Олимпий модмаш

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
Олимпий оҥго-влак — Олимпий Йогынын тистыже

Олимпий модмаш-влак (южгунам Олимпий модыш-влак) - Олимпий Олаште м.к.д.о. VIII гыч, Афиныште эртаралтыныт. Вара Олимпий Модмаш-влак да Олимпий Толкын шотышто ИОК тӱҥ вуйлатыше улеш. Тыгак эше Олимпий Хартий уло, кушто радам-влак да кӱштымаш-влак сереныт, кузе тыгай таҥасымашым эртараш.

Тӱшкаувер йӧнык-влак кӱлешлык корпоратив спонсорлык да коммерциализаций шотышто йодышым шынден.

Кызыт Олимпий Йогын Интеркалыкын спорт федерацийым, Калыкын Олимпий комитетым да кажне Олимпий модмашлан организационный комитетым куча. Тудо пунчалым лукшо илтарман улеш, садлан тудо кажне Олимпий модмашлан оза олам сайлымашлан вуйшогын улеш. Оза ола модмаш пайремым да радам шотым Олимпий Хартий дене келшен эртарашлан вуйшогын улеш. ИОК Олимпий программым да могай спорт тӱрлык-влак Олимпий модмашыште улшаш палемдалта. Олимпий пайрем шуко йӱлам да ӱжвата-влакым налеш (мутлан, Олимпий тистыже да Олимпий тул), тыгак Почмаш да Петырымаш радам шот-влак улыт. Чылаже 13.000 шукырак спортъеҥ-влак Кеҥеж да Теле Олимпий Модмашыште 33 тӱрло спорт тӱрлык шотышто таҥасат. 400 тӱрлӧ сомылка-влак. Икымше, кокымшо да кумшо сеҥыше-влаклан шӧртньӧ, ший да вӱргене медальым пуат.

Модмаш тыгай кугу лийын, кажне калык тудым модеш. Тыгай кушмаш тӱрлӧ азапым ыштен, мутлан, бойкот-влак, допинг, шолыпналтыш да терроризм. Кажне кок ийыште Олимпий модмаш-влак да ТУЙ йҥже, палыдыме спортеҥлан калык (южгунам калык коклаште) чапым нӧлталашлан кертмешетым пуат. Модмаш-влак тыгеже эше оза ола да эллан шке кояшлан кертмешетым пуат.

Акрет Олимпий модмаш-влак

Акрет Грецийысе Олимпий модмаш-влак Олимпий Олаште эрталалтше йӱла да спорт дене кылдалтше пайрем сынан лийыныт. Модыш-влакын кузе шочмышт нерген пале-влак йомыныт, но ты событийым сӱретлыше икмыняр легенде аралалт кодын. Модмаш-влак тылеч ончыч лийыныт гынат, документ дене палемдалтше икымше тыгай пайремлымаш м.к.д.о. 776 ийыште лийын. Негызым Геракл пыштен. Модмаш-влакым эртарыме жапыште савырле сӧрасымаш увертаралтын, тыгодым сар-влакымат чареныт (чарыман улмаш), кеч тиде пунчал эрежак эскералтын огыл.

Римлян-влак толмо дене Олимпий модмаш-влак шке сыныштым палынак йомдареныт. Христиан тыным налме деч вара нуно чий тын дене кылдалтшылан шотлалташ тӱҥалыныт да 394 ийыште император Феодосий I нуным чараш кӱштен.

Олимпий модмашым угыч пӧртылмаш

Олимпий шонымаш акрет таҥасымашым чарыме деч вара йӧршынлан йомын огыл. Мутлан, Английыште Панайотис Суцос Евангелис Заппас шыҥдарен.

1766 ийыште археологический кычалмашым эртарыме деч вара Олимпий Олаште спорт да храм полат-влакым верештыныт. 1875 ийыште археологический шымлымаш да кычалмаш немыч-влакын вуйлатымышт почеш шуйнен. Ты пагытыште Европышто акрет жапым романтико-идеалистический семын онченыт. Олимпийысе шонымашым да тӱвырам угыч нӧлтал колтымо нерген ой Европо мучко моткоч вашке шарлен. Француз барон Пьер де Кубертен тунам каласен: «Немыч Эл акрет Олимпий деч мо кодмым кычал муын. Молан Франций тошто куатшым пӧртылтен ок керт?»

Кубертенын шонымыж почеш, француз салтак-влак 1870-1871 ийласе Франко-прусский сарыште начар тазалыкыштлан кӧра сеҥалтыныт. Тыгай сӱретым тудо француз-влакын кап-кыл тазалыкыштым шуарыме дене вашталташ тӧчен. Тидын годым калык эгоизмым кораҥдаш тыршен да тыныслык ден калык кокласе келшымаш верч шоген. Тӱнямбалсе самырыктукым шке вийжым кредалмаш пасушто огыл, а спорт таҥасымашлаште тергышаш. Олимпий модмашым угыч нӧлталмаш тудын шонымыж почеш ты экшык-влакым тӧрлашлан эн сай йӧн лийын.

Сорбонно олаште (Афиныште эртышаш. Тунам Интеркалыкын Олимпийский Комитетлан (ИОК) негызым пыштыме да модмаш-влакым вӱдымылан нуно вуйын шогеныт. Комитетын I-ше президентше грек Деметриус Викелас лийын. Ты пашам тудо 1-ше Олимпий модмаш чарнымеш, 1896 марте, вӱден. Барон Пьер де Кубертен генеральный секретарь сомылым шуктен.

