Жапын 12 шагатан форматше
| 24 шагатан формат | 12 шагатан формат | Тыглай ойлымаште |
|---|---|---|
| 00:00 | 12:00 a.m. | Пелйӱд |
| 01:00 | 1:00 a.m. | Ик шагат йӱд |
| 02:00 | 2:00 a.m. | Кок шагат йӱд |
| 03:00 | 3:00 a.m. | Кум шагат йӱд |
| 04:00 | 4:00 a.m. | Ныл шагат эр |
| 05:00 | 5:00 a.m. | Вич шагат эр |
| 06:00 | 6:00 a.m. | Куд шагат эр |
| 07:00 | 7:00 a.m. | Шым шагат эр |
| 08:00 | 8:00 a.m. | Кандаш шагат эр |
| 09:00 | 9:00 a.m. | Индеш шагат эр |
| 10:00 | 10:00 a.m. | Лу шагат эр |
| 11:00 | 11:00 a.m. | Латик шагат эр |
| 12:00 | 12:00 p.m. | Кечывал |
| 13:00 | 1:00 p.m. | Ик шагат кечывал |
| 14:00 | 2:00 p.m. | Кок шагат кечывал |
| 15:00 | 3:00 p.m. | Кум шагат кечывал |
| 16:00 | 4:00 p.m. | Ныл шагат кечывал |
| 17:00 | 5:00 p.m. | Вич шагат кечывал |
| 18:00 | 6:00 p.m. | Куд шагат кас |
| 19:00 | 7:00 p.m. | Шым шагат кас |
| 20:00 | 8:00 p.m. | Кандаш шагат кас |
| 21:00 | 9:00 p.m. | Индеш шагат кас |
| 22:00 | 10:00 p.m. | Лу шагат кас |
| 23:00 | 11:00 p.m. | Латик шагат кас |
Жапын 12 шагатан форматше — тӱнямбалысе англойылман икмыняр элыште жапым шотлымаште улшо формат-влак гыч иктыже[1]. Тудо мландысе суткам (24 шагат) кок иктӧр ужашлан — a.m. (англ. at the morning) да p.m. (англ. past morning) манмылан шелеш[2].
А.m. аббревиатур (ante meridiem лат. гыч кусарымаште — «кечывал марте»), а р.m. (post meridiem лат. гыч кусарымаште — «кечывал деч вара»)[3][4]. Тыге сутка иктӧр пайлалтеш: пелйӱд гыч кечывал марте да кечывал гыч пелйӱд марте[5].
Икмыняр элыште, кушто жапын тиде форматшым кучылтыт, кечывал ден пелйӱдым палемдыме шотышто ик позиций уке[2].
Жапын 12 шагаташ форматан эл-влак
Жапым шотлымо формат принцип дене тӱнясе чыла элым условно 24 шагаташ форматым кучылтшшо-влаклан да жапын 12 шагатан форматшым официально налше кугыжаныш-влаклан шелаш лиеш[6].
12 шагаташ форматан эллашке пурат: Австралий, Канаде (Квеебек деч посна), У Зеландий, США, Филиппин, Великобританий, Бангладеш, Колумбий, Египет, Сальвадор, Гондурас, Индий, Ирландий, Иорданий, Малайзий, Мексике, Никарагуа, Пакистан[7][8].
Южо ангойылман эллаште да кугыжанышлаште жапым шотлымо кок форматшыге — 12 да 24 шагатанжат кучылталтеш: Албанийыште, Бразилийыште, Грецийыште, Канадысе Квебекыште, Турцийыште, Францийыште[1][7].
Тидын годым тӱнясе кугу ужашыште жапын 24 шагатан форматше кучылталтеш: Российыште, Украиныште, Германийыште, Японийыште да молыштат[9]. Англойылман эл-влакын калыкыштын мутланыме йылмыштышт a.m. ден p.m. олмеш утларак чӱчкыдын описательный манме конструкций кучылталтеш: «кечывал эртымеке», «кечывал годсо» «кас годсо», «йӱд годсо» да тулеч молат[4].
