Курыкын тӱнямбал кечыже

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал
Курыкын тӱнямбалысе кечыже
Mountain Day 018 (2).jpg
Официал International Mountain Day
Ышталтын 2003
Ыштыше A/RES/57/245 № резолюций, 2002 ий 20 декабрьысе 78-ше пленар мутланымаште
Кече 11 теле
Мланде планетын кугу курыкшо — Эверест

Курыкын тӱнямбалысе кечыже ( ООН-ын моло официал йылмыла дене: англ. International Mountain Day, исп. Día Internacional de las Montañas, кит. 国际山岳日, фр. Journée internationale de la montagne ) — ООН-ын Генерал Ассамблейыштыже (A/RES/57/245 № резолюций 2002 ий 20 декабрьысе 78-ше пленар мутланымаш) увертарыме, тыге Курыкын тӱнямбал идалыкшым иктешленыт. Ий еда 2003 ий 11 декабрьыште палемдалтеш.

Генеральный Ассамблей резолюцийыштыже тӱнямбал калыклан «тиде кечын, курыкан кундем-влак икшырымын вияҥышт манын, пашам ышташ темлен да курыкан кундемым утларак чапландараш ӱжын».

Событий-влак

Курыкын кечыже кум тӱрлӧ событий дене кылдалтын:

  • Курыкын кечыже — США-се южо колледжыште, ты кечын, ончылгоч шижтарыдеак, урок огыт лий, студент-влак курыкыш але паркыш каят;
  • 11 декабрьыште эртаралтше Курыкын тӱнямбал кечыже ООН-ын Генрал Ассамблейже курыкан кундем икшырымын вияҥже манын увертарен;
  • Курыкын кечыже — 2016 ий гыч Японийыште калыкле пайрем.

Историй

США

Курык кечын шочмыжо 1838 ийыш кусна, тунам Маунт-Холиок колледжысе студент-влак Холиок курыкыш каеныт[1]. Смит колледж шке Курыкын кечыжым 1877 ийыште увертарен[2]. Джуниата колледж Курыкын кечыжым 1896 ийыште ыштен[3]. Уильямс колледжын студентше-влак Курыкын кечыжым пайремлаш Массачусетсын эн кӱкшӧ Грейлок курыкышкыжо 1800 ий гыч кӱзат[4]. Пеҥгыдемден ойлат: Колби-Сойер колледжыште Курык кечым 1850-ше ийлаште палемдаш тӱҥалыныт, кеч тидын нерген студент газетыште икымше увертарымаш 1893 ий июнь марте лийын огыл[5]. Эльмира колледж Курыкын кечыжым 1918 ийыште увертарен[6].

Холлинз университетыште «Тинкер Кече» лӱман тыгаракак йӱла уло, еҥ-влак костюмым чиен, Тинкер курык мучко походыш каят[7].

Японий

2014 ий майыште увертарыме: Курыкын кечыже 2016 ий гыч тӱҥалын, кажне 11 августышто кугыжаныш пайрем семын палемдалташ тӱҥалеш[8][9]. Пайрем верч шогышо-влак коклаште тӧртыкым серыше Сейширо Это да Япон альпийысе клуб лийыныт[10]. Тӧртыкыште палемдыме: пайрем «курык дене палыме лияш да курыкын перкем аклаш йӧн». 2020 ийысе Олимпиаде модышлан кӧра, лӱмын ыштыме договор почеш семын 2020 ийыште пайремым 10 августыш кусарыме. Пандемий COVID-19 лиймылан кӧра Олимпий да Паралимпий модышым 2021 ийыш кусаралтын, правительство тиде вашталтышын вийжым 2020 ийлан арален коден да тидын нерген тӧртыкышкӧ келшыше ешартышым 2021 ийыште пурташ манын да пайрем кечым 9 августыш кусарен[11][12].

Армений

ООН-ын Курыкын тӱнямбал кечыжым тӧнежлымылан кӧра Армений 9 октябрьыште «Курыкын кечыжым» пайремла[13].

Пайрем теме

2004 ий гыч тӱҥалын, кажне Курыкын тӱнямбал кечылан келшен толшо теме палемдалтеш да информаций материал-влакым ямдылалтыт.

  • 2004 — «Тӱня: курыкан кундем-влаклан икшырымын вияҥашыгшт сравоч» (Peace: key to sustainable mountain development  (англ.))[14]
  • 2005 — «Курыкысо туризм: кузе тудым йорло-влаклан пашам ыштыкташ» (Mountain tourism: making it work for the poor  (англ.))[14]
  • 2006 — «Курыкан кундемын биотӱрлылыкшым илышым саемдышаш верч» (Managing mountain biodiversity for better lives  (англ.))[14]
  • 2007 — «Курыкышто климат вашталтмаш, тидым шотыш налын» (Facing change: climate change in mountain areas  (англ.))[14]
  • 2008 — «Курыклаште кочкыш лӱдыкшдымылык» (Food security in mountains  (англ.))[14]
  • 2009 — «Курыкысо пӱртӱс азапым шотышто кучымаш» (Disaster risk management in mountains  (англ.))[14]
  • 2010 — «Курыкысо изи чотан да тӱп калык» (Mountain Minorities and Indigenous Peoples  (англ.))[14]
  • 2011 — «Курык да чодыра»[15]
  • 2012 — «Курыкын илыш пайремже»[16]
  • 2013 — «Курык: Пеҥгыде ончыкылыклан сравоч»[17][18][19]
  • 2014 — «Курыкысо еш фермер озанлык-влак»[20]
  • 2015 — «Курыкан кундемлаште ыштен лукмо продукцийым ужалаш, илышлан утларак пайдале лектышым ышташ»
  • 2016 — «Курыкын тӱвыраже: тӱрлӧ да шкешотан»
  • 2017 — «Курык-влаклан лӱдыкшӧ: климат, шужымаш, миграций»
  • 2018 — «Курыкын верже»[21]
  • 2019 — «Курык кӱлеш рвезе-влаклан»[22][23]
  • 2020 — «Курыкын биотӱрлылыкше»[24][25]
  • 2021 — «Ӱшанле курык туризм»[26][27][28]
  • 2022 — «Ӱдырамаш-влак курыкым савырат»[29][30]
  • 2023 — «Курык экосистемым уэмдымаш»[31]

