Куржталмашын тӱнямбал кечыже
Тӱнямбалсе куржталме кече (англ. Global Running Day) — ий еда июньын икымше вӱргечыштыже палемдалтше тӱнямбал пайрем. Тудо куржталме спортын пайдалыкше, кажнылан йӧнан улмыж нерген шинчымашым шарыме, тӱнямбалне куржталше еҥ-влакым иктеш ушымо амал дене шочын.
Пайрем нерген
Историй
Тӱнямбалсе куржталме кече нерген шонымаш 2009 ийыште США-ште шочын[1]. Тӱҥалтыште калыкле пайрем лийын, но ты шонымашын пеш куштылгын умылаш лиймыжлан кӧра пеш писын тӱня мучко шарлен, моло континент-влакымат авалтен. 2016 ий 1 июнь гыч пайрем официально тӱнямбал статусым налын[2].
2017 ийыште Тӱнямбалсе куштылго атлетике федерацийын ассоциацийже (IAAF) ты темлымашым сайлан шотлен да туддеч вара ятыр эллаште куржталмашын тӱнямбал кечыже июньын икымше вӱргечыжын палемдалтеш.
Пайремын йӱла радамже
Пайремыш кеч-могай айдеме але спорт ушем ушнен кертеш. Тӱнямбал кечым пайремлаш ик эн сай йӧн — куржмо корнышко лекташ. Россий мучко куштылго атлетике дене эртыше кеч-кудо куржталмашке, таҥасымашке ушнаш лиеш, але шке семынат дистанцийым эрташ лиеш.
Тиде кечын пӱтынь тӱня мучко шӱдӧ дене спорт ушем еҥ-влак мер калык дене вашлийыт да эртыше илыш гыч талешке легкоатлет-влакым пырля шарналтат. Нине вашлиймашлашке тачысе лӱмлӧ спортсмен-влак чӱчкыдынак кугу пагалымашым сулышо уна семын толыт.
Тыгак кросс дене Российын тӱнямбал чемпионатше эртаралтеш. Таҥасымашке профессионал спортсмен-влак дене пырля тӱрлӧ кӱкшытан да тазалык ойыртеман спортсмен-влакат ушнат. Таҥасымаште тыгак паралимпиец-влак лектыт, нунын коклаште южышт таҥасыме корным лӱмын ыштыме коляске дене эртат, тиде таҥасымашын ончыгоч увертарыме правилже дене келшен толеш[3].
Куржталаш йӧратыше-влак шке спорт сеҥымашышт нерген Тӱнямбал куржталме кечын официал порталыштыже[4] серен кертыт. Тушто маршрутым, тудын кужытшым да вержым ончыкташ лиеш. Тыгак порталыште виртуал куржталмаш-влак эртаралтыт, тушто кажне еҥ ушнен кертеш.
«Кечым ончылтен» / «Обгоняя солнце» проект
Тӱҥ мероприятий-влак «Кечым ончылтен» ӱжыкмут почеш почеш эртат[5]. Проектым 2018 ийыште Куштылго атлетикын тӱнямбал ассоциацийысе вуйлатыше-влакын полшымышт дене илышыш шыҥдарыме. Тӱҥ шонымашыже тыгай: тӱрлӧ шагат ӱштыште (часовой поясыште) улшо спортсмен-влак ик жапыште куржмо корныш лектыт да шагат ӱштым шотыш налын, эстафетым планетын ик ужашыж гыч весышке пуат. Куржталмаш У Зеландийыште тӱҥалеш, вара Австралийыш, Японийыш, Европыш, Африкыш, Кечывалвел да Йӱдвел Америкыш кусна.
Куржмо расписаний тыге ышталтын, нуно кажне шагат еда эртат, садлан «эстафете» ик сутка шуйна. 2018 ийыште куржталмаш Оклендыште тӱҥалын, вара эстафетым Мельбурн, Токио, Пекин, Бангкок, Дели, Минск, Рамалла, Аддис-Абеба, Йоханнесбург, Ницца, Берлин, Лондон, Рабат, Абиджан, Прая, Сан-Паулу, Буэнос-Айрес, Гавана, Торонто, Лима, Мехико и Лос-Анджелес налыныт, мучашлалтын Ванкуверыште.
«Куржмо корно кажнылан — весела, таҥасыме кумылна. Тиде тӱшкан чумыргымо нерген лийын кертеш але шкет еҥ нергенат... Но эн чотшо тиде вийым пуа, чытымашым пеҥгыдемда, кап-кылым шуара, тазалыкым рвезештара[6]»,
— ойлен IAAF-ын президентше Себастьян Коу.
Тыгак ончо
Кечын тӱнямбал кечыже
Палемдымаш
- ↑ Андрей Соколов. 5 июня отмечают День бега: История и особенности праздника. LIFE (7 пеледыш 2023). Дата обращения: 21 ага 2024.
- ↑ Забег-марафон "Всемирный день бега". Russia Running. Дата обращения: 21 ага 2024.
- Комсомольская правда. Дата обращения: 21 ага 2024.
- ↑ Join The Virtual Race (англ.). Global Running Day. Дата обращения: 21 ага 2024.
- Комсомольская правда (6 пеледыш 2018). Дата обращения: 21 ага 2024.
- ↑ Ирина Кебо. Всемирный день бега: история, традиции, когда и как отмечается. Журнал "Марафонец" (7 пеледыш 2023). Дата обращения: 21 ага 2024.