́ и словесе́ Ма́терь Бо́жию, в ле́то Безле́тнаго неизрече́нно ро́ждшую, ве́рнии, единому́дренно велича́ем.	Тыйым, уш-акыл ден мут дене кӱшнӧ улшым, Юмын Ава лийшым, жап кӧргыштӧ Курымашдымым шочыктышым, ме ӱшаныше-влак, ик шонымаш семын чапландарена.

Юмоҥам сӱретлымаш

Кызытсе Юмын нӧлтмӧ юмоҥа графике IX курымышто, юмоҥа ваштареш шогымо деч вара пеҥгыдемдалтын. Канон юмоҥасе кӱшыл ужашыште Утарыше суксо-влак коклаште вераҥдалтын, ӱлыл ужашыште — Шочынава да латкок апостол. Юмоҥасе шӧртньӧ тӱс да Юмын олмысо сфера Юмын чапшым ойырен палемдат. У сугыньышто Шочынаван улмыж нерген огеш ойлалт, но тудо шке сынже дене ала-кунамак мланде ӱмбалне илыше да кызыт илыше чыла черкыеҥ-влакым палемда^[4].

Мантеньин сӱретше

Славян йӱлаште

Славян калык йӱлаште ты кече шошо пытымым да кеҥежыш куснымым ончыкта.

Кас велеш кугу тулотым ылыжтеныт — тиде кеҥежым вашлийме, пӱртӱс пеледмылан тамга семын лийын. Тиде кече деч вара шурно парча нурыш лектын — кокияш уржа парчам поген.

Тыгак ончо

Палемдымаш

↑ Афанасий Великий, святитель Послание на ариан слово первое 1. 45 (неопр.). Дата обращения: 17 пеледыш 2022. Архивировано 12 кылме 2014 года.
↑ PG 26. col. 105 (неопр.). Дата обращения: 2 шыжа 2017. Архивировано 5 ӱярня 2016 года.
↑ ^{Православная энциклопедия. — М., 2005. — Т. IX : «Владимирская икона Божией Матери — Второе пришествие». — С. 197—203. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-015-3.}
↑ Иконография Вознесения Господня (неопр.). Журнал "Фома" (3 пеледыш 2019). Дата обращения: 24 ага 2024.

Литератур

Квливидзе Н. В., Лукашевич А. А., Ткаченко А. А. Вознесение Господне // Православная энциклопедия. — М., 2005. — Т. IX : «Владимирская икона Божией Матери — Второе пришествие». — С. 197—203. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-015-3.
Петровский А. В. Вознесение // Православная богословская энциклопедия. — СПб.: Изд. Петроград. Прил. к духовному журналу «Странник», 1902. — Т. 3. — Стб. 677.
Димитрия Ростовского : 12 кн., 2 кн. доп. — М.: Моск. Синод. тип., 1903—1916. — Т. IX: Май. — С. 777.

Кылвер-влак

Иконы Вознесения Господня на сайте «Православие и мир».
Вознесение и Духов день в русской живописи и поэзии. Сайт «Россия и Христианский Восток»

[1] Афанасий Великий, святитель Послание на ариан слово первое 1. 45 (неопр.). Дата обращения: 17 пеледыш 2022. Архивировано 12 кылме 2014 года.

[2] PG 26. col. 105 (неопр.). Дата обращения: 2 шыжа 2017. Архивировано 5 ӱярня 2016 года.

[ПЭ-3] {Православная энциклопедия. — М., 2005. — Т. IX : «Владимирская икона Божией Матери — Второе пришествие». — С. 197—203. — 752 с. — 39 000 экз. — ISBN 5-89572-015-3.}

[4] Иконография Вознесения Господня (неопр.). Журнал "Фома" (3 пеледыш 2019). Дата обращения: 24 ага 2024.

[1]

[2]

[3]

[4]