Иванов, Ананий Герасимович

РУВИКИ-ште тыгай тукымлӱм дене вес еҥ нерген статьям лудаш лиеш: Иванов.

Ананий Герасимович Иванов
Шочмо кече	1 шорыкйол 1954(1954-01-01) (71 ий)
Шочмо вер	Вожанэҥер, Виловат ял шотан илем[d], Курыкмарий кундем, Марий Автоном Совет Социализм Республик, Россий Совет Федератив Социализм Республик, Совет Социализм Республик-влак Ушем
Образований	И. Н. Ульянов лӱмеш Чуваш кугыжаныш университет[d] Москосо кугыжаныш университет[d]
Шанче степень	историй шанче доктор[d]
Шанче званий	профессор
Награде ден премий-влак	Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже Марий Эл Руспубликын кугыжаныш премийже[d] «Марий Эл ончылно суаплан» орденын медальже[d]

Ананий Герасимович Иванов (шоч. 1954 ий 1 январьыште, Вожанэҥер, Марий АССР) — российысе шанчызе-историк, педагог, историй шанче доктор, Марий кугыжаныш университетын профессоржо, Марий Эл Республикысе кугыжаныш премийын лауреатше (2001), Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже (1997), Россий Федерацийысе кӱшыл профессионал образованийын почётан пашаеҥже (2000), Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (2004).

Илыш корныжо

1954 ий 1 январьыште Марий АССР-ысе Курыкмарий кундем Вожанэҥер ялыште шочын. Шуко шочшан колхозник-влак еш гыч.

Тунеммаш

1976 ийыште И. Н. Ульянов лӱмеш Чуваш кугыжаныш университетын историй-филологий факультетшын историй пӧлкажым «Эртымгорно» специальность дене тунем пытарен. М. В. Ломоносов лӱмеш Москосо кугыжаныш университетын очный аспирантурыштыжо тунемын (1979–1982); шанче вуйлатышыже – историй шанче доктор, профессор М. Т. Белявский.

1982 ийыште М. В. Ломоносов лӱмеш МГУ-н лӱмын ыштыме каҥашыштыже «XVIII курымысо Марий мландын крестьянствыже» кандидатлык диссертацийым, а 1995 ийыште тушанак «XVIII курымысо Марий мландысе ял да олан илышйӧн-экономике вияҥмашыже» темылан докторлык диссертацийым арален (шанче ойпуышыжо – РАН академик, профессор Л. В. Милов).

Паша корно

1976 ий августышто Марий АССР Министр-влак Каҥаш пелен Марий шанче-шымлыше институтын эртымгорно секторын изирак шанче пашаеҥжылан пашаш пурен.

1976 ий декабрь гыч Марий кугыжаныш университетыште (МарГУ) пашам ыштен, тӱҥалтышыште ассистент семын, вара кугурак туныктышо (1983 ий гыч), доцент (1987 ий гыч), профессор (1996 ий гыч) лийын.

1988 ий гыч кызытсе жап марте Ачамландысе эртымгорно кафедрын вуйлатышыже улеш, Марий кугыжаныш университетын (1998 ий гыч) да историй-филологий факультетысе (1988 ий гыч) Шанче каҥашын йыжыҥъеҥже. 1999–2003 ийлаште Марий кугыжаныш университетын шанче паша шотышто проректоржылан тыршен.

Ананий Иванов Марий кугыжаныш университетыште да Марий Эл Республикыште историй шанчым да историй туныктымашым вияҥдымашке, кӱшыл шинчымашан пашаеҥ-влакым ямдылымашке кугу надырым пыштен. XVI–XIX курымласе ялозанлык, этнос, илышйӧн-экономике да политике эртымгорным негызлымаш, Россий калык-влакын источниковедений, археографий, биобиблиографий, краеведений, эртымгорно да тӱвыра югыпогыштым шымлыме дене кылдалтыныт. 500 утла шанче пашам, нунын коклаште кумло утла монографий да тунемме пособийым кундемласе да российысе рӱдӧ, тыгак йот элласе савыктышлаште савыктен.

Университетын «Российысе да йот элласе калык-влакын историй-тӱвыра шотышто вияҥмышт» ик шанче йогынжым вӱда, «Марий Элын эртымгорныжын пӱсӧ йодышыжо-влак да кундемысе археографий» шанче школым вуйлата; РГНФ да РФФИ грант-влакым налын.

1991 ий гыч – шкенжынак негызлыме, ий еда лекше «Марий археографий увер» савыктышын тӱҥ редакторжо (33 номер лектын), тушто Марий мландын, Кокла Юлсер да элын моло кундемысе калык-влакын эртымгорнышт да тӱвырашт нерген савыктыме шӱдӧ утла статья да документ публикаций лектын.

Ананий Иванов кундемысе да пӱтыньроссийысе шанче конференций-влакым эртараш темлен да эртарен шоген. Ятыр гана тӱнямбал, пӱтыньроссийысе да кундемласе шанче конференцийлаште пашам ыштен. Иванов А. Г. – И. Н. Ульянов лӱмеш Чуваш кугыжаныш университет (ФГБОУ ВО) ден Марий кугыжаныш университет (ФГБОУ ВО) пелен ушнен ыштыме 99.2.053.02 номеран шанче кандидат да шанче доктор степеньлан диссертаций-влакым аралыме Диссертаций каҥашыште председательын алмаштышыже. Тудын вуйлатымыж почеш 14 шанче кандидатым ямдылыме.

Историк-архивист-влак ушемысе Марий пӧлкан председательже (1997 ий гыч), «Марий Эл Республикын ял да селажын эртымгорнышт», «Нуно Шочмо элым араленыт», «Нуно Сеҥымашым таптеныт» серий дене лекше республикысе савыктышын редколлегий йыжыҥъеҥже, «Марий кугыжаныш университетын вестникше», «Чуваш университетын вестникше», «Эртымгорнысо кычалмаш» (Чебоксар), «Кокла Юлсер калык-влакын эртымгорнышт да тӱвырашт гыч» (Озаҥ) журнал-влакын редколлегий йыжыҥъеҥже. А. Г. Ивановын шанче да педагогике пашаже кӱкшӧ акым сулен.

Чаплӱм ден суаптар-влак

• Марий Эл Республикысе шанчын сулло пашаеҥже (1997);
• Марий Эл Республикысе Кугыжаныш премийын лауреатше (2001);
• Россий Федерацийысе кӱшыл школын сулло пашаеҥже (2004);
• «Марий Эл ончылно суаплан» орденын медальже (2014);
• Марий кугыжаныш университетын почётан профессоржо (2016).
• «Россий Федерацийысе кӱшыл профессионал туныктымашын Чапланыше пашаеҥже» оҥысо тамга (2000);
• Россий Федерацийысе архив службын Чапкагазше (2000);
• «Марий Элын 100 ий теммыж лӱмеш «Калыклан служитлымаш» шарнымаш медаль (2020);
• Россий Федерацийысе шанче да кӱшыл туныктымаш министерствын «Ветеран» — Россий Федерацийын шанче да кӱшыл туныктымаш министерствын ойыртем палыже (2022);
• «Марий Эл ончылно суаплан» кокымшо степенян орден (2023);

Палемдымаш

Литератур

• Мочаев В. А. Иванов Ананий Герасимович // Марийская биографическая энциклопедия / Авт.-сост. В. А. Мочаев. — 2-е изд. — Йошкар-Ола: Марийский биографический центр, 2017. — С. 164. — 606 с. — 1500 экз. — ISBN 978-5-905314-35-3.

Кылвер-влак

• Почётные читатели