Эсперантон кечыже
| Эсперантон кечыже | |
|---|---|
 Дръ. Эсперанто. Международный языкъ : Предисловіе : Полный учебникъ por Rusoj. Варшава, 1887. | |
| Тӱрлылык | Тӱвыра пайрем |
| Официал | Esperanto Day |
| Вес семын |
Эсперанто-литератур да эсперанто-тӱвыра кече |
| Ыҥ | Икымше книга нерген шарнымаш (эсперанто) |
| Ышталтын | XX курымын 20-шо ийлаштыже |
| Палемдат | Эсперантист-влак |
| Кече | 26 сӱрем |
Эсперанто кече (англ. Esperanto Day) — Эсперантон (шке шонен лукмо икымше искусственный йылмын) тӱнямбал кечыже[1], 26 июльышто палемдалтеш.
Историй
Тиде пайрем Доктор Эсперанто шоялӱм (псевдоним) дене «Калык-влак кокласе йылме» книгам савыктыме дене кылдалтын, тудын авторжо шинчам эмлыше, йылмызе Людвиг Маркович Заменгоф (1859–1917)[2] да Розалия Шолемовна Заменгоф (1839–1892)[3]. 1887 ий 26 июльышто Заменгоф тӱнялан шке тунемме книгажым ончыктен, книга тыгак «Икымше книга» вуймут дене кумдан палыме (эсперантола Unua libro). Йылмым ышташ тӱҥалме пашалан тудо эше школышто тунеммыж годымак пижын, а 1878 ийыште пырля тунемме йолташыже-влаклан ончыкылык йылмын икымше ошкылжо-влакым ончыктен. Тунемме книган пытартыш вариантше 1885 ийыште ышталтын, Заменгоф кок ий годым тиде книгам печатлаш ямде улшо савыктышым кычалын. Пытартышлан, [1887|1887 ий]] эспер. D-ro Esperanto. Lingvo internacia. Antaŭparolo kaj plena lernolibro») Варшавысе Кельтерын типографийыштыже савыкталтын. Эсперант-влак коклаште тиде тунемме книга Первая книга (Unua libro) вуймут дене палыме.
Руш йылман икымше тиражше 3000 экземпляран лийын, а 1887 ий мучаш марте учебник поляк, немыч да француз йылмыла дене савыкталтын.
Эсперанто официал йылме семын ик кугыжаныш пеҥгыдемден огыл гынат, ЮНЕСКО. 1985 ийыште ЮНЕСКО ООН-ышто улшо кугыжаныш ден тӱнямбал организаций-влакым эспреантом школлаште туныкташ темлен да калык кокласе кылым ыштымаште кучылташ ӱжын. Кызыт Сан-Мариносо тӱнямбал шанче академий тудым туныкташ кучылтеш[4]. Эсперанто йылме дене ий еда шӱдӧ дене тӱнямбал конференций ден вашлиймаш кусарыше-влак деч посна эртат.
Оҥай тудо факт: планетыште таче Эсперанто йылме дене 2 миллион еҥ кутыра.Ты йылме дене тӱҥ шотышто Интернационал ушемыште шочшо йоча-влак мутланат[4][5].
Эсперанто кече деч посна, тиде йылмым йӧратыше-влак тыгак Заменгофын кечым палемдат (эксперантола: Zamenhofa Tago). Тиде пайрем 15 декабрьыште Людвиг Заменгофын шочмо кечынже палемдалтеш. Эсперанто еҥ-влак икымше гана ты кечым 1920-шо ийлаште палемденыт. Таче тиде пайремым Эсперанто сылнымутын кечыже, Эсперанто книган кечыже але Эсперанто тӱвыран кечыже ман лӱмдаш темлат.
Палемдымаш
- ↑ Esperanto Day (PDF). Universal Esperanto Association. Дата обращения: 14 теле 2018.
- ↑ З. Романюк «Некоторые вопросы биографии семьи Заменгоф». Архивировано 16 сӱрем 2012 года.
- ↑ Биография Л. Заменгофа. Архивировано 16 теле 2010 года.
- ↑ 4,0 4,1 Отмечаем день международного языка - Эсперанто! Владимирская областная научная библиотека. Дата обращения: 5 сӱрем 2024.
- ↑ Esperanto Today. The Esperantic Studies Foundation (ESF). Дата обращения: 5 сӱрем 2024.