Икымше Олимпий модмаш-влакын плакатше

Икымше Олимпий модмаш-влак кугу сеҥымаш дене эртеныт. Тушто 241 атлет (41 эл) гына лийыныт гынат, модмаш-влак акрет Греций пагыт годсек эн кугу спорт сомылкаш савырненыт. Грецийысе официал еҥ-влаклан да калыклан тиде моткоч келшен, садлан нуно модмаш-влакым Грецийыште ончыкыжат эре эртараш кӱлмӧ нерген темлымашым пуэныт. Но ИОК модмаш-влакым эртарыме верым кажне ныл ий вашталтыме нерген тӱрлӧ эл коклаште пунчалым луктын.

Икымше сеҥымаш деч вара Олимпий модмаш икымше нелылыкымат чытен. тӱнямбал ончер дене ушнен шоген. Спорт таҥасымаш-влак тылзе дене шуйненыт да ончышо калыклан оҥай лийын огытыл. Сент-Луисысе модмаште утларакше американ спортъеҥ-влак лийыныт, молан манаш гын Европысо калыклан теҥыз гоч вончаш технический амаллан кӧра моткоч неле улмаш.

шанчызе-влак олимпий шонымашын утаралтмаш семын ончат, молан манаш гын нуно модмаш-влаклан яра да кӱлдымыш савырнаш пуэн огытыл.

Кеҥеж Олимпий модмаш-влак

Модмаш Ий Ола Эл
I 1896 Афине  Греций
II 1900 Париж  Франций
III 1904 Сент-Луис  УАШ
1906 Афине  Греций
IV 1908 Лондон  Великобританий
V 1912 Стокгольм  Швеций
VI 1916 Берлин  Германий
VII 1920 Антверпен  Бельгий
VIII 1924 Париж  Франций
IX 1928 Амстердам  Нидерланд
X 1932 Лос-Анджелес  УАШ
XI 1936 Берлин  Германий
XII 1940 Токио  Японий
XIII 1944 Лондон  Великобританий
XIV 1948 Лондон  Великобританий
XV 1952 Хельсинки  Финляндий
XVI 1956 Мельбурн  Австралий
XVII 1960 Рим  Италий
XVIII 1964 Токио  Японий
XIX 1968 Мехико  Мексике
XX 1972 Мюнхен  Германий
XXI 1976 Монреаль  Канаде
XXII 1980 Моско  СССР
XXIII 1984 Лос-Анджелес  УАШ
XXIV 1988 Сеул  Кечывалвел Корей
XXV 1992 Барселоно  Испаний
XXVI 1996 Атланта  УАШ
XXVII 2000 Сидней  Австралий
XXVIII 2004 Афине  Греций
XXIX 2008 Пекин  ККР
XXX 2012 Лондон  Великобританий
XXXI 2016 Рио-де-Жанейро  Бразилий
XXXII 20202021 Токио  Японий
XXXIII 2024 Париж  Франций
XXXIV 2028 Лос-Анджелес  УАШ
XXXV 2032 Брисбен  Австралий

Теле Олимпий модмаш-влак

Модмаш Ий Ола Эл Чот Чот
стран-участниц спортсменов-участников спортивных дисциплин спорт тӱрлык-влак
I 1924 Шамони  Франций 16 280 14 4
II 1928 Санкт-Мориц Flag of Switzerland (Pantone).svg Швейцарий 25 464 14 4
III 1932 Лэйк-Плэсид  УАШ 17 252 14 4
IV 1936 Гармиш-Партенкирхен  Германий 28 646 17 4
1940 Санкт-Мориц Flag of Switzerland (Pantone).svg Швейцарий
1944 Кортина д'Ампеццо  Италий
V 1948 Санкт-Мориц Flag of Switzerland (Pantone).svg Швейцарий 28 669 22 4
VI 1952 Осло  Норвегий 30 694 22 4
VII 1956 Кортина д'Ампеццо  Италий 32 821 24 4
VIII 1960 Скво-Вэлли  УАШ 30 665 27 4
IX 1964 Инсбрук  Австрий 36 1091 34 6
X 1968 Гренобль  Франций 37 1158 35 6
XI 1972 Саппоро  Японий 35 1006 35 6
XII 1976 Инсбрук  Австрий 37 1123 37 6
XIII 1980 Лэйк-Плэсид  УАШ 37 1072 38 6
XIV 1984 Сараево  Югославий 49 1272 39 6
XV 1988 Калгари  Канаде 57 1423 46 6
XVI 1992 Альбервиль  Франций 64 1801 57 6
XVII 1994 Лиллехаммер  Норвегий 67 1739 61 6
XVIII 1998 Нагано  Японий 72 2302 68 7
XIX 2002 Солт-Лейк-Сити  УАШ 77 2399 78 7
XX 2006 Турин  Италий 80 2508 84 7
XXI 2010 Ванкувер  Канаде 82 2566 86 7
XXII 2014 Сочи  Россий 88 2873 98 7
XXIII 2018 Пхёнчхан  Кечывалвел Корей 92 2922 102 7
XXIV 2022 Пекин  ККР 91 2871 109 7
XXV 2026 Кортина д'Ампеццо  Италий
XXVI 2030 Палыдыме Палыдыме