Толшо-кайыше кайыкын тӱнямбал кечыже
Толшо-кайыше кайыкын тӱнямбал кечыже (англ. World Migratory Bird Day; WMBD) — Корнелл (США) лабораторийын орнитологшо-влакын йодмышт почеш, 1993 ий гыч май тылзын кокымшо шуматкечын да рушарнян палемдат. Тиде пайрем тӱнямбал лӱман гынат, тӱҥ шотышто пашаже Йӱдвел Америкыште эрта. Пайремын тӱҥ шонымашыже — мер калыкын тӱткышыжым тӱнясе экологий вашталтышлан ойыраш, глобал вашталтмаш толшо-кайыше кайык-влакын (теле да кеҥеж) экокышкар радамжым шалата, тыгак нунылан игым лукмаште, толын-коштмо, муным пӱктен шинчымаште пӱртӱс йӧным пӧртылтымаш, аралымаш.
2016 ий гыч пайрем 10 майыште палемдалтеш.
Толшо-кайыше кайыкын тӱнямбал кечыже (WMBD) ий еда шинчымашым нӧлтышӧ кампанийлан шотлалтеш, мигрироватлыше кайык-влакым да нунын илыме верыштым аралаш кӱлмӧ нерген шарныкта. Ты кечын йӱлаже глобал манме кумдыкыш шарлен, тудо шке шонымашке шумо ӱзгар семын сай лектышым муаш полша: шулдыран-влакын могай глобал лӱдыкшӧ вуча, мигрироватлыше кайык-влак могай нелылыкым чытат, экологийлан нуно могай пайдам кондат, нуным арален кодаш тӱнямбал вашкылым кузе вияҥдаш.
Кажне ийын, WMBD кечым палемдышыла, тӱня мучко кугу паша ышталтеш: кайык-влакын кечышт эртат, тӱрлӧ туныктымо программе илышыш шыҥдаралтеш, ончер, кайык-влакым эскерыме экскурссий-влак эртат. Тӱрлӧ эллаште але кундемлаште нине паша-влак идалык мучко шукталтыт, молан манаш гын, чоҥештен кайыме жап тӱрлӧ вере тӱрлӧ улеш. Но ты кечым палемдашлан тӱҥ кече 10 май шотлалтеш.
Эше 1918 ийыштак «Толшо-кайыше кайык-влак нерген тӱнямбал договореш» кидпале пышталтын, туге гынат ты йодыш чоҥештылше кайык-влак нерген йодышым ок тӧрлӧ.
Таче толшо-кайыше кайык-влак тӱшка гыч кажне луымшо кайык еш колен йоммо лӱдыкшыштӧ улеш.