Муравьёв, Анатолий Васильевич

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Муравьёв.
Анатолий Васильевич Муравьёв
Кандидат исторических наук А. В. Муравьёв.jpg
Шочмо кече 1949 ий 11 ӱярня(1949-03-11) (76 ий)
Шочмо вер Курыкӱмбал, Морко район, Марий АССР, РСФСР, СССР
Гражданлык  СССР →  Россий
Паша сомыл историк, краевед, педагог
Награде да премий

Анатолий Васильевич Муравьёв (1949 ий 11 март, Курыкӱмбал, Морко район, Марий АССР, СССР) — совет да россий шанче пашаеҥ, шанче-историк, кӱшыл школын туныктышыжо, тоштер пашаеҥ, административ вуйлатыше. КПСС Марий обкомын шанче да туныктымо секторын вуйлатышыже (1989—1991), Марий образований институтын ректоржо (1992—1998). Марий Эл Республикын Т. Евсеев лӱмеш калыкле тоштерын директоржо (2009—2014). Россий Федерацийын кӱшыл профессионал образованийын чап пашаеҥже (2004). Марий Эл Республикысе образованийын сулло пашаеҥже (2008). Историй шанче кандидат (1987), доцент (1998). КПСС йыжъеҥ.

Илыш корныжо

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1949 ий 11 мартыште кызытсе Марий Эл Морко районысо Курыкӱмбал ялыште шочын. 1960 ийыште Уял кыдалаш школым, 1966 ийыште — Морко кыдалаш школым тунем пытарен. 1977 ийыште Н. К. Крупская лӱмеш Марий кугыжаныш педагогике институтым (Н. К. Крупская лӱмеш МГПИ), 1986 ийыште — В. И. Ленин лӱмеш Моско кугыжаныш педагогике институтысо аспирантурым (В. И. Ленин лӱмеш МГПИ) тунем пытарен[1].

Туныктымо пашам 1977 ийыште тӱҥалын, 1979 ий марте Марий АССР Совет велне Кадам кыдалаш школышто туныктышылан тыршен. 1979—1981 ийлаште — республикын Совет вел Орша кыдалаш школын директоржо. 1981 ийыште Н. К. Крупская лӱмеш МГПИ-ш пашаш куснен: 1981—1983, 1986—1989 ийлаште — туныктышо. 1989—1991 ийлаште КПСС Марий обкомын шанче да образований ужашыжым вуйлатен[2].

1991 ийыште Марий образований институтыш пашаш куснен: 1991—1992 ийлаште — вуз деч ончычсо ямдылалтме факультетын деканже, 1992—1998 ийлаште — ректор, 1998—2009 ийлаште — доцент, илышйӧн-экономике шанче кафедрым вуйлатыше[3][4].

2009—2014 ийлаште — Марий Эл Республикын тӱҥ тоштерын — Т. Евсеев лӱмеш Калыкле тоштерын директоржо[4].

Пенсийыш лекме марте — Марий кугыжаныш университетын да Поволжский кугыжаныш технологий университетын туныктышыжо, доцентше[5].

Шанче-педагогике да тоштер пашам вӱдымӧ паша

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

1986 ийыште В. И. Ленин лӱмеш Москосо кугыжаныш педагогике институтысо аспирантурым тунем пытарен. Кандидат диссертацийым сайын арален, историй шанчын кандидатше (1987)[2].

