Ургымо машинан кечыже
| Ургымо машинан кечыже | |
|---|---|
 SINGER ургымо машина | |
| Пайремлымаш | 13 пеледыш |
| Кылдалтын | ургымо машинам шонен лукмо дене |
Ургымо машинан кечыже (англ. Sewing Machine Day) — тиде ий еда 13 июньышто палемдыме пайрем. Тиде пайрем официалдыме статусан гынат, ургымо йӧнозанлык дене кылдалтше пашаеҥ-влаклан да техникым кычал-шонымо историйым йӧратыше-влак коклаште кугун шотлымо кечылан шотлалтеш.
XVIII курымын кокымшо пелыштыже ургымо машина-влакым ыштыме саман тӱҥалын. Икымше машина-влак шкеныштын ончычсо озашт деч пӱшкылым тӱрыснек нунын семынак ыштыме йӧн дене ойыртемалтыныт. 1755 ийыште немыч инженер Чарльз Фредрик Визенталь ургымо пашам куштылемдыше механике пашам шуктышо арверым ыштымылан икымше британ патентым налын. Тудын шонен мумыжо кок мучашан пӱсӧ имын ик мучаштыже рож улман арвер лийын[1].
1790 ийыште англичан шонен лукшо Томас Сэйнт коваштым да вынерым ургымаште кучылтшаш икымше машинан дизайнжым ыштен. Туге гынат тудо шке сатужым сайын ончыктен да шонен лукмыжым ужален кертын огыл[2]. Сэйнтын машинаже чеп пӱшкыл йӧным кучылтын да тушко тӱрлӧ сомылым шуктымо ойыртемым пуртен, мутлан, шӱртым пуышо да тудын эртыме корныжым вийныктарыше наста-влакым ешарен. 1804 ийыште англичан-влак Томас Стоун ден Джеймс Хендерсон шке ургымо машинаштым ыштеныт, а Джон Дункан Шотландийыште тӱрлымӧ машинам шонен луктын[3].
1807 ийыште австрийысе ургызо Йозеф Мадерспергер шкенжын икымше ургымо машинажым ямдылаш тӱҥалын да 1814 ийыште тудым ончыктен. Тудо шке шонен лукмо машинажым эре уэмден да саемден толын, пӱшкыл дене пидме семын ургышым ыштыше машинам ыштен. 1839 ийлан тудын машинаже ямде лийын. 1830 ийыште Бартелеми Тимонье механизацийлыме икымше ургымо фабрикым почын, а 1845 ийыште Элиас Хоу США-ште шушан (челнокан) пӱшкылым ургышо машинам шонен луктын.
Ургымо машинан кажне у модельже тӱрлештаралт саемын, утларак писын да тӱрлӧ пӱшкыл йӧн дене ургышо машинаш савырнен.
Ургымо машинам шонен лукмаш йӧнозанлыкыште революций семынак лийын, да йӧнозанлык ден озавате-влаклан вияҥаш йӧным ыштен. Ургымо машинан шочмо кечыжлан могай кечым шотлымо нерген йодыш шанче да ургаш йӧратыше мер калыкыште ӱчашымашан улеш. Ургымо машинам шонен лукмын ик кечыже укелан кӧра, тӱрлӧ шонымашын еҥ-влак, тачат тӱшкан погынен мутланат[4].
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ Sewing Machine Beginning. Sewing. Дата обращения: 17 теле 2012. Архивировано 20 теле 2014 ий.
- ↑ Sewing Machines // moah.org
- ↑ Who invented the first sewing machine? Дата обращения: 11 теле 2013. Архивировано 28 ӱярня 2016 ий.
- ↑ День швейной машинки. ПСКОВСКАЯ ОБЛАСТНАЯ УНИВЕРСАЛЬНАЯ НАУЧНАЯ БИБЛИОТЕКА ИМЕНИ ВАЛЕНТИНА ЯКОВЛЕВИЧА КУРБАТОВА. Дата обращения: 13 ага 2024.
Литератур
- Наглядная история швейной машины (Политехнический музей). Наука и Жизнь, №8, 2003 год. Дата обращения: 18 сӱрем 2010.
- С. Ганешин. Швейные машины // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.