Ядроан тергымаш ваштареш шогымо тӱнямбал кече

РУВИКИ — эрыкан энциклопедий гыч материал

Ядроан тергымаш ваштареш шогымо тӱнямбал кече 29 августышто палемдалтеш. Тудо 2009 ий 2 декабрьыште ООН-ысо Тӱҥ Ассамблейын 64-ше сессийыштыже 64/35-ше пунчал дене ик ой дене пеҥгыдемдалтын[1].

Тиде пунчалыште умылтарыме пашаш ушнаш, «Ядроан саргуралым пудештарыме але кеч-могай вес ядроан пудештарылмаш деч варасе лектыш да ядроан саркуралдыме тыныс илышым чоҥышаш верч нуным тергымашым йылт чараш кӱлмо нерген» эре шарнаш кӱлмӧ нерген ӱжмӧ. Семипалатинск ядроан полигоным петырыме лӱмеш, пунчалын соавторжо 26 кугыжаныш лийын, нунын коклаште Армений, Белоруссий, Таджикистан да Туркмений. Ядроан тергымаш ваштареш шогымо тӱнямбал кечым палемдыме деч вара 2010 ий май тылзыште Ядроан саргуралым лукташ чарыме нерген Договорыш ушнышо чыла эл-влак «Ядроан саргурал деч посна тӱняште тыныслыкым да лӱдыкшыдымылыкым ышташ» мутым налыныт[1].

Ядроан тергымаш ваштареш шогымо тӱнямбал кече ядроан саргуралым тергышыла пудештарыме да кеч-могай моло ядроан пудештарылмашын лектышыже да тудым чараш кӱлмӧ нерген еҥ-влакым утларак чолган умылтарен, увертарен шогаш ӱжеш.

Тӱҥ Ассамблейын пунчалыштыже тыге палемдалтын: «Еҥ-влакын илышыштлан да тазалыкыштлан, йырым-йырысе пӱртӱслан пеш кугу эҥгекым кондышо ядроан тергымашым чарен шогалташ чыла вийым пыштыман... эрыкан да тыныс, ядроан саргуралдыме тӱням чоҥымаште ядроан тергымашым тӱрыснек чарымаш гына ик эн тӱҥ йӧнлан шотлалтеш». 2010 ий гыч кажне ийын тиде кече кутырен келшыме почеш тӱрлӧ мероприятийлам, тидын шотыштак симпозиумым, конференцийым, ончерым, конкурсым, академий институтлаште лекцийым, увер передачым да тулеч молым эртарыме дене палемдалтеш.

Конференций-влак

Green Cross International, Вашингтонышто, Колумбий округышто эртен[2]. Тиде конференций ядроан саргуралым тергыме йодыш-влакым ончен да чыла вере ядроан шымлымашым чарыме нерген Договорлан корным почын. Тӱҥ докладчик-влак лийыныт: США-н энергетике министрже Эрнест Дж. Мониз, США-се кугыжаныш секретарьын саргурал да тӱнямбал лӱдыкшыдымылыкшым эскерыме шотышто алмаштышыже Роуз Э. Готтемюллер, США-н энергетике министржын алмаштышыже да NNSA-н администраторжо Фрэнк Дж. Клотц, да тыгак ОДВЗИТЕ-н исполнитель секретарьже Лассин Зербы[3]. Конференцийын участникше-влак шкеныштым ядроан саргуралым шараш чарныме нерген мутлан ӱшанле улмыштым ончыктеныт.

Тыгак ончо

  • Global Zero 300 тӱнямбал ончылъеҥ гыч шогышо тӱнямбал тӱшка, ядроан саргуралым пытарыме йодыш дене пашам ыштат[4].
  • Greenpeace International, эколог-влакын виктмдыме организацийыштАмастердамыште, Нидерландыште пачер-штабше уло. [6]
  • Ядроан саргурым чарышаш верч кучедалше тӱнямбал кампаний
  • Ядроан саргурал ваштареш улшо тӱнямбал эмлызе-влак ЮНЕСКО-н премийжым да 1985 ийыште Нобельын тыныслык премийжым сулен[7].
  • Рaxeri Saristrierailli, католик тӱшка, тудыжо «кенета антиядер позицийым налын». [8]
  • Шанче да тӱнямбал паша шотышто Пагуош конференций
  • Sōka Gakkai, тыныс верч тыршыше буддист-влакын организацийышт, нуно 1970-шо ийлаште япон олалаште ядро ваштареш (антиядерный) ончер-влакым эртареныт, ядроан саргуралым чарыме шотышто петициеш 10 миллион кидпалым погеныт.[9] [10]
  • Саргуралым пытарыме йодыш шотышто Ушнышо Калык-влак Организацийын виктемже

Кылвер-влак

  1. ↑ United Nations. Дата обращения: 16 теле 2012. Архивировано 28 сорла 2019 года.
  2. ↑ Energy Secretary Moniz's Remarks at the U.S. Institute of Peace Conference -- As Prepared for Delivery. www.energy.gov. Дата обращения: 29 сорла 2019. Архивировано 29 сорла 2019 года.
  3. ↑ Special Sept. 15 Event: Nuclear Weapons Testing: History, Progress, Challenges. www.armscontrol.org. Дата обращения: 29 сорла 2019. Архивировано 21 кылме 2018 года.
  4. ↑ Join the Movement. globalzero.org. Дата обращения: 21 вӱдшор 2018. Архивировано из оригинала 8 пургыж 2018 года.
  5. ↑ outreach.un.org.ngorelations. www.un.org. Дата обращения: 21 вӱдшор 2018. Архивировано 18 ага 2010 года.
  6. ↑ Our offices. greenpeace.org. Дата обращения: 21 вӱдшор 2018. Архивировано 23 пеледыш 2011 года.
  7. ↑ Profile from Helix Magazine Архивировано 13 шыжа 2009 года.
  8. Lawrence S. Wittner (2009). Confronting the Bomb: A Short History of the World Nuclear Disarmament Movement, Stanford University Press, pp. 164-165.
  9. ↑ Lawrence S. Wittner (2009). Confronting the Bomb: A Short History of the World Nuclear Disarmament Movement, Stanford University Press, p. 128.
  10. ↑ Lawrence S. Wittner (2009). Confronting the Bomb: A Short History of the World Nuclear Disarmament Movement, Stanford University Press, p. 125.

Тӱжвал кылвер-влак

"https://mhr.ruwiki.ru/w/index.php?title=Ядроан_тергымаш_ваштареш_шогымо_тӱнямбал_кече&oldid=388492" гыч налме