А. В. Муравьёвын вуйлатымыж почеш Марий Эл Республикын Т. Евсеев лӱмеш Калыкле тоштер шке вияҥмашын у кӱкшытышкыже толын. Шанче-шымлыме (идалык еда эртыше «Евсеев лудмаш» шанче-практик конференций, тунемше-влаклан конференций «Изи Евсеев лудмаш») да экспедиций паша-влак лийыныт (2009 ийыште Пошкырт Республикысе эрвел марий-влак деке экспедиций, 2011 ийыште Марий Элын Морко да Кужэҥер районыш экспедиций). Тоштерын экспозиций-ончер пашаже утларак чолган шукталтын: «Тоштерыште финн-угор калыкын тӱвыра поянлыкше» мегапроект кышкарыште 2010 ий сентябрьыште Ижевск, Саранск да Йошкар-Ола тоштер-влакын тыршымышт дене «Финн-угор триптих» тӱнямбал караванын выставкыже почылтын («Кум сӱан сем» ужаш — Удмуртий, «Курымаш тӱр», «Эртен кайыше ончыллык шинча дене кызытсе гоч» — Мордовий, «Кум тотем» — Марий Эл). 2009 ийыште «Чарла Кремль» тӱвыра-историй комплексыште «Кугыжан олаж нерген ойлымаш» экспозиций почылтын. Тоштерын темлыме йӧнжӧ утларак тӱрлӧ лийын: тоштер-шинчымашан, модыш программа, мастарлык-класс, мультимедий, интерчолга программе. 2009 ийыште икымше гана Тоштерын тӱнямбал кечыжлан «Тоштерыште йӱд» тӱвыра акцийым, «Шарныктыш-влакым аралыме тӱнямбал кечылан» «Чонпого», «Пӧртышӧ кинде», «Земляки» программе (2009 ийыште — Марий Элын Шернур, 2010 ийыште — Морко, 2011 ийыште — Кужэҥер) эртареныт. Тоштерын кызытсе историйыштыже у лаштык — «Интертоштер» пӱтынь российысе тоштер-влак фестивальыште лиймаш (Моско ола). 2011 ийыште тоштер «Православий инициатива» тӱнямбал грант конкурсын сеҥышыже лийын. 2009 ийыште Финляндийысе тӱвыра фондын окса полышыж дене марий, руш да англичан йылме дене «Российын финн-угор тоштерже» сайтым ыштеныт (mari.fumuseums.ru), 2011 ийыште тоштерын шке официал сайтше лектын (fumus.ru). М. А. Кастрен лӱмеш фонд, Финляндийын тоштер ведомствыжо, Мордовий да Удмуртий республик-влакын калыкле тоштерышт дене пырля ямдылыме ончер да шанче-практик проект шотышто иктеш тыршыме паша умбакыже шуйнен[6][7]. Тоштерыште пашам ыштыме жапыштак МарГУ да ПГТУ-н студентше-влаклан тоштер паша дисциплиным туныктен, тоштер паша да тӱвыра историй нерген лекцийым лудын.

«Этнокультурная мозаика Республики Марий Эл» (2 гана лектын), «Учителями жива Россия», «Школа, устремлённая в будущее», «Я люблю эту землю», «Незабываемая земля Акпарса», «Моркинское учительство», «Национальный музей им. Т. Евсеева» книга-влакын авторжо да чумырышыжо. Марий Элын калык туныктымаш да тӱвыра йодыш дене 100 утла шанче пашам луктын[8].

2011 ийыште «Т. Евсеев лӱмеш Калыкле тоштер. Историй лаштык» савыктышын автор-чумырышыжо лийын. Тиде книгаште икымше гана Марий Эл Республикысе Т. Евсеев лӱмеш Калыкле тоштерын да тудын филиалжын шочмыжо да вияҥме историйжым ончыктымо, вуйлатыше-влак да тоштер пашаеҥ-влак нерген биобиблиографий сведенийым ончыктымо. 1950—1990 ийласе тоштер пашаеҥ-влакын шарнымашышт поснак шергакан улыт. Книга тоштер, тӱвыра, туныктышо пашаеҥлан, краевед, этнограф-влаклан пӧлеклалтын[9].

«Марий Эл Республикын тоштер тӱняже» икымше иллюстрироватлыме шанче-популяр савыктышын автор-чумырышыжо кокла гыч иктыже улеш. Тиде савыктыш «Марий мланде — Российын сымыстарыше кундемже» трилогийын ужашыже, Марий калык автономийым ыштымылан да Марий Эл Республикыште икымше тоштерым почмылан 100 ий темме вашеш лукмо. «Марий Эл Республикын тоштер тӱняже» — Марий Элын тоштер кышкарым икымше гана иктешлен иллюстрироватлыме савыктыш. Тыште республикын 70 тоштерже нерген ойлалтеш, нунын шочмо историйышт, пеҥгыдеммышт да вияҥмышт, тоштерысе шкешотан пого да коллекций ончыкталтын. Савыктышыште нигушто ужаш лийдыме фондысо коллекцийым, тоштер арверым, кызытсе экспозицийым посна ончыкташ тӱткышым ойырымо. Тоштерын тачысе шанче-фонд, шанче-шымлымаш, экспозиций-ончер, тӱвыра-туныктымо пашажым ончыктымо[10].

2022 ий 18 майыште Марий Эл Республикын Т. Евсеев лӱмеш Калыкле тоштерыште «Учителями жива Россия» йыргешке ӱстел кышкарыште А. В. Муравьёвын ямдылыме «Учителями жива Россия» научно-популярный книгам презентоватленыт[11].

Тӱҥ шанче да историй-краевед пашаже

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]

Умбакыже А. В. Муравьёвын тӱҥ паша-влакын радамыштым ончыктымо:

  • Муравьёв А. В. Учителями жива Россия. — Йошкар-Ола, 2004[12].
  • Муравьёв А. В. Этнокультурная мозаика Республики Марий Эл. — Йошкар-Ола: М-во культуры, печати и по делам национальностей Респ. Марий Эл, Респ. центр нар. творчества, 2006. — 38 с.: ил., цв. ил., портр.; 30 см[13].
  • Муравьёв А. В. Я люблю эту землю: к 85-летию Горномарийского района. — Йошкар-Ола, 2006[12].
  • Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории / Сост. Ан. В. Муравьёв. — Йошкар-Ола: ГБУК РМЭ «Национальный музей Республики Марий Эл им. Т. Евсеева», 2011. — 104 с[7].
  • Муравьёв А. В. Моркинское учительство. — Йошкар-Ола, 2011[12].
  • Муравьёв А. В. Этнокультурная мозаика Республики Марий Эл. — Йошкар-Ола: М-во культуры, печати и по делам национальностей Респ. Марий Эл, 2016[14].
  • Музейный мир Республики Марий Эл. Иллюстрированное научно-популярное издание. Авт.-сост. А. В. Муравьёв, Н. А. Соловьёва / ГБУК «Национальный музей Республики Марий Эл им. Т. Евсеева». — Йошкар-Ола, 2019. — 220 с.
  • Муравьёв А. В. Учителями жива Россия. — 2-е изд., доп. — Йошкар-Ола: Издательский дом «Марийское книжное издательство», 2022. — 255 с.

Чаплӱм да суаптар-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Россий Федерацийысе кӱшыл профессионал туныктымашын чап пашаеҥже (2004)[8]
  • Марий Эл Республикысе туныктымо пашан сулло пашаеҥже (2008)[12]
  • Историй шанче кандидат (1987)[8]
  • Доцент (1998)[8]
  • «Сарысе суаплан. Владимир Ильич Ленинын шочмыжлан 100 ий темме лӱмеш» медаль (1970)[8]

Палемдымаш

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  1. ↑ Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории / сост. А. В. Муравьёв. — Йошкар-Ола: "Виста-Принт", 2011. — С. 25. — 104 с. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  2. ↑ 1 2 Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. — 2011. — С. 25. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  3. ↑ Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. — 2011. — С. 25—26. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  4. ↑ 1 2 МУРАВЬЕВ Анатолий Васильевич (неопр.). Марийская история в лицах. Дата обращения: 27 пургыж 2021.
  5. ↑ Муравьев Анатолий Васильевич. www.volgatech.net. Дата обращения: 27 пургыж 2021.
  6. ↑ Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. — 2011. — С. 16. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  7. ↑ 1 2 Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Дата обращения: 27 пургыж 2021.
  8. ↑ 1 2 3 4 5 Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. — 2011. — С. 26. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  9. ↑ Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории. — 2011. — С. 2. — ISBN 978-5-904558-10-9.
  10. ↑ Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Дата обращения: 27 пургыж 2021.
  11. ↑ Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Национальный музей РМЭ им. Евсеева. Дата обращения: 19 ага 2022.
  12. ↑ 1 2 3 4 Мочаев, 2017, с. 294.
  13. ↑ Муравьев, Анатолий Васильевич - Этнокультурная мозаика Республики Марий Эл [Текст] - Search RSL. search.rsl.ru. Дата обращения: 27 пургыж 2021.
  14. ↑ Этнокультурная мозаика Республики Марий Эл. www.finnougoria.ru. Дата обращения: 27 пургыж 2021.

Литератур

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
  • Муравьёв Анатолий Васильевич // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2007. — С. 246. — 2032 экз. — ISBN 5-87898-357-0.
  • Мочаев В. А. Муравьёв Анатолий Васильевич // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 294. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.
  • Национальный музей им. Т. Евсеева. Страницы истории / Сост. Ан. В. Муравьёв. — Йошкар-Ола: ГБУК РМЭ «Национальный музей Республики Марий Эл им. Т. Евсеева», 2011. — 104 с.
  • Иванов А. А. Историки Марий Эл XX — начала XXI века: биобиблиогр. справ. / А. А. Иванов, А. Г. Иванов. — Йошкар-Ола, 2013. — С. 142—143.
  • Кто есть кто в Марий Эл: биогр. справ. — Йошкар-Ола, 2002. — С. 368.
  • Соловьёва Н. А. Анатолий Васильевич Муравьёв / Н. А. Соловьёва // Марий Эл: время, события, люди: календарь знаменат. и памят. дат на 2014 год / Нац. б-ка им. С. Г. Чавайна. — Йошкар-Ола, 2013. — С. 41—42.

Кылвер-влак

[тӧрлаташ | вики-текстым тӧрлаташ]
"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Муравьёв,_Анатолий_Васильевич&oldid=655006" гыч налме