Лапта

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал

Модмаш нерген

Лапта – кугу кумдыкышто модашлан келшыше спорт толкын. Пасум кок ужашлан шелыт. Ик тӱржым кон маныт гын, весыжым – пöрт лÿмдат. Команде дене модмо спортын видше.

Эртымгорно

Лапта модмашым крикет манеш, американ-влак – софтбол семын палат, кубин калык – ойма манын ойлат, финн-влак – песа пало дене модыт, а теве немыч-влак тиде модмашым шлагбал лӱмдат. Норвегийысе археолог-влак викинг калыкын илыме верыштым шымленыт, да тушто лапта тоям кычал муыныт. Историйым шергалын палдарена, Совет ушемыште 1957 ийыште лапта дене икымше официальный модмаш эртен. Ик ий гыч – ССРУ кÿкшытысö чемпионат лийын. Калыклан тиде модмаш моткоч келшен, да санденак тиде ийыштак тӱжем наре команде шочын. 1959 ийыште лаптам РСФСР калыкын Спартакиаде программышкыже пуртеныт. Туге гынат 1960-1970 ийлаште лапта модмаш шке кушмашыжым да виянмашыжым чарна. Чаманен каласаш логалеш, лаптам пытартыш жапыште мондаш тӱҥалыныт ыле. Тыгодым шукерте огыл Ростов олаште лапта дене Россий кӱкшытысӧ икымше таҥасымаш эртен. А 1995 ийыште чемпионат деч вара лапта модмашын у радамым пеҥгыдемденыт. 1997 ий гыч регионгокласе мер организаций – Российысе руш лапта Федераций пашам ышташ тӱҥалын.

Модмаш радам

Модашлан изи теннис мече да метыр кутышан тоя кӱлеш. Модшо-влак кок командылан шелалтыт: кырыше, да вӱдышö. Кырыше команде гыч ик еҥ: - «кышкыше» (метальщик) пасун тӱрышкыжӧ шогалеш да тоя дене мечым пералта. Тыге модмаш тÿҥалеш. Пералтыме деч вара «кышкыше», тоям шуен, пасун вес тӱрышкыжӧ куржеш, шукта гын – мӧҥгеш куржын пӧртылеш. Пӧртылмӧ годым ваштареш шогышо командын модшо-влак мече дене тиде еҥым эҥерташ тыршат. Огыт эҥерте гын – тиде модшо кон гыч пӧртыш куржын шуеш да угыч тоя дене мечым пералта.

Кон гыч пӧртылмӧ годым тавалыше-влак модшым мече дене эҥертен кертыт гын – команде-влак вер дене вашталтыт. Таҥасымаш пӧртыш логалмылан кая. Иктаж могай команде пӧртыш пурен кертеш гын – тоям налын, мечым пералта. Модышо мӧҥгеш пӧртылеш - тудын командыже ик очком налеш. Кӧ шукырак пога – тудо сеҥышыш лектеш.