Европын кечыже
| Европын кечыже | |
|---|---|
_-_Europe_Day_2009.jpg) | |
| Тӱрлылык | Тӱнямбалысе |
| Официал | Европын кечыже |
| Ыҥ | Европо Советым ыштыме кече, Шуман Декларацийын кечыже |
| Палемдат | 5 ден 9 ага |
| Кече | 9 ага |
| Кылдалтын | Европысо Ушем, Европо Каҥаш |
 Медиафайлы на РУВИКИ.Медиа | |
Европын кечыже — Европысо Ушемын, Европо Каҥашын эллаштыже тыныслык да татулык пайрем ий еда палемдалтеш. Европын кок посна кечыже уло, нуно 5 да 9 майыште Европо Каҥаш (ЕС) ден Европо Ушем (СЕ)дене палемдалтыт. СЕ-ыште пайрем тыгак «Шуманын деклараций кечыже» лӱм дене палыме[1].
Европо Каҥашын кечыжым Европо Каҥаш шкеак 1949 ийыште увертарен, тунамак Европысо ушем (СЕ) ты кечым 1950 ий гыч пайремла, тунам ты ушемым чумырышо-влак пайремлаш темленыт. Европын кечыже европысо символ-влакын ик радамыште улшо тамгаже улеш, нуно калык-влак коклаште татулыкым пеҥгыдемдаш шонымаш дене шочыныт.
Ончычсо историй
Европысо Каҥаш 1949 ий 5 майыште ышталтын да, тыгеже, лач тиде кече 1964 ийыште пайремлан пеҥгыдемдалтын. 1985 ийыште Европысо ушем-влак (варарак Европо ушем лийын) шке Европысо тамгаж-влакым ыштен, мутлан, Европын тистыже гайым. Туге гынат ушем-влакын лидерышт шкеныштын Европо кечыштым эртараш шонен пыштеныт, тыгодым 1950 ий 9 майысе лекше Шуманын деклараций лекме кечым шотыш налыныт. Декларацийыште Франций ден Германийын стальым велыме да мландышӱй йӧнозанлыкыштым иктеш ушаш темлыме, тиде Европысо сталь ден шӱй ушемым ыштымашке (икымше Европейский сообществе) конден да тугеже, негызлан шотлалтын. Тыгеракын, 1985 ийыште Миланыште Европысо ушем ЕС-ын тисте кечыже семын 9 майым пеҥгыдемден.
Европысо конституций чыла европысо тамгам юридический пеҥгыдемден шогышаш ыле, но приниматлыме огыл гын, кызытсе жапыште кучылтмаш де-факт веле шуйна. Конституцийлан келшышын, Лисабон договорыштыжо тамгам кучылташ лийме нерген латкуд йыжъеҥже деч йодмаш уло[2]. Европысо парламент 9 май пайремым официальнын 2008 ий октябрьыште пеҥгыдемден[3].
Эскерымаш
9 май Европо Ушемын утларак эллаштыже да пошкудо кугыжанышлаштат — Турцийыште, Украиныште, Молдовышто, Грузийыште тӱрлӧ семын палемдалтеш. Тыгак 2001 ий гыч Казахстаныште палемдалтеш.
Тылеч посна Украиныште Европо кечым официал кӱкшытыштӧ 2003 ий гыч майын кумшо шуматкечынже палемдат.
Пайремын политике сынан улмыжлан кӧра, тиде кечын Европысо ушем нерген туныктымо мероприятийым эртарат але европысо интеграцийлан полшаш ямде улмо кумылым ончыктат[4].
Флаг тӱшка пайремыште эше ик тамга семын кумда верым айла.
9 май калыкыште утларак чапланен гынат, южо европо еҥ-влак тиде пайремым ондаксылак 5 майыште палемдат, айдемын праважым, парламент демократийым да законын кӱшыл праважым аралыме шотышто Европо Совет кумда верым айлен. Тудын дене таҥастарымаште, Шуманын декларацийже лачак француз ден немыч шӱйым да вурсым иктеш ушаш темлымаш гына улеш. Тылеч посна 9 май ончычсо Совет Союзын кумдыкыштыжо Кокымшо тӱнямбал сарым Сеҥыме кече дене лачеш толеш (Касвел Европышто 8 майыште палемдалтеш).
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ Есть ли у ЕС государственные праздник? Архивировано 4 ага 2009 года., Декларация Европейской Комиссии к Украине (недоступная ссылка)
- ↑ Официальный журнал Европейского союза, 2007 °C 306-2 , стр. 267. Дата обращения: 5 сорла 2009. Архивировано 15 сорла 2019 года.
- ↑ Кубосова, Люсия Не продлён мандат Баррозу, предупреждение членов Европейского Парламента. Обозреватель ЕС (9 шыжа 2008). Дата обращения: 9 шыжа 2008. Архивировано 5 вӱдшор 2012 года.
- ↑ Празднование Дня Европы 9 мая 2007 в Дании Архивысе копий 11 пеледыш 2008 гыч Politeia.net