Кечывал ден пелйӱдым ончыктымаште нелылык
Тӱняште кечын да жапын форматыштым сӱретлен возышо ISO 8601-1:2019 тӱнямбал стандарт уло. Туге гынат, тудын темлымыжым ончыде, мутлан, 12 шагат йӱд ден 12 кечывал жапым шотлымо 12 шагатан форматым кучылтшо южо англойылман эллаште тӱрлӧ семын ончыкталтыт, тыге лугымаш лектеш[2].
Тиде теве мо дене кылдалт шога: кечывалым «12 a.m.» («12 ante meridiem», але «кече кыдал марте 12 шагат») але «12 p.m.» («12 post meridiem», але «кече кыдал деч вара 12 шагат») манын возымаште икгайлык уке[7]. Вес могырым, пелйӱдым тыгак «12 p.m.» (12 post meridiem, кечын тылеч ончычсо кыдалже деч вара 12 шагат) але «12 a.m.» (12 ante meridiem, кечын вес кыдалже марте 12 шагат) манаш логикылан келшенрак толеш. Гринвичыште калыкле теҥыз тоштер тиде жап тат-влакым «кечывалымсе 12» да «йӱдымсӧ 12» семын ончыкташ темла[1].
Стиль шотышто США-ште лукмо шуко каҥаш «пелйӱдым», кече мучашым ончыктынена гын, «11:59 р.m», да 12:01 a.m.», вес кече тӱҥалтышым ончыктынена гын, манме длене вашталташ темлат. Тиде практике США-ште юридический контракт-влаклан, автобус, поезд расписанийлан кумдан кучылталтеш, но тиде правил гыч исключений манмат уло[10].
Жапым шотлымын 12 шагатан форматшым пеҥгыдемдыме гынат, США-ште посна кӱлешлыклан 24 шагатан форматат кучылталтеш, тудым США-н армийже тӱнямбалсе моло армий-влак дене пырля вашкылым кучаш налын. Тудо «сар жап» лӱмым нумалеш[11]. Утарыше службылан, армийлан, авиацийлан, эмлыме-профилактике тӧнеж-влаклан жапым шотлымын 12 шагатан форматше йӧндымӧ, адакшым лугкалымашыш конден да икмыняр кугу йоҥылышым ыштыктен кертеш[7].
Галерей
Эксетерысе соборын шагатше
Westclox Big Ben механический шагат-помыжалтарыше
Westclox цифран шагат кечывал деч вара РМ 4 шагатым ончыкта
Тыгак ончо
- Пелйӱд деч вара
- Кечывал деч вара
Палемдымаш
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Is noon 12am or 12pm? (англ.). Royal Museums Greenwich. Дата обращения: 4 идым 2023.
- ↑ Guardian (13 сорла 2012). Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ symbol - A.M. (англ.). The American Heritage Dictionary of the English Language. Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ 4,0 4,1 Дощечко А. AM и PM: разница и значение в английском языке. Lingualeo (8 сорла 2023). Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ AM and PM: How to Use Correctly (англ.). Editors manual (16 сӱрем 2018). Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ Обозначения времени pm и am в английском языке. HARDGAMENEWS. Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 Countries That Use 12-Hour Time 2023 Is Time Kept in 24 Hours or 12 Hours? (англ.). World Population Review. Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ Why is wartime used? (англ.). Myubi.tv. Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ 24 Hour Clock Converter: How to Convert AM/PM to 24 Hour Time (англ.). FreeCodeCamp (23 шорыкйол 2020). Дата обращения: 4 идым 2023.
- ↑ Is noon at 12 am? Or maybe it's 12 p.m.? (англ.). National Astronomical Observatory of Japan (6 пеледыш 2017). Дата обращения: 5 идым 2023.
- ↑ Communication instructions general USA (англ.). Дата обращения: 5 идым 2023.