Палемдымаш

  1. ↑ Heading for the Hills on Mountain Day: It's Been a Mount Holyoke Tradition Since 1838, <http://www.mtholyoke.edu/offices/comm/csj/961004/mtday.html>. 
  2. ↑ Mountain Day Builds on a History of Changing Customs
  3. Juniata College - Campus Life - Campus Traditions. Дата обращения: 24 шыжа 2015.
  4. Williams College. Retrieved March 6, 2008.
  5. ↑ Colby Academy Voice, <http://haystack.colby-sawyer.edu/items/show/10239>. 
  6. ↑ Mountain Day
  7. ↑ Traditions
  8. The Japan Times, 2017-03-27, <http://www.japantimes.co.jp/news/2014/05/23/national/mountain-day-created-as-newest-official-public-holiday/>. 
  9. BBC News, 2016-08-11, <https://www.bbc.com/news/world-asia-37030868>. 
  10. Wall Street Journal, <https://blogs.wsj.com/japanrealtime/2014/05/22/lawmaker-discusses-significance-of-mountain-day/>. 
  11. ↑ Japan's National Holidays in 2021. nippon.com (10 пеледыш 2020). Дата обращения: 14 сӱрем 2020.
  12. ↑ 五輪祝日、来年も移動 特措法改正へ―政府・与党 (неопр.). 時事通信社 (1 вӱдшор 2020). Дата обращения: 21 ага 2020.
  13. ↑ Լեռնագնացությունը Հայաստանում / Ալպինիզմ - ArmGeo.
  14. ↑ FAO. Продовольственная и сельскохозяйственная организация ООН. Архивировано из оригинала 7 кылме 2016 года.
  15. Организации Объединенных Наций. — «Тема Дня в 2011 году». Дата обращения: 17 теле 2012. Архивировано 23 теле 2012 года.
  16. Организации Объединенных Наций. — «Тема Дня в 2012 году». Дата обращения: 17 теле 2013. Архивировано 23 теле 2012 года.
  17. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «International Mountain Day». Дата обращения: 6 теле 2013. Архивировано 6 теле 2013 года.
  18. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «Factsheets International Mountain Day 2013». Дата обращения: 6 теле 2013. Архивировано 6 теле 2013 года.
  19. Организации Объединенных Наций. — «Тема Дня в 2013 году». Дата обращения: 17 теле 2013. Архивировано 17 теле 2013 года.
  20. Организации Объединенных Наций. Дата обращения: 17 теле 2012. Архивировано 19 теле 2013 года.
  21. ↑ Gornolaz. С Международным днем гор - 2018! Alpagama.org (10 теле 2018). Дата обращения: 13 теле 2018. Архивировано 14 теле 2018 года.
  22. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «International Mountain Day». Дата обращения: 21 шыжа 2019. Архивировано 21 шыжа 2019 года.
  23. Центра всемирного наследия ЮНЕСКО (11 теле 2019). — «International Mountain Day». Дата обращения: 16 теле 2019. Архивировано 16 теле 2019 года.
  24. Организации Объединённых Наций. — «Международный день гор: 11 декабря». Дата обращения: 30 кылме 2020. Архивировано 19 кылме 2020 года.
  25. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «International Mountain Day». Дата обращения: 30 кылме 2020. Архивировано 30 кылме 2020 года.
  26. Организации Объединённых Наций. — «Международный день гор: 11 декабря». Дата обращения: 12 теле 2021. Архивировано 11 теле 2021 года.
  27. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «International Mountain Day». Дата обращения: 12 теле 2021. Архивировано 12 теле 2021 года.
  28. UNESCO World Heritage Convention. Центр всемирного наследия ЮНЕСКО (10 теле 2021). Дата обращения: 12 теле 2021. Архивировано 12 теле 2021 года.
  29. Организации Объединённых Наций. — «Международный день гор: 11 декабря». Дата обращения: 4 теле 2022. Архивировано 4 теле 2022 года.
  30. Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. — «International Mountain Day». Дата обращения: 4 теле 2022. Архивировано 4 теле 2022 года.
  31. ↑ International Mountain Day. Веб-сайт Продовольственной и сельскохозяйственной организации ООН. Дата обращения: 11 теле 2023.

Кылвер-влак

"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Курыкын_тӱнямбал_кечыже&oldid=368042" гыч налме