Кишкын тӱнямбал кечыже
| Кишкын тӱнямбал кечыже | |
|---|---|
.jpg) | |
| Официал | World Snake Day |
| Ыҥ | кишке-влак да нунын тӱрлӧ эл-влакын экосистемыштышт надырышт нерген шинчымашым келгемдымаш |
| Палемдат | ий еда |
| Кече | 16 сӱрем |
Кишкын тӱнямбал кечыже (Sara Dela Delas) — кишке-влаклан пӧлеклалтше ий еда эртарыме официалдыме пайрем. 16 июльышто палемдалтеш. Тӱҥалтышым зоозащитник-влак ыштеныт.
Шонымаш — кишкын ятыр видшын йомын кертмыжлан тӱткышым ойыраш, илыш, пӱртӱсысӧ вер да койыш-шоктыш ойыртемышт нерген шинчымашым келгемдаш, тыгак калыкым нунын дене вашлийме годым шкем кузе вӱдымо нерген туныкташ[1][2][3][4].
Историй
Кишке — тӱнямбалне ик эн пагалыме мифологий персонаж[5]. Акрет годым шуко тӱвыраште кишкын образшым пагаленыт, пӧрт ден храмлаште сӱретленыт, вургемыште тӱрленыт, сӧрастарыш семын кучылтыныт. Христиан тӱняште кишке шолып осал шонымашын, сымыктарышын да еҥ ондалымашын символышт лийын, Эрвелне гын кишке мудреч улмын символжылан шотлалтын.
Кишке-влак пӱртӱсым аралымаште кугу верым налыт, молан манаш гын тӱрлӧ биологиян кочкыш шинчырын кӱлешан элементыштлан шотлалтыт. Нуно чӱчкыдын шыҥшале, млекопитающий да кайык-влакын кочкышышт лийыт. Ты жапыште шкешт тупрӱдыдымӧ (моллюскым, йылым, копшаҥгым) да тыгыде тупрӱдан янлыкым кочкыт (колым, амфибийым, шыҥшальым, кайык ден млекопитающийым). Кишке-влак эпидеомиологий могырым лӱдыкшылыкым кондышо нултышо янлык-шамычым, тыгак черле да начарештше янлыкым пытарымышт дене мландӱмбалсе да вӱд биогеоценозын санитар сомылым шуктен шогат.
Азийыште, Латин Америкыште да Африкыште еҥ-влак нине рептилий-шамычын шылыштым кочкыт. Кишкын коваштыжым тӱрлӧ арверым, тыгак йолчием ден сумкам ышташ кучылтыт. Шанчызе-сорпентолог-влак корштымым иземдаш да противовоспалительный эм семын кишке аярым европысо медициныште кучылтыт. Кишкын ятыр видше тӱнямбал тӧртык дене аралалтеш да тӱнямбал ден кундемысе Йошкар книгаш пурталтын.
Оҥай факт-влак
- Тӱняште эн аяр кишкылан тайпан Маккоя шотлалатеш — 100 еҥым пушташ ик кишкын аярже сита. Тудын аярже кобра деч иктаж 180 пачаш виянрак.
- Кишке-шамычын тӱжвал да покшел пылышышт, тыгак пылыш чарышт уке. Туге гынат, нуно вибрацийым моткоч сайын шижыт, сандене мланде гоч пурышо йӱк толкын-влакым раш колыт.
- Гиннесс рекорд книгалан келшышын, шем мамба — тӱняште эн писе кишке, тудо шагатыште 16 меҥге писылык дене каен кертеш[6].
- Чыла кишке кокла гыч габон шем кишкын эн кужу аяр пӱйжӧ, 40 миллиметр деч кужу лийын кертеш.
- Анаконда кучымо янлыкым оҥжо гыч 360 кг деч утларак вий ден пикта[7][8].
.jpg)
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ Международный день змей. Помощь зоопарку (16 сӱрем 2021). Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ Всемирный день змей. rus.team. Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ 16 июля – Всемирный день змей. rgbs.ru. Российская государственная библиотека для слепых, ссылка на источник обязательна (16 сӱрем 2023). Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ 16 июля отмечается Международный день змеи. Культура Миасса (25 пеледыш 2024). Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ 16 июля – Всемирный день змей. ГБУ РО "Ростовская городская СББЖ". Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ 15 интересных фактов о змеях. Сто фактов. Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ День Змеи. Умные каникулы. Дата обращения: 25 пеледыш 2024.
- ↑ 30 любопытных фактов о змеях. zagge.ru (3 вӱдшор 2018). Дата обращения: 25 пеледыш 2024.