Насвай
Лекарственные препараты
Наркотические средства
Информация является справочной и не содержит предложение о розничной торговле лекарственными препаратами
Употребление запрещенных веществ вызывает зависимость и угрожает здоровью. Оборот наркотических средств, психотропных веществ их аналогов или прекурсоров, наркосодержащих растений запрещен и карается согласно нормам уголовного и административного законодательства
Насвай — шупшдымо тамакын ик тӱрлӧ видше, тудо Рӱдӧ Азий эллаште кумдан палыме: Узбекистаныште, Казахстаныште, Кыргызстаныште, Туркменистаныште, Таджикистаныште да тулеч молат[1]. Никотин улшан веществан тӱҥ компонентшылан махорко але тамак шотлалтеш. Тӱняште, насвай деч посна, шупшдымо ятыр моло тӱрлӧ тамак уло: икмик — Канадыште, вӱдыжгӧ снафс — США-ште, тумбак — Африкыште, маселе — Индийыште да снюс — Швецийыште.
Насвайым сублингвально кучылтыт[1]. Тудын кӧргыжӧ ямдылыме вер шот дене вашталт кертеш. Ташентысым, Самарандысым, Ферганасым да молымат ойырат. Насвай шкенжын сынже дене ойыртемалтше пушан шолдыра ужар-кӱрен шарик, пырче але шемалге порошок улеш[2].
Насвайым кучылтмаш никотин дене кылдалтмашке шуктен кертеш да умша кӧргӧ ден ЖКТ-н кӱшыл ужашлажым чот черландарымашке, у осал наста-шамыч лекмашке, шӱм-вӱргорно черланымашке да ЦНС-ын нелылыкышкыже конден кертеш[3].
Фабрикыште насвайым огыт ыште. Сандене тудым кустарный манме йӧн дене ыштат. Тидлан кӧра никотинын да моло компонентын мыняр улмыжым эскерыдымаш, микробиологий да санитар тергымаш укелык айдемын организмжым насвайын локтылмыжо чот вияҥеш[2].
Химиян кӧргыжӧ, компонент-влак
Насвай кӧргыш тыгай компонент-влак пурат: тыгыдемдыме тамак, известка але ломыж, вӱд, кушкыл ӱй, южгунам верблюд кизяк але чыве терыс уло. Чӱчкыдын, тамлан, тӱрлӧ ешартышыим пыштат. Ыштен лукмо вер шот дене южо компонент тыгайракак дене вашталт кертеш[2].
Насвайыште 2000 утла химий веществам верештме. Нунын коклаште тамаклан йӧрышӧ тӱҥалтыш компонент-влакат, тыгак тамакым ӱдымӧ, лектышыжым погымо да переработко годым кучылтмо химий вещества-влакат, да тыгак моло пырля лийше компонент-влакат улыт. Насвайыште мумо тӱҥ ушышо класс-влак алифатический манме да тамле пушан углеводородым, нитрозаминым, альдегидым, кетоным, амидым, фенолым, алкалоидым, кӱртньым да радиоактивный элемент-влакым шыҥдарат[4].
Насайыште улшо йӧртымӧ известка (никотиным вӱрышкӧ чотрак шыҥдараш ешаралтеш) пагар-шоло корнысо орган-влакым чот тарватылшылан шотлалтеш. Никотин, ломыж, кушкыл ӱй да моло химий вещества дене пырля лугалтме дене насвайым кучылтмаш никотин дене кылдалтмашке да шӱм-вӱргорно системын, ЦНС орган-влакын чот черланымышкышт, онкологийыш конден кертеш[1][4].
Шарлымаш
шемалге тӱсан Насвй
Рӱдӧ Азийысе эллаште насвай ятыр ий мучко чот палыме лийын[1]. Но 2000 ийла тӱҥалтыш гыч насвайым шарымым чыла вереат, шуко эллаште чараш тӱҥалыныт.
Туркменистаныште 2008 ийыште президент Гурбангулы Бердымухамедов насвайым ыштен лукмым йӧршеш чарыме, ужалыме, кучылтмо да кондымо нерген указым луктын[5].
2011 ийыште насвай Казахстаныште тергалтшаш наркотик вещества-влак спискыш пурталтын[6].
2022 ий 12 январь гыч Кыргызстаныште шупшаш йӧрыдымӧ тамак сатум ыштен лукташ, кондаш да ужалкалаш чарыме. Но насвайым кучылтмым чараш Республикыште але ямдылалтыт веле[7].
Узбекистан Республикын Президентше 2023 ий майыште 2023 ий 24 май гыч «Алкоголян да тамак продукцийым шарымым да кучылтмым шыгыремдыме нерген» №ЗРУ-844 Тӧртыкеш кидпалым пыштен. Но тиде чарымаш Узбекистан кундемыште насвайым ыштен лукмо да ужалыме шотышто огеш шарле[8]. Тыгаяк ситуаций Таджикистаныштат ышталтеш — 2022 ий 21 октябрьыште шупшаш йӧрыдымӧ тамак да тамакдыме сатум, снюсым, насвайым огыл, кондаш, ыштен лукташ, ужалкалаш да шаркалаш чарыме[9].
Тӱнясе ятыр эллаште: Россий Федерацийыште, Белоруссийыште, Прибаликыште, Турцийыште, Монголийыште, Азербайджаныште, Арменийыште да тулеч молыштат — насвайым шараш, ыштен лукташ да аралаш чарыме[10].
Россий Федерацийын президентше 2013 ий 23 февральыште «Граждан-влакын тазалыкыштым йыр улшо тамак шикшын эҥгекше деч да тамакым шупшмашын варасе эҥгекше нерген» 15-ФЗ №-ан Федерал тӧртыкеш кидпалым пыштен, тидын шотыштак тӧртык насвайым тӱшка дене але посна ужалаш чаракым ыштен (тиде ФЗ-н 19 лончыжын 8 ужашыже). Сандене насвайым шаркалымаш — уголовно наказатлыме осал паша[11].
Айдемын тазалыкшылан эҥгек
2014 ий 29 август гыч 12 сентябрь марте Швеций гыч шанчызе-влак Мейрам У. Раганин, Ульф Заттерстрем да Йохан Линдхольм Тазалыкаралтыш тӱнямбал организацийын (ВОЗ) аккредитоватлыме Laboratory Research & Development, Chemical Analysis, Swedish Match Scandinavia Division SE-118 85 Stockholm Sweden шанче-шымлыше лабораторийыште насвайын кӧргыжлан количестве ден качестве манме шот дене химий лончылымашым эртареныт. Шымлымашын лектышыже почеш, насвайын тӱрлӧ лугалтмаштыже ятырлан кӱкшӧ улмым муыныт: хромым (15,3 пачаш), никельым (6,5 пачаш), кадмийым (2,5 пачаш), вулным (17 пачаш) да наргӱмыжым (37 пачаш). Айдемын организмыштыже наргӱмыж ден вулнын ушалтмыштын погынымо дене шуко шӧрынан аяргымаш палдырналтеш — рӱдӧ да периферий нерв системыш каласалтме дене, хромосомлан каласалтме дене, вӱргорно, мокш, верге, кӱшыл шӱлыш корно-влак, ЖКТ локтылалтмаш дене. А наргӱмыж шуко улмын каласалтмыжлан кӧра коваште рак лӱдыкшӧ кугемеш. Насвайыште улшо шкешотан нитрозамин поенциальный канцероген улеш. Сандене насвайым кучылтмаш шукыж годым пагар-шоло корнын кӱшыл ужашлаштыже да кӱшыл шӱлыш корнылаште осал пуалмашым шочыктымашке шуктен кертеш. Насвайым кучылтмо дене умша кӧргыштӧ лийше патологиян вашталтыш рак шочмашке конда. Насвайым кужун кучылтмо годым пагарын тазыла йораштыже лунчыргымо, лунчырген пытымешкак шумо марте, вашталтыш лиеш, тидыже аралалташ лийдыме инвалидлыкыш да колымашке конда.
Тыгак ончо
Палемдымаш
- ↑ 1 2 3 4 Раганин М.У., Заттерстрем У., Линдхольм Й. Количественный и качественный химический анализ некурительного табака насвай // Наука и здравоохранение : журнал. — 2016. — № 1.
- ↑ 1 2 3 Зиненко Ю. В. К вопросу о проблеме оборота насвая в Российской Федерации. Вред здоровью и последствия употребления насвая // Вестник Сибирского юридического института МВД России : журнал. — 2016. — № 3.
- ↑ О вреде насвая. https://zpp.rospotrebnadzor.ru/ (19 теле 2018).
- ↑ 1 2 Коваленко А. Е., Белов А. В. Насвай и его влияние на организм // Успехи в химии и химической технологии : журнал. — 2010. — № 5.
- ↑ Президент Туркменистана ввел запрет на самый популярный местный наркотик — насвай. https://www.1tv.ru/ (30 ага 2008).
- ↑ В Казахстане «насвай» теперь наркотик. https://kazakh-zerno.net/ (1 пеледыш 2011).
- ↑ Производство и продажу насвая в Кыргызстане хотят запретить через три года. https://24.kg/ (1 теле 2021).
- ↑ В Узбекистане установлен перечень мест, где запрещено употребление табачной продукции. https://yuz.uz/ru (26 ага 2023).
- ↑ Манзума Ф. В Таджикистане запретили ввоз и производство некурительных табачных изделий. Почему не запретили насвай? https://www.asiaplustj.info/ru (25 теле 2022).
- ↑ Medvestnik Архивировано 22 сӱрем 2013 года. / Газета «Медицинский вестник»
- ↑ Насвай - состав и последствия употребления. Управление по контролю за оборотом наркотиков МВД по Республике Карелия (25 ӱярня 